ELZAS
 

Basisgegevens
Officiële   landstaal	Frans
Hoofdstad	Straatsburg
Oppervlakte	8.280 km²
Inwoners	ca. 1.906.000   (2019)
Munteenheid	euro   (EUR)
Tijdsverschil	+0
Web	.fr
Code.	FRA
Tel.	+33

Populaire bestemmingen FRANKRIJK

Ardeche	Auvergne	Bourgondie
Bretagne	Cevennen	Corsica
Cote d'azur	Dordogne	Elzas
Jura	Languedoc-roussillon	Loiredal
Lot	Normandie	Picardie
	Provence

Geografie en Landschap

Geografie

De Elzas (Frans: Alsace, Duits: Elsass) is een regio in Frankrijk, gelegen op de linkeroever van de Rijn en in het westen begrensd door Lotharingen. De regio is onderverdeeld in de departementen Haut-Rhin en Bas-Rhin. De hoofdstad is Straatsburg.

De totale oppervlakte van de Elzas bedraagt 8.280 km2 en varieert van 30 km breed tot 170 km lang van noord naar zuid.

advertentie

Ligging van de Elzas in Frankrijk

_{Photo:TUBS Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

Het departement Bas-Rhin grenst in het zuiden aan het departementen Haut-Rhin, in het zuidoosten aan Vosges en Meurthe-et-Moselle, in het westen aan Moselle en in het oosten en het noorden aan de Rijn.

Het departement Haut-Rhin wordt begrensd door de departementen Bas-Rhin, Vosges, Territoire-de-Belfort en in het oosten en noorden door de Rijn. In het zuiden door de Zwitserse kantons Jura, Solothurn, Basel-Landschap en Basel-Stad.

advertentie

Landschap

De vlakte van de Elzas (Plaine d’Alsace) ligt tussen de Vogezen en de Rijn. Het landschap van de Elzas wordt dan ook grotendeels bepaald door de ondergrond. Deze ondergrond bestaat voor een groot gedeelte uit grind, kiezel en grof zand, waarop oude eiken- en dennenbossen groeien. In de allerlaagste delen van Elzas ligt nog een klein gedeelte van de vroegere moerassen, de ‘Rieds’. Het grootste gedeelte van dit vroeger zo drassige gebied is omgebouwd tot een cultuurlandschap met weiden, boomgaarden en akkers.

advertentie

Natuurregio's van de Elzas, waaronder de Grand Ried

_{Photo:Monsieur Fou CCAttribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

In het noordelijke deel van de Elzas, Bas-Rhin, ligt het regionale park van de noordelijke Vogezen. Dit beschermde natuurgebied is een heerlijke plek voor natuurliefhebbers. De wandel- en fiets-mogelijkheden zijn er legio. De noordelijke Elzas kent afwisselende landschappen. Het oostelijke deel is vrij vlak; het westelijke gedeelte is heuvelachtig. De Bruche is met 90 kilometer de langste Vogezenrivier van de Elzas.

Ook in het zuidelijk gelegen departement van de Haute-Rhin is de natuur volop aanwezig. Vanaf de hoge toppen van het natuurpark 'Ballons des Vosges' heeft men een schitterend uitzicht over het zuidelijke deel van de Vogezen.

Behalve de mooie natuur is de Elzas vooral vermaard om zijn mooie, gemoedelijke dorpen en stadjes. Gelegen in valleien, tussen de hellingen vol Elzasser wijngaarden zijn dit sfeervolle plaatsen waar het goed vertoeven is.

Klimaat en Weer

Het klimaat in de Elzas is een beetje te vergelijken met het weer in Nederland, hoewel het er minder vaak regent en het er in de zomer warmer is.

De Elzas heeft door zijn centrale ligging en door het feit dat de berghellingen van de Vogezen de overheersend vochtige westenwinden tegenhouden, een droog semi-landklimaat, uitstekend geschikt voor het verbouwen van wijn.

Dit houdt in dat er het hele jaar door weinig regen valt, met Colmar als één van de droogste steden van Frankrijk. In de winter kan het in de Elzas flink koud worden, maar in de zomer is het er overdag gemiddeld zo'n 23°C, een aantal graden warmer dan gemiddeld in Nederland. In de maanden juni tot en met september kan het kwik gemakkelijk oplopen tot ver boven de 20°C.

Planten en Dieren

advertentie

Planten

In de Elzasser vlakte groeien vele soorten loofbomen: beuken, kastanjes, eiken, esdoorns, linden en populieren.

In de overstromingsvlakten van de Rijn ligt het vochtige Ill Wald, met ca. 110 boomsoorten.

advertentie

Dieren

De ooievaar is hét symbool van de Elzas. Nadat het aantal van deze jaarlijks in Afrika overwinterende trekvogels drastisch was teruggelopen, heeft men maatregelen genomen om de populatie weer op peil te brengen. Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw is de populatie ooievaars weer toegenomen.

De hop leeft vooral in de vele wijngaarden, maar overwintert in Afrika ten zuiden van de Sahara.

De Ried de I’ll is een beschermd vogelgebied, met 52 soorten, waaronder de moerasuil. Hier leeft ook een wilde populatie damherten, met 300 exemplaren de grootste in Europa. De Ried werd in 1962 door het Wereldnatuurfonds uitgeroepen tot ‘gebied van buitengewone wetenschappelijke waarde’.

In het Forêt d’Offendorf leven zeldzame dieren als boomhagedis, Europese ijsvogel en de grootoorvleermuis van Daubenton.

Geschiedenis

Oudheid

In Achenheim en Hangenbieten zijn prehistorische sporen gevonden die dateren van 600.000 v.Chr. De Keltische stammen Ruaraci, Mediomatrici, Nemeti en Triboci kwamen tussen 2000 en 1500 v.Chr. naar de Elzas.

In 58 v.Chr. werd de tegenwoordige Elzas door de Romeinen onder leiding van Caesar veroverd. De Romeinse tijd was voor de Elzas een tijd van voorspoed, met name tussen 83 en 260 n.Chr. Het legerkamp Argentoratum (nu: Straatsburg) groeide uit tot de belangrijkste plaats in de regio.

In de 4e eeuw werd het Romeinse Rijk door oostelijke stammen aangevallen, en aan het eind van deze eeuw werd een flink deel van de Elzas door Alemannen bezet.

Frankische Rijk

In 460 werd de belangrijke Romeinse stad Trier veroverd door de Ripuarische Franken en was het in feite afgelopen met de hegemonie van de Romeinen in dit gebied. Hierna volgde een machtsstrijd tussen de Franken en de Alemannen, die gewonnen werd door de Franken.

De Frankenkoning Clovis (482-511) bekeerde zich vervolgens tot het christendom en was de grondlegger van de ‘merovingische’ dynastie. Dit rijk viel uiteindelijk uit elkaar in vier afzonderlijke koninkrijken; het toenmalige graafschap Elzas behoorde tot het oostelijke rijk Austrasië.

In de 8e eeuw kwamen de Karolingers aan de macht en vooral onder Karel de Grote (768-814) werd het centrale gezag versterkt en breidde het rijk zich enorm uit. Onder Karel de Grote kreeg het economische en culturele leven in de Elzas een enorme impuls, en handel en nijverheid kenden weer een bloeiperiode.

Late Middeleeuwen

Bij het Verdrag van Verdun werd in 843 het Karolingische rijk verdeeld in drie stukken, ieder onder leiding van een kleinzoon van Karel. De Elzas werd bij het middenrijk van Lotharius ingedeeld, en behoorde uiteindelijk tot het Oost-Frankische rijk.

In de tiende eeuw werden de Karolingers verdreven door Saksische hertogen, die ook de agressieve Hongaren buiten de deur wisten te houden. Onder koning Otto I de Grote (936-973) breidde het rijk zich ook uit naar Italië en hij liet zich tevens tot de eerste keizer van het Heilige Roomse Rijk kiezen. Deze hegemonie bleef ook onder Otto II en Otto III gehandhaafd. Grote gebieden van het rijk werden aan de bisschoppen te leen gegeven, ten koste van de adel.

In de tweede helft van de 11e eeuw groeide de wereldlijke macht van het pausdom weer en dit leidde uiteindelijk tot een conflict tussen paus Gregorius VII en keizer Hendrik IV over het aanstellen door de keizer van bisschoppen. In de Elzas kozen de bisschoppen voor de keizer, de adel daarentegen koos de kant van de paus. Een belangrijke uitzondering hierop vormde Frederik van Buren, de stamvader van de latere uit Zwaben afkomstige Hohenstaufen-keizers.

Hohenstaufen en late Middeleeuwen

Onder de Hohenstaufen-keizers volgde er voor de Elzas een periode van grote economische (o.a. export van wijn), politieke en culturele voorspoed. Dit uitte zich onder andere in de bouw van vele prachtige kastelen en in de stedenvorming, waarbij strategische gelegen plaatsen ommuurd werden en tevens stadsrechten werden verleend. De nieuwe kastelen werden bewoond door aangestelde leen- en dienstmannen, die elkaar echter al snel gingen bevechten.

Dit werd echter niet getolereerd en stedelijke legers maakten een eind aan de vele onderlinge twisten door de kastelen te in te nemen en ook vaak te vernietigen. In de 14e en 15e eeuw bleef de Elzas redelijk gespaard van pestepidemieën en oorlogen.

De steden bleven hun welvaart vergroten en in 1354 ontstond er een verbond tussen tien rijkssteden, het ‘Decapolis’. Zij gaven elkaar steun bij aanvallen van buitenaf, maar zeker ook van binnenuit.

16e eeuw

De 16e eeuw, met name de periode tussen 1530 en 1580, wordt beschouwd als de gouden eeuw van de Elzas. Tevens kwam in die tijd de streek sterk onder invloed van het opkomende Huanisme en de Reformatie.

Belangrijke humanisten afkomstig uit de Elzas waren Jacques Wimpheling en Sebastian Brant; Martin Buber werd de belangrijkste figuur van de Straatsburgse Reformatie.

De reformatie trok vooral veel aanhangers in het noorden van de Elzas, het zuiden bleef overwegend katholiek. Ook de meeste steden bekenden zich tot het protestantse geloof.

Het protestantisme werd gekenmerkt door verschillende richtingen. Calvinistisch waren Mulhouse en streken in het noorden; de adel bekende zich over het algemeen tot de Confessio Augustana; de Straatburgse reformatoren probeerden een middenweg te vinden tussen het lutheranisme en het Zwinglianisme. In Straatsburg was plaats voor alle richtingen en groeide uit tot een intellectueel centrum van de Hervorming.

In de tweede helft van de 16e eeuw werd dit allemaal veel minder en werd de stad gedomineerd door Lutherse orthodoxen, en ook de katholieke contra-reformatie won aan kracht door de activiteiten van de jezuïeten. Katholieke noordelijke steden als Molsheim en Haguenau namen hierin het voortouw.

Dertigjarige Oorlog en inlijving bij Frankrijk

De Elzas had zeer ernstig te lijden onder de wrede en bloedige Dertigjarige Oorlog (1618-1648). Vanuit het Habsburgse Bohemen groeide het conflict uit tot een internationale (godsdienst)oorlog met deelname van het Frankrijk, het Duitse Rijk, Oostenrijk, Denemarken, Zweden, Spanje en de Nederlanden. De Elzas kreeg naast massale verwoestingen en ontvolking van het gebied, ook nog te maken met de pest en hongersnood.

Bij de Vrede van Westfalen in 1648 bleef de Elzas formeel onderdeel uitmaken van het Heilige Roomse Rijk. Pas bij de Vrede van Nijmegen in 1678 werd de Elzas ingelijfd bij Frankrijk. In 1681 kwam er een einde aan de onafhankelijkheid van de vrije stad Straatsburg.

Onder Lodewijk XIV (1661-1715) werden de rechten van de protestanten gehandhaafd, hoewel er van staatswege geprobeerd werd de bevolking te herkatholiseren. Het bestuur van de Elzas werd gecontroleerd door functionaris van het Franse hof. De Franse en Duitse cultuur bleven nauw met elkaar verbonden.

Franse Revolutie en Napoleon

De meeste gebieden in de Elzas waren zeer enthousiast toen de Franse Revolutie in 1789 uitbrak. Veel Elzassers speelden dan ook een belangrijke rol in de revolutie. Gebieden als Kochersberg en Outre-Forêt moesten van de revolutie niets hebben en legden een Duits invasieleger in 1793 dan ook geen strobreed in de weg.

De bezetting duurde echter niet land, want nog in hetzelfde jaar werden de Duitsers door het Franse Rijnleger verjaagd.

Napoleon was in de Elzas een zeer populaire figuur, o.a. door zijn concordaat met de paus, waarbij Frankrijk tot een ‘katholieke natie’ werd uitgeroepen. Door het verbod op de handel met Engeland kreeg de industrie geweldige impulsen. Ook de industriële revolutie zorgde, met Mulhouse als motor, voor een geweldige ontwikkeling van de Elzas. Mulhouse zag in 1798, als laatste vrije stad van de Elzas, af van zijn onafhankelijkheid.

Elzas weer Duits grondgebied

In 1870 leed Frankrijk in een oorlog met Duitsland een grote nederlaag. Het gevolg hiervan was dat bij de Vrede van Frankfurt in 1871 de Elzas en Noordoost-Lotharingen bij Duitsland werden ingelijfd. Dit zogenaamde ‘Reichsland Elsaß-Lothringen’ werd vanuit Berlijn bestuurd door de keizerlijke Statthalter. De bevolking en de katholieke geestelijkheid moesten echter niets van de Duitse bezetting hebben en er ontstond een zeer actieve protestbeweging. De pers had in die tijd te lijden onder strenge censuur. Door een voorspoedig herstel van de economie en de sociale wetgeving van de Duitse kanselier Bismarck verbeterde het Duitse imago in de loop der jaren aanzienlijk. In de jaren vóór de Eerste Wereldoorlog liepen de spanningen tussen Frankrijk en Duitsland weer op, en werd de stemming in de Elzas weer anti-Duits.

Elzas weer Frans grondgebied na Eerste Wereldoorlog

In augustus 1914 begon de Duitse aanval op Frankrijk. De Fransen bezetten alle passen in de Vogezen, terwijl de Duitsers de Elzas innamen. Het front lag dwars door de Vogezen. Vier jaar lang werd er een zeer bloedige strijd gestreden, die voortduurde tot aan de wapenstilstand van 11 november 1918.

Bij de Vrede van Vesailles werd beslist dat de Elzas met Lotharingen weer Frans grondgebied werd.

Het bleek echter dat de Elzas en Frankrijk niet meer zoveel met elkaar hadden. De Elzas streefde duidelijk naar regionaal zelfbestuur, maar vond het Parijse centralisme op haar weg.

Ook de verhouding tussen kerk en staat zorgde voor spanningen; de strenge scheiding in de rest van Frankrijk was een doorn in het oog van de conservatieve Elzassers.

Tweede Wereldoorlog

In 1940 werd de Elzas weer bezet door de Duitsers, en Elzassers werden gedwongen dienst te doen in het Duitse leger. Bovendien hadden de Duitsers het plan om de Elzas definitief te germaniseren. Van de 130.000 Elzassische soldaten zouden er uiteindelijk meer dan 43.000 sneuvelen. Een groot aantal mensen die autonomie van de Elzas voorstonden collaboreerden echter met de Duitsers. Bijna de gehele joodse bevolking werd uitgemoord.

In januari 1945 werden de Duitsers teruggedreven naar de Rijn en op 2 februari 1945 trokken de Fransen en de Amerikanen Colmar binnen. De Elzas behoorde op dat moment weer aan Frankrijk.

Na de Tweede Wereldoorlog

Na de oorlog keerde de rust weer en konden de Elzassers zich gaan bezighouden met de wederopbouw. Vanaf 1958 was De Gaulle de politieke favoriet voor de mensen in de Elzas, en pas bij de verkiezingen van 1974 traden andere politieke partijen op de voorgrond. Het milieu werd een belangrijk thema in de na-oorlogse politiek en samenwerking met de Duitse Groenen staat hierin voorop.

In de Elzassische hoofdstad Straatburg vergadert maandelijks het Europese Parlement en minstens twee maal per jaar de Raad van Europa.

Zie verder ook de geschiedenis van Frankrijk op Landenweb.

Bevolking

Het aantal inwoners van de Elzas bedraagt ca. 1,8 miljoen. De bevolkingsdichtheid bedraagt ca. 211 inwoners per km2 en dat is twee keer ze hoog als het Franse gemiddelde.Straatsburg (ca. 650.000), Mulhouse (ca. 250.000 inwoners) en Colmar (ca. 90.000 inwoners) zijn de grootste steden in dit gebied (allen incl. agglomeratie). In de Elzas woont meer dan 60% van de bevolking in de stad.

In 1999 sloeg de vergrijzing definitief toe en waren er voor het eerst meer personen van 60 jaar en ouder dan personen van jonger dan 15 jaar.

De eigenheid van de Elzassers is ondanks verschillende onderwerpingen behouden gebleven. Kenmerkend voor de mentaliteit in deze streek is dan ook het devies ‘Français ne puis, Allemand ne veut, Alsacien suis’.

Taal

Elzassisch

Eigenlijk is de Elzas een stukje Frankrijk met een Duits sausje erover. Zo is het Elzassisch of Elsasserditsch (Frans: Alsacien, Duits: Elsässisch), dat verwant is aan het Zwitserse Schwyzerdütsch, het dialect waar de inwoners van deze streek zo trots op zijn, een taal met zowel Duitse als Franse invloeden. Ongeveer de helft van de bevolking spreekt dit dialect nog, maar veel meer mensen kunnen het verstaan.

Het Elzassisch is oorspronkelijk een Allemannisch dialect dat zich uit het Hoog-Duits ontwikkelde. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de officiële taal weer Duits.

Veel dorpen en steden in de Elzas hebben Duits klinkende namen.

Enkele woorden:

• Spelen = spiele
• Houden van = lieb hän
• Zingen = singe
• Schrijven = schriwe
• Fotograaf = Fotogräf
• Kaas = Käs
• Klein = klaan
• Langzaam = längsäm
• Leeg = lër
• Open = uf
• Lepel = Leffel
• Vork = Gäwel

Gezegde: Us’m e Bürehüs derf nix nüs. Zegor d’r Rauch mûess zeerscht durich d’r Spack = Niets ontsnapt uit de boerderij. Zelfs de rook trekt eerst door het spek.

Frans

De officiële taal in de Elzas is het Frans. De Franse taal is een Romaanse taal die door ca. 100 miljoen mensen als moedertaal wordt gesproken, waarvan ca. 60 miljoen in Frankrijk. Frans wordt verder nog gesproken in België beneden de lijn Wezet-Moeskroen en Brussel, in Zwitserland (Suisse romande), Italië (Valle d'Aosta), Haïti en Canada (Quebec), en die, naast de moedertaal, in vele voormalige Franse koloniën als taal van bestuur en administratie wordt gehanteerd. Het Frans is de voortzetting van het vulgair Latijn, dat door de Romeinse veroveraars in Gallia Transalpina werd ingevoerd (58–50 v.C.) en zich daar ontwikkelde.

De geschiedenis van het Frans begint op het moment waarop men zich door de Karolingische renaissance, die de studie van het klassieke Latijn deed herleven, bewust werd van een kloof tussen het Latijn, taal van bestuur, rechtspraak en godsdienst, en de omgangstaal. Hiervan getuigt onder meer een besluit van het concilie van Tours (813), dat voortaan in de volkstaal ("lingua romana rustica") gepreekt moest worden. In de geschiedenis van het Frans zijn globaal drie perioden te onderscheiden: het Oud-Frans (begin 9de – begin 14de eeuw), het Middel-Frans (begin 14de – begin 17de eeuw) en het moderne Frans (begin 17de eeuw – heden).

De Franse taal bestond oorspronkelijk uit door de Romeinen ingevoerde Latijnse woorden, aangevuld met woorden van Keltische en Frankische afkomst. Bij deze"volkswoorden" zijn vanaf de 12e eeuw de ontleningen aan het Latijn, de"geleerde" woorden, gekomen. In de 16e eeuw werden er ook veel woorden aan het Italiaans ontleend. Ook aan het Nederlands zijn vele woorden ontleend en sinds de 18e eeuw ook aan het Engels.

Vooral de afgelopen decennia is veel ontleend aan het Engels op het gebied van techniek, sport, mode, en dergelijke, waardoor de spottende term Franglais is ontstaan. Franse puristen verzetten zich tegen deze"invasie" van vreemde woorden.

Godsdienst

De bevolking van de Elzas is overwegend katholiek, ca. 20% is protestant. Dit protestantse geloof is nog een overblijfsel uit de tijd dat de Elzas nog een Duits gebied was. De protestanten uit de Elzas hangen dan ook voornamelijk het lutherse geloof aan.

Opmerkelijk is dat in de Elzas het protestantse geloof nooit verboden geweest, dit in tegenstelling tot de rest van Frankrijk. De meeste protestanten wonen op dit moment in de steden en in het industriële zuiden rondom de stad Mulhouse. Priesters worden alleen in de Elzas nog betaald door de staat.

Elk dorp viert tegenwoordig nog steeds zijn beschermheilige. Zo’n ‘fête patronale’ wordt in het departement Bas-Rhin in het plaatselijke dialect ‘messti’ genoemd en in het departement Haut-Rhin ‘kilwe’ of ‘kilbe’. De beschermheilige van de Elzas is Odilia.

Samenleving

Bestuur en indeling

De Elzas bestaat uit 13 arrondissementen, 75 kantons en 903 gemeenten. In het noorden van de Elzas ligt het departement Bas-Rhin met Straatsburg als hoofdstad, in het zuiden het departement Haut-Rhin met Colmar als prefectuur.

Het bestuurscentrum van de Elzas is Straatsburg, waar tevens de Europese Raad zetelt en het Europese parlement is gevestigd. Voor de huidige politiek situatie van Frankrijk, zie hoofdstuk geschiedenis.

Typisch Elzas

WIJNEN
Al sinds de Romeinse tijd wordt er in de Elzas wijn verbouwd. De wijngaarden van de Elzas liggen in een relatief kleine strook grond van 120 km lang en slechts 4 km breed. Druivensoorten als de Riesling, Gewürztraminer of Sylvaner zorgen voor heerlijke, frisse, witte wijnen. Het totale wijnbouwareaal beslaat zo’n 12.000 ha, gelegen tussen de 200 en 400 meter, terwijl er zo’n 12.000 wijnboeren zijn. De gemiddelde bedrijfsomvang is dus maar ca. één hectare.

De droge, karaktervolle Riesling is de bekendste wijn van de Elzas. Riesling is heerlijk bij vis, schaaldieren, gevogelte, koud vlees en bij typische Elzasser gerechten als zuurkool en gerookte ham.

De Gewürztraminer een kruidige, zeer herkenbare wijn uit de Elzas. De oorspronkelijk uit Italië afkomstige wijnstok is rijk aan alcohol en zeer geurig. Deze wijn kan goed gedronken worden bij zuurkool, worsten en gekruide schotels.

De Sylvaner is een uit Oostenrijk afkomstige frisse, fruitige, droge wijn. Kan gedronken worden bij vis of als aperitief.

De zeer krachtige Tokay Pinot Gris komt niet uit Hongarije, zoals de naam misschien doet vermoeden. Wijngaarden met deze druif bedekken ca. 1000 hectare in de Elzas.

De zeer populaire Edelzwicker wordt samengesteld uit verschillende druivenrassen van de Elzas, en kan al jong gedronken worden.

Enkele eeuwen geleden werd vooral de rode Pinot Noir in de Elzas verbouwd. Tegenwoordig beslaat de Pinot Noir minder dan 10% van de wijngaarden.

Clevener is het resultaat van een combinatie van Pinot Blanc Auxerrois en Tokay Pinot Gris. Het is een vrij zeldzame, droge en fruitige wijn, die komt van een zonnig terrein van maar 160 ha op de uitlopers van de Vogezen, in het noorden van de Elzas.

In de kelder van de wijnbouwers Hugel et fils in het dorp Riquewihr staat de ‘foudre Cathérine’, het oudste nog gebruikte wijnvat ter wereld. Het eiken vat stamt uit 1715.

De Elzas staat niet alleen bekend om zijn voortreffelijke wijnen, maar ook het bier is beroemd. Meer dan de helft van de Franse bierproductie is afkomstig van de grote brouwerijen Meteor bij Saverne en Kronenbourg, Adelshoffen, Fischer, Heineken en Schutzenberger bij Straatsburg.

Economie

De belangrijkste motor van de economie in de Elzas is de tertiaire sector, waaronder het toerisme. Ook de industriële sector doet het naar behoren in de Elzas, evenals de landbouw, hoewel die voor de toegevoegde waarde voor de economie niet meer zo van belang is. Met ca. 25% van de beroepsbevolking werkzaam in de industrie is de Elzas niettemin nog altijd één van de grootste industriële regio’s van Frankrijk. De vier grootste industriële sectoren zijn mechanische uitrustingen, voedingsmiddelenindustrie, kunststofverwerking en automobielindustrie.

Qua bijdrage aan het bruto binnenlands product komt de Elzas, na het Ile de France, qua rijkdom op de tweede plaats in Frankrijk. Ook heeft de regio een relatief laag werkloosheidscijfer.

Er zijn meer dan 60.000 inwoners uit de Elzas werkzaam in Duitsland en Zwitserland.

Beroepsbevolking

Dienstverlening 69%

Industrie 29%

Landbouw 2%

De Elzas heeft twee internationale luchthavens met de luchthaven van Straatburg en Euro Airport Bazel/Mulhouse/Freiburg. De laatste vertoont een zeer sterke groei, met name wat vracht- en chartervluchten betreft.

De Elzas maakt onderdeel uit van de voor Europa zeer belangrijke Franse en Duitse wegen- en spoornetwerken. Per jaar wordt er meer dan 6 miljoen ton goederen via wegen en spoorwegen getransporteerd.

De Rijn, die een natuurlijke grens vormt tussen de Elzas en Duitsland is de belangrijkste commerciële waterweg in Europa en de Elzas heeft enkele belangrijke havens aan deze rivier liggen, o.a. Port Autonome de Strasbourg, Port de Colmar-Centre-Alsace en de Port de Mulhouse-Rhin.

Veel bedrijven uit de Elzas zijn vooral gericht op Duitsland, en daar komt ook ongeveer de helft van de investeringen vandaan.

In Frankrijk worden steeds meer ‘Brainparks’ of “Technopôles” opgericht. Dit zijn industrieterreinen voor opkomende high-tech bedrijven, die zich in de omgeving van universitaire complexen bevinden, en thematisch of regionaal zijn ingesteld. Rondom technopôles worden vaak villawijken, winkelcentra en recreatiecentra gebouwd, die zorgen voor een prettig werkklimaat. In de Elzas bevinden zich twee van deze technopôles, de Technopôle de Mulhouse en de Strasbourg Technopôle.

De Elzas is, voor Europese begrippen, in het unieke bezit van vele energiebronnen, zoals gas, olie, nucleaire energie, kolen en hydraulische energie. De productie van elektriciteit in de Elzas is sinds 1975 verdubbeld, met name door de installatie van de kerncentrale in Fessenheim in 1977. Ook het stimuleren van ‘groene’ energie staat hoog op de prioriteitenlijst van de Elzas, o.a. windenergie, bio-energie, en vooral zonne-energie.

In 1903 werd in Wittelsheim, in de buurt van Mulhouse, de grootste kali laag ter wereld ontdekt. Tegenwoordig wordt deze zogenaamde potas gebruikt als meststof voor de landbouw.

De belangrijkste handelslanden voor de Elzas zijn Duitsland, Verenigd Koninkrijk, Italië, Zwitserland, Spanje, Nederland, Verenigde Staten, België en China. De laatste jaren neemt de handel met voormalige Oostbloklanden sterk toe.

De plaatsen Erstein en Benfeld zijn centra van de tabaksteelt. De gemeente Ebersheim heeft de hoogste productiecijfers van Frankrijk.

Ten zuidwesten van Straatsburg kigt het ‘Pays du Chou’, waar de kool voor de beroemde Elzassische choucroutegererchten vandaan komen. Alleen al in Krautergersheim wordt jaarlijks meer dan 10.000 ton witte kool tot zuurkool verwerkt, een zesde van de totale Franse productie.

Ten noordwesten van Straatsburg, tussen de rivieren Bruche en Zorn, ligt de ‘korenschuur van de Elzas’. Het is een rijk en vruchtbaar landbouwgebied, waar behalve koren vooral ook suikerbieten, hop en tabak verbouwd wordt.

Vakantie en Bezienswaardigheden

10 miljoen toeristen bezoeken de Elzas om zijn wandelroutes (16.000 km, incl. Vogezen), fietsroutes (1200 km, incl. Vogezen), cultuur, geschiedenis, gastronomie en tradities. Ongeveer 40% van deze bezoekers komt uit het buitenland en 30% bestaat uit zakentoeristen. De toeristische sector neemt met ca. 25.000 werknemers een belangrijke plaats in de Elzasser economie is.

Straatsburg is de hoofdstad van de Elzas en is een mooie stad met veel architectonisch en historisch erfgoed. Het is ook de thuisbasis van het Europese parlement. Het ligt aan de oevers van de Rijn, aan de Franse grens met Duitsland. Het hoogtepunt van een bezoek aan Straatsburg, en een goede plaats om je verkenning van Straatsburg te beginnen is in de kathedraal van Notre-Dame. Dit is een prachtige gotische gebouw zichtbaar uit alle hoeken van de stad vanwege de hoge torenspits. In de kathedraal van Straatsburg heb je een groot scala aan gebrandschilderde ramen, die verschillende tijdperken van de 12e tot de 14e eeuw vertegenwoordigen. Er zijn sierlijke gebeeldhouwde portieken en een astronomische klok. Het interessante historische centrum van Straatsburg ligt rond de kathedraal, de wijk staat bekend als 'Petite France'. Het is een indrukwekkende wijk met vele prachtige huizen in renaissance stijl.

Colmar is een belangrijke toeristische stad in het departement Haut-Rhin in het zuiden van de Elzas. De oude stad heeft smalle straten met vakwerkhuizen en laat het echte Elzas zien, zoals het honderden jaren geleden was. Dit deel van de stad heet 'Petite Venise' en is aantrekkelijk en fotogeniek. De stad heeft ook twee grote attracties, het eerste is in het Unterlinden Museum met het Issenheim altaarstuk van Matthias Grunewald, een prachtig stukje Renaissance kunst. Het tweede is in de Dominicaanse kerk, de 'vierge au Buisson de roses' van Martin Schongauer. Hoewel minder belangrijk dan Grunewald, is ook dit een zeer gewaardeerd altaarstuk.

Château Haut-Koenigsbourg is een kasteel gelegen op een heuveltop in de buurt van Kintzheim net ten westen van Selestat in de Elzas (in de gemeente Orschwiller). Het is een van de meest bezochte plaatsen in de Elzas en in Frankrijk, zowel voor het kasteel zelf als voor het verreikende uitzicht. Het kasteel heeft mooie defensieve wallen, torens en muren. Na het oversteken van de ophaalbrug naar het kasteel kom je de belangrijkste woonruimte binnen. Daarna volgt de salle des fêtes, met een grote symbolische adelaar geschilderd op het plafond. Er zijn ook diverse andere kamers en zalen, en een brede selectie objecten en meubels en vele middeleeuwse wapens. Buiten is er een typische middeleeuwse tuin.

Klik op de menuknop bovenaan het scherm voor meer informatie

ELZAS LINKS

Advertenties
• ANWB vakantie boeken Elzas
• Elzas Tui Reizen
• Elzas Hotels
• Vakantieveilingen bied mee op de beste deals
• Traderracker plaats advertenties en verdien geld
• Elzas Campings

Nuttige links

Elzas Reisstart (N)
Elzas Startnederland (N)
Telefoongids Frankrijk

Bronnen

Dominicus, J. / Vogezen, Elzas

Gottmer

Elzas, Vogezen, Champagne

Michelin

Graaf, G. de / Vogezen en Elzas

ANWB

Schuppen, S. van / Vogezen, Elzas en Lotharingen

ANWB

Tschirner, S. / Elzas, Vogezen

ANWB

Wikipedia

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt juni 2021
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems