RUSLAND
Economie
Economie
To read about RUSSIA in English - click here
| Rusland verre reizen van ANWB |
Steden RUSLAND
| Moskou | Sint-petersburg |
Economie
Algemeen
| advertentie |
|
Robel munten, RuslandFoto: Brateevsky CC 3.0 Unported no changes made
Na de ineenstorting van Sovjet-Unie aan het eind van 1991 nam de Russische Federatie op 1 januari 1992 een chaotische economie over. Die economie werd gekenmerkt door onder andere een enorme inflatie en een bankroet ten opzichte van het buitenland.
Om de zware economische crisis het hoofd te bieden lanceerde de regering-Jeltsin (met name Minister van Financiën Gajdar) een radicaal beleid van liberalisatie. Hiermee wilde men de prijzen liberaliseren, het begrotingstekort drastisch beperken en een regeling met de buitenlandse schuldeisers en het IMF treffen. De regering wilde op de lange termijn een economisch systeem van het OESO-type creëren en tevens lid van de EU worden. De resultaten van het nieuwe beleid waren wisselend, maar vielen over het algemeen niet mee.
De prijsliberalisatie lukte maar leidde de eerste jaren tot hyperinflatie. Het beperken van het begrotingstekort bleek zeer lastig, vooral door de slechte belastingmoraal van zowel burgers als bedrijven. Privatisering van de vele staats- en collectieve bedrijven stuitte op grote weerstand omdat veel steden helemaal afhankelijk waren van net dat ene industriële complex dat men binnen de stadsgrenzen had. De onvermijdelijke sluiting of inkrimping daarvan zou de economische basis onder een dergelijke stad wegslaan en werd daarom doorgaans tegengewerkt door de lokale bestuurders en hun vertegenwoordigers op hogere niveaus.
In 1997 waren er voor het eerst tekenen van een economisch herstel: het bnp groeide met 1,5%, de industriële productie nam met ruim 2% toe en als gevolg van het strikte monetaire beleid bleef de inflatie ‘beperkt’ tot 16% (2004; 11%). Vervelend was de door communisten nationalisten gedomineerde Doema economische hervormingen vaak tegenhield: belastinghervorming en privatisering kwamen bijvoorbeeld nauwelijks van de grond. In augustus 1998 kon de Russische overheid niet meer aan haar financiële verplichtingen voldoen; het land was in feite failliet. De roebel werd gedevalueerd en het IMF en andere internationale financiële instellingen verleenden noodsteun.
Na 1998 herstelde de economie zich langzaam, onder andere door de lage koers van de roebel waardoor de export toenam. Dit was gunstig omdat de grote voorraden grondstoffen de kurk vormen waar de economie op drijft. Deze eenzijdige afhankelijkheid maakt de economie echter wel zeer kwetsbaar voor prijsschommelingen op de wereldmarkt.
Rusland is nu één van 's werelds toonaangevende producenten van olie en aardgas en is ook een top exporteur van metalen zoals staal en aluminium. De economie groeide met gemiddeld 7 % gedurende de jaren 1998-2008 als gevolg van de de olieprijzen die snel stegen Maar de economie werd zwaar getroffen door de wereldwijde economische crisis van 2008-09 toen de olieprijzen kelderden en de buitenlandse kredieten die opdroogden. In het najaar van 2013, verminderde het ministerie van Economische Ontwikkeling haar groeiverwachting tot 2030 tot een gemiddelde van slechts 2,5 % per jaar, een daling van de eerdere prognose van 4,0 tot 4,2%. In 2014, na de militaire interventie van Rusland in Oekraïne, zijn de vooruitzichten voor de economische groei verder gedaald. De groei is in 2017 afgezwakt naar 1,5%.
Meer dan 60% van de beroepsbevolking werkt in de overheids- en dienstensector. De geregistreerde werkloosheid bedroeg in 2017 5,2%; men vermoedt echter grote verborgen werkloosheid.
Landbouw, veeteelt, visserij en bosbouw
| advertentie |
|
|
Graan is het belangrijkste landbouwproduct van RuslandFoto: Essenseio CC 3.0 Unported no changes made
Ca. 32% van het Russische grondgebied kan maar voor de landbouw gebruikt worden, want een groot gedeelte van de grond is permanent bevroren of vervuild. De meeste landbouw concentreert zich daarom in het zuiden en in het westen van Siberië. Ondanks de stijgende groei van de productie, met name graan, kan de Russische landbouwsector niet aan de binnenlandse vraag voldoen, en is invoer noodzakelijk.
Ongeveer 9,4% van de beroepsbevolking is werkzaam in de agrarische sector; samen leveren zij 4,7% van het bruto binnenlands product (2017).
De situatie in de landbouw na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 was zeer problematisch. De opbrengsten daalden, voedsel was schaars en zelfs op vele plaatsen gerantsoeneerd. De situatie was dermate zorgelijk dat het machtige land in grote mate afhankelijk was van voedselimport. De regering stemde in met een ingrijpend plan van agrarische hervorming, waarin de voormalige staatsbedrijven moesten veranderen in individuele particuliere bedrijven, vennootschappen of echte coöperaties.
Door tegemoet te komen aan de wensen en belangen van de plattelandsbevolking hoopte men het voormalige communistische landbouwsysteem snel te veranderen. Alle staats- en collectieve bedrijven zijn inmiddels gedecollectiviseerd.
De productie van vlees, eieren en melk nam de afgelopen jaren toe, ondanks een afname van de veestapel. Het streven is zelfvoorzienend te worden in al deze producten.
De visserij vormt nog steeds een belangrijke economische sector voor Rusland, ondanks een sterke achteruitgang sinds de jaren tachtig. Het land levert een aanzienlijk deel van de wereldproductie aan verse en diepgevroren vis en ca. visconserven. Kamtsjatka, een schiereiland in Oost-Siberië aan de Beringzee, is belangrijk voor de visindustrie. De visconsumptie per hoofd van de bevolking in Rusland is ongeveer 23 kg per jaar.
Bosbouw vormt een belangrijke sector voor de Russische economie. Het land beschikt over de grootste wouden (770 miljoen ha.; 45% van het oppervlak) van de wereld, maar de houtwinning geschiedt zeer inefficiënt.
Industrie
| advertentie |
|
|
Industrie RuslandFoto: Alt-n-Anela CC 2.0 Generic no changes made
ALGEMEEN
De industriële capaciteit van de vroegere Sovjet-Unie was zeer onevenwichtig, want vooral gericht op de winning van ruwe delfstoffen, de productie van staal en van wapens. Het fabriceren van consumptiegoederen stond duidelijk op het tweede plan.
In de periode-Gorbatsjov werd begonnen met het ombouwen van de militaire industrie tot een consumentenindustrie. Deze revolutionaire wending werd ten tijde van de Russische Federatie nog versneld.
De industrie bood in 2017 werk aan 27,6% van de beroepsbevolking en leverde 32,4% van het bnp; in 1990 was dat nog bijna 50%. De voornaamste industriegebieden zijn het industriële centrum rond Moskou en Nizjni Novgorod, en het Oeral-gebied rond Jekaterinaburg, Tsjeljabinsk en Magnitogorsk.
MACHINE-INDUSTRIE
Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie viel de productie van machines ver terug. De laatste jaren groeit deze sector weer door de toenemende vraag naar machines. De binnenlandse productie kan de vraag echter niet aan en daarom worden veel machines geïmporteerd. Een andere reden om machines in het buitenland te kopen is het relatief lage kwaliteitsniveau van de in Rusland zelf geproduceerde machines.
AUTO-INDUSTRIE
Om de afzet en productie voor de meeste Russische autoproducenten te verhogen, lijken joint-ventures met buitenlandse ondernemingen de beste oplossing. Zo hebben Ford, Renault, Daewoo, Fiat en Skoda de Russische markt al betreden; anderen zullen snel volgen is de verwachting.
De grootste autoproducent van personenauto’s in Rusland is AvtoVAZ. Deze in Togliatti gevestigde onderneming maakt ca. 70% van alle Russische auto’s. Andere grote autoproducenten zijn GAZ, Moskvich en de vrachtwagenproducenten UAZ en KamAZ.
Onderdelenfabrieken bevinden zich meestal in de buurt van autofabrieken of maken deel uit van het bedrijf zelf.
CHEMISCHE INDUSTRIE
De laatste jaren maakt de chemische industrie een behoorlijke groei door. De oorzaak is een toenemende vraag in zowel het binnen- als het buitenland. De belangrijkste producten van de Russische chemische industrie zijn basischemicaliën. Andere producten zijn kunstgarens, synthetisch rubber, fiberglas, verf, vernis en eindproducten voor de landbouw-, transport-, gezondheid- en bouwsector.
De interne markt voor polymeren, met name polyethyleen en PVC en polypropyleen, is nieuw voor Rusland, maar wel zeer veelbelovend. De afzet van al deze producten zal vooral in eigen land moeten gebeuren.
VOEDINGS- EN GENOTMIDDELENINDUSTRIE
Deze sector is een van de snelst groeiende sectoren van de Russische economie in de afgelopen jaren.
Groeisectoren zijn zoetwaren, vruchtensappen, bier en tabak. De vraag naar wodka daalt behoorlijk, terwijl de wijnconsumptie jaarlijks met 30% stijgt.
De markt voor fastfood steeg in de jaren 2000-2004 met 8%. McDonalds opende in 2004 haar 109e vestiging in Rusland.
Mijnbouw en energie
| advertentie |
|
|
Krasnoyarsk Dam in RuslandFoto: Alex Polezhaev CC 2.0 Generic no changes made
Het gigantisch grote Rusland bezit enorme energiereserves en andere waardevolle delfstoffenvoorraden. Deze enorme voorraden hebben Rusland tot een van de grootste producenten en exporteurs ter wereld gemaakt. Rusland beschikt over de grootste gasreserves ter wereld, over de op een na grootste steenkoolreserves en heeft enorme oliereserves. Sinds oktober 2001 levert Rusland voor een periode van twintig jaar jaarlijks miljarden m3 aardgas aan Nederland.
De grootste voorraden bevinden zicht in het noordwesten (Kola), het Verre Oosten, Siberië en in de Oeral. De belangrijkste delfstoffen zijn ijzererts en steenkool (Koesbasbekken en regio Altai), bauxiet (republiek Komi), gas, olie, kolen, uranium, goud, chroom, zilver, platina, diamant, nikkel kobalt, magnesium, mangaan, lood en wolfraam. Veel van deze delfstoffen voldoen helaas niet aan de westerse kwaliteitsnormen. Alleen de nikkel- en aluminiumsector voldoet aan deze normen. De belangrijkste exportproducten in de mijnbouw zijn op dit moment aluminium, nikkel, koper en ijzer.
De Russische mineralenmarkt is in handen van een klein aantal megabedrijven, die vaak een groot deel van de wereldproductie in handen hebben.
Rusland heeft de beschikking over meer dan 400 thermische en hydro-elektrische krachtcentrales en enkele tientallen vaak verouderde kernenergiecentrales, die allemaal in het Europese deel van Rusland liggen. Ook de komende jaren wil men nog enkele kernreactoren bouwen.
De waterkracht van de rivieren de Wolga en de Angara in Rusland wordt benut door een aantal van de grootste waterkrachtcentrales ter wereld. Het grootste gedeelte van de energie in Rusland is overigens afkomstig van olie- en kerncentrales.
De zorg voor het milieu heeft geen gelijke tred gehouden met de groei van de mijnbouw- en hoogovenindustrie. Vooral in de Oeral en in Siberië is het landschap op sommige plekken totaal verwoest en vervuild. Zo zitten in het huidige aardgasnet verschillende breuken en scheuren, waardoor rivieren en bodem worden vervuild.
In veel Russische steden heeft de concentratie van schadelijke stoffen in de lucht een waarde bereikt die de westerse normen vele malen overtreft. Ook het drinkwater is in vele steden sterk verontreinigd. De gigantische stuwdammen in de Volga, Dnepr, Dnestr, Don en Koeban bedreigen het ecologisch evenwicht in deze regio’s.
Handel
| advertentie |
|
|
Netwerk van pijplinen van Rusland naar EuropaFoto: Nzeemin CC 4.0 International no changes made
Toen de Russische Federatie onafhankelijk werd, was de buitenlandse markt nog steeds vooral in handen van staatsorganisaties en -bedrijven. De toenmalige regering wilde de handel met het buitenland liberaliseren en tegelijkertijd ten behoeve van de centrale overheid het grootste deel van de inkomsten die door de aardolie-, aardgas- en bosbouwsectoren werden opgebracht, afromen. Op een aantal grondstoffen zijn exportheffingen van toepassing, zodat er altijd een gedeelte voor binnenlands gebruik wordt behouden.
De belangrijkste exportpartners van Rusland zijn de Europese Unie en daarbinnen vooral Duitsland en Nederland; verder China, de Verenigde Staten, Turkije en Wit-Rusland.
Rusland exporteert vooral elektriciteit, aardolie, aardgas, steenkool, ertsen, hout en houtproducten. De totale waarde van de export bedroeg in 2017 $ 353 miljard.
Veel voedsel(producten) worden geïmporteerd, evenals machine(onderdelen), voertuigen en farmaceutische producten. De belangrijkste importpartners zijn China, Duitsland, Japan, Verenigde Staten en de landen van de EU. De totale waarde van de import bedroeg $3238 miljard in 2013. Rusland heeft dus een groot handelsoverschot.
Verkeer
Russische Hogesnelheids treinFoto:Mika Stetsovski CC 4.0 International no changes made
Het Russische wegennet heeft een totale lengte van ruim 1.000.000 km. De belangrijkste wegen verbinden Moskou en Sint-Petersburg met steden als Minsk, Nizjni Novgorod, Jaroslavl, Simferopol en Samara.
Voor de modernisering van het wegennet heeft de Russische regering een programma opgesteld dat in twee fasen uitgevoerd zal moeten worden. De daadwerkelijke uitvoering is in 2006 begonnen. Op dit moment is men nog druk bezig met de uitvoering.
De slechte gesteldheid van het wegennet is er de oorzaak van dat nog geen 15% van het totale goederenvervoer over de weg gaat.
De totale lengte van het spoorwegnet bedraagt 150.000, waarvan 86.300 km wordt gebruikt voor personentreinen; de overige lijnen zijn voor industrieel transport. De Russische spoorwegen nemen het grootste deel van het nationale vrachtvervoer voor hun rekening.
De Transsiberische Spoorweg verbindt Moskou met Vladivostok aan de Japanse Zee. De belangrijkste lijnen in de Oeral en in West-Siberië zijn geëlektrificeerd. De tweede, economisch zeer belangrijke, grote spoorweg door Siberië, de Bajkal-Amoer-spoorweg (BAM), verbindt Tajsjet met Komsomolsk.
De waterwegen hebben een totale lengte van 106.000 km. De drukst bevaren rivieren zijn de Volga, de Don, de Ob, de Lena en de Amoer.
Belangrijkste havens zijn Sint-Petersburg, de exclave Kaliningrad, Moskou, Archangelsk, Novorossijsk, Nizjni Novgorod en Vladivostok; Petropavlovsk (op het schiereiland Kamtsjatka), Nachodka (ten oosten van Vladivostok) en Machatsjkala (aan de Kaspische Zee) winnen als havenplaatsen aan betekenis. Rusland telt in totaal 43 zeehavens. Meer dan 70% van alle Russisch-Europese vrachten wordt via de havens aan de Finse Golf verwerkt.
Het Russische grondgebied wordt door een dicht net van vliegroutes bedekt. Centrum voor het nationale en internationale luchtverkeer is Moskou met vier luchthavens, waarvan Domodedovo het grootste en meest moderne is.
Sint-Petersburg, Omsk en Vladivostok hebben eveneens internationale luchthavens. In totaal telt Rusland meer dan 500 luchthavens.
De grootste luchtvaartmaatschappij is Aeroflot. Verder zijn er nog zo’n 200 andere vliegmaatschappijen, die vaak niet meer dan enkele vliegtuigen bezitten.
RUSLAND LINKS
Advertenties
• Rusland Hotels
• Djoser Rondreis Rusland
• Transsiberië Express
• Hotels Trivago
• Rondreizen Rusland
• Autoverhuur Sunny Cars Rusland
• Transport Rusland - TTS Quality Logistics B.VRusland
• Boeken, ook tweedehands, over RUSLAND bij Bol.com
Nuttige links
Reisinformatie Rusland (N)Reizendoejezo – Rusland (N)
Rondreis door Rusland (N)
Rondreis Rusland (N)
Rusland Foto's
Bronnen
Graaf, A. van der / Reis-handboek Sovjet-Unie
Elmar
Rusland, Centraal-Azië en de Kaukasus
The Reader’s Digest,
Russia & Belarus
Lonely Planet
Te gast in Rusland
Informatie Verre Reizen
CIA - World Factbook
BBC - Country Profiles
laatst bijgewerkt maart 2024Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems