TOSCANE
Geografie en Landschap

To read about TUSCANY in English - click here

Authentieke Reizen naar Toscane

Populaire bestemmingen ITALIE

Campanie	Lombardije	Sardinie
Sicilie	Toscane	Umbrie
	Veneto

Geografie en Landschap

Geografie

Toscane (Italiaans: Toscana) is een regio in Midden-Italië, grenzend aan Lazio in het zuiden, Umbrië in het oosten, Emilia-Romagna en Ligurië in het noorden en de Tyrrheense Zee in het westen.

De oppervlakte van Toscane beslaat 22.992 km2 (7,6% van Italië) en is daarmee ongeveer half zo groot als Nederland. Qua oppervlakte staat de regio Toscane in Italië op de vijfde plaats, na Sicilië, Piëmonte, Sardinië en Lombardije. De totale lengte van de kustlijn bedraagt 329 km. De noord- en oostzijde van Toscane worden begrensd door de Toscaans-Emiliaanse Apennijnen, waarvan de bergen hoger reiken als 2000 m.

advertentie

Toscane:Satellietfoto_{Photo: Publiek Domein}

Voor de kust van Toscane ligt de Toscaanse archipel (‘Arcipelago toscano’), waarvan Elba (223 km2) het grootste en bekendste eiland is. Elba heeft een lengte van 27 km, een maximale breedte van 18 km, een omtrek van 147 km, en ligt zo’n tien km uit de Toscaanse kust.

De andere eilanden zijn Capraia (20 km2), Giglio (22 km2), Montecristo (10 km2), Gorgona, Giannutri, en Pianosa (samen 2,23 km2). De Toscaanse archipel is tot beschermd natuurgebied verklaard en nu vormen de eilanden een nationaal park, het ‘Parco Nazionale dell’Arcipelago Toscano’. Het is het grootste Europese beschermde zee-natuurgebied.

advertentie

Landschap

Toscane, het meest beboste gebied van Italië, ligt tussen de Apennijnen en de Tyrrheense Zee en heeft een zeer gevarieerd heuvel- en bergachtig landschap. Slechts 10% van Toscane is vlak te noemen, vaak als het gevolg van in de 18e en 19e eeuw gerealiseerde droogleggingen. Vlaktes liggen voornamelijk in het kustgebied Versilia. Verder is een kwart van Toscane bergachtig en 65% is met heuvels bedekt. Het landschap van het Val d’Orcia is in 2004 op de Werelderfgoedlijst van de Unesco gezet.

Opvallend is dat, in tegenstelling tot het aangrenzende Umbrië, Toscane veel meer bewerkt en gevormd is door mensenhanden. Steden en dorpen liggen in de regel op een heuvel, binnen hun middeleeuwse ommuring. Florence daarentegen ligt juist in het dal van de rivier Arno.

Toscane wordt in noord-zuidelijke richting doorsneden door uitlopers van de Apennijnen en kenmerkend zijn de lengtedalen die parallel aan die uitlopers lopen. Door verschillende erosieprocessen hebben alle dalen een ander landschappelijk gezicht gekregen. Te onderscheiden zijn de Lunigiana, de Garfagnana, de Mugello, het Valdarno, de Casentino, het Valdichiana en het Alta Valtiberina. Een bijzonderheid in het landschap van Noordwest-Toscane vormen de Apuaanse Alpen (‘Alpi Apuane’). De witte toppen (hoogste: Monte Pisanino 1945 m) van deze Apennijnse uitloper worden veroorzaakt door het kristallijne kalksteen of marmer. Hier ligt ook het befaamde Carrara, het grootste marmerwinningsgebied ter wereld.

In het hart van Toscane ligt een gebied met heuvels en bergen, dat meestal Antiappennino genoemd wordt. De belangrijkste bergketens die hiertoe behoren zijn van noord naar zuid de Monte Pisano, de Colline Metallifere en de kustformaties Monti dell’Uccellina en Monte Argentario. In het geografische hart van Toscane ligt ook de Chianti, een ca. 80.000 ha groot heuvellandschap dat zicht uitstrekt tussen Florence en Siena en een bekend wijnbouwgebied is.

Een van de meest bijzondere landschappen van Toscane ligt ten zuidoosten van Siena, het heuvelachtige maanlandschap van de Crete (Latijns creta = krijt) met zijn op kegels en kraters lijkende witgrijze vlakken. Bij het stadje Volterra is een zeer bijzonder natuurverschijnsel te zien, ‘Le Balze’. Door erosie en aardverschuivingen is er een diep ravijn ontstaan, waar al kerken en een klooster in verdwenen zijn. Het afbrokkelingsproces gaat nog steeds door.

Verder naar het zuiden ligt de hoogste berg van Toscane, de Monte Amiata (1790 m), een uitgedoofde vulkaan. In deze vulkanische streek liggen verder nog een reeks uitgedoofde vulanen en enkele warmwaterbronnen of ‘soffioni’, onder meer bij Montecatini en Larderello.

Tussen de monding van de Cécina en de grens met het gewest Lazio ligt de 4500 km2 grote ‘Maremma’, vroeger een gebied met veel moerassen en lagunes. Nu is het dankzij een grote sanering in de jaren vijftig van de vorige eeuw een vruchtbaar gebied waar intensieve akkerbouw mogelijk is. De Maremma kan in drie zones ingedeeld worden: de Maremma van Grosseto, de Pisaanse Maremma, van de zuidelijke uitlopers van de Livornese heuvels tot San Vincenzo, en de Latijnse Maremma, van Tarquinia tot Cerveteri. De Maremma bestaat niet alleen uit de kuststrook, maar strekt zich landinwaarts uit tot de heuvels van de Colline Metallifere.

advertentie

Typisch landschap Maremma_{Photo: Alejo2083 CC BY-SA 3.0 no changes made}

Langs de kust liggen ‘tomboli’, vaak met dennenbossen bedekte duinen. Het grootste kustbos (10.000 ha) van de Middellandse Zee ligt bij Pisa: het natuurreservaat Migliarino-San Rossore-Massaciuccoli. Het kleine kalksteenmassief van de Monte Argentario (vroeger ‘Kaap van Cosa’) was vroeger een eiland en is nu met het vasteland verbonden door twee landtongen, de ‘tombolo della Feniglia’ in het zuiden en de ‘tombolo della Giannella’in het noorden.

De langste rivieren in Toscane zijn de Arno (241 km) en de Ombrone (161 km). De Arno ontspringt op de Apennijnse Monte Falterona (1654 m), slingert zich door steden als Florence en Pisa, en stroomt uiteindelijk bij Marina di Pisa in de Tyrrheense Zee. Enkele van de vele zijrivieren van de Arno, zijn de Sieve, de Bisenzio, de Era, de Elsa en de Pesa. Andere belangrijke rivieren die door Toscane stromen zijn de Serchio, de Magra, de Cécina en de Albegna. Het grootste meer van Toscane is het Lago di Massaciuccoli.

Het van oorsprong vulkanische eiland Elba (Italiaans: Isola d’Elba), waar Napoleon Bonaparte van 4 mei 1814 tot 26 februari 1815 gedwongen verbleef, bestaat landschappelijk gezien uit drie delen. Aan de oostkant afgegraven roodachtige ‘ijzerbergen’, in het midden een keten begroeid met macchia en in het westen een dichtbegroeid berglandschap met als hoogste top de Monte Capanne (1018 m) met zijn typische ‘hanekam’. De kust bestaat uit schiereilanden, baaien en kleine zandstranden.

advertentie

Nuttige links

Chianti Sculpture Park ( D+E+F+I+S)
Florence-Nu Online gids over Florence (N)
Toscane 2 Link België (N)
Toscane Foto's Kees Hulsen
Toscane Startnederland (N)

Bronnen

Aigner, G. / Toscane

Lannoo

Beliën, H. / Toscane/Umbrië

Gottmer/Becht

Breuiller, J. / Toscane, Umbrië

ANWB

Büld Campetti, C. / Toscane

Het Spectrum

Catling, C. / Florence & Toscane

Van Reemst

Florence en Toscane

Lannoo

Leeuwen, G. van / Toscane

ANWB

Leeuwen, G. van / Toscane, Umbrië

ANWB

Pelz, M. / Toscane

Elmar

Romig-Kirsch, U. / Toscane

Van Reemst

Schaper, A. / Toscane, Umbrië en de Marken

Elmar

Tuscany & Umbria

Lonely Planet

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles
laatst bijgewerkt maart 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems

TOSCANEGeografie en Landschap