ZWITSERLAND
Geschiedenis

To read about SWITZERLAND in English - click here

ANWB vakantie boeken Zwitserland

Steden ZWITSERLAND

Bern

Zurich

Geschiedenis

Vroegste geschiedenis en romeinse tijd

advertentie

Romeinse brug in Ticino, Zwitserland_{Photo: Glcastellanos99 CC 3.0 Unported no changes made}

Zwitserland werd al door jagers in grotten bewoond zo’n 10.000 jaar voor Christus. In de Jura zijn voorwerpen gevonden die daarop wijzen. Ongeveer 8000 voor Christus verspreidden de mensen zich over de vlaktes die ontstonden na het afsmelten van de gletsjers. Ca. 6000 voor Christus vestigden zich volkeren uit het Midden-Oosten in Zwitserland.

Zij stichtten primitieve nederzettingen en leefden o.a. van de landbouw. Daarvoor kapten ze bossen en werd er land ontgonnen. In de ijzertijd, ca. 800 voor Christus ontstond de belangrijke Tène-cultuur. In de Tène-periode kwamen bijvoorbeeld de eerste munten in omloop. De mensen uit deze cultuur leefden o.a. in paalwoningen. Één van de Keltische stammen die zich vanuit Zuid-Duitsland over Zwitserland verspreidden, waren de Helveten. Hun verspreiding werd in 58 voor Christus door Julius Caesar tot staan gebracht. Vanaf 15 voor Christus werden de Helveten definitief onderworpen en was de Romeinse provincie Helvetia een feit. Uit de legerplaatsen van de Romeinen ontstonden geleidelijk grote steden die bewoond werden door zowel Romeinen als Kelten. Tot en met de 3e eeuw leefde men vreedzaam naast elkaar in een redelijke welvaart. In de 4e en 5e eeuw zorgden o.a. invallen van Germaanse stammen uit het noorden voor de val van het West-Romeinse rijk.

Middeleeuwen

advertentie

Habitsburg, middeleeuws stamkasteel van de Habsburgers in Zwitserland_{Photo: Roland Zumbühl CC 3.0 Unported no changes made}

Uiteindelijk lukte het de Bourgondische stam om zich rond het Meer van Genève te vestigen. Hierna stichtten de Bourgondiërs in West-Zwitserland een koninkrijk waar de voertaal Latijn was. De Alemannen, een andere Germaanse stam, vestigde zich in het noorden en oosten van Zwitserland. Hier zien we ook al de oorsprong van de taalgrens ontstaan. In 534 werd het gebied van de Bourgondiërs en de Alemannen veroverd door het Frankische geslacht van de Merovingers onder leiding van koning Clovis. Ook de kerstening van het gebied werd voortvarend aangepakt. In de 7e eeuw werden de Merovingers opgevolgd door de Karolingers, waarvan Karel de Grote de bekendste vorst was. Zijn rijk strekte zich uit van de Oostzee tot over de Pyreneeën.

Na het verdrag van Verdun in 843 werd het keizerrijk verdeeld in: West-Francië (= nu Frankrijk), Oost-Francië (= nu Duitsland) en Midden-Francië, waartoe het huidige Zwitserland grotendeels hoorde. Na de dood van koning Lotharius werd Midden-Francië verdeeld tussen Lodewijk de Duitser van Oost-Francië en Karel de Kale van West-Francië. Eind 9e eeuw ontstond het koninkrijk Hoog-Bourgondië dat o.a. West-Zwitserland en Savoye omvatte. De Duitse keizer lijfde het echter in 1032 weer in bij het Heilige Roomse Rijk. De macht van de Duitse keizer was door het leenmannensysteem echter beperkt. In het Franstalige deel van Zwitserland werd de hertog van Savoye steeds machtiger; in het oosten van Zwitserland heersten twee machtige families: de Zähringers en de Kyburgers. Ondertussen verwierven de Habsburgers steeds meer macht in het buurland Oostenrijk en het Duitssprekende deel van Zwitserland. Met het uitsterven van het geslacht Kyburg gingen hun bezittingen zonder slag of stoot over naar de Habsburgers. De Habsburgers stelden Oostenrijkse landvoogden aan en dat leverde veel conflicten op.

advertentie

Wilhelm Tell Zwitserland_{Photo: Publiek domein}

In deze tijd speelt ook het al dan niet waar gebeurde verhaal van Wilhelm Tell. Deze weigerde de hoed van de Oostenrijkse landvoogd Gessler te groeten en moest als straf een appel op het hoofd van zijn zoontje afschieten. Dit lukte hem maar toch werd hij gevangengezet door landvoogd Gessler. Tell wist echter te ontsnappen en schoot vervolgens Gessler neer. Dit zou de aanleiding zijn geweest tot een grote opstand in de buurt van het Vierwoudstrekenmeer.

Zwitsers eedgenootschap

advertentie

Bondsbrief uit 1201, Zwitserland_{Photo: Publiek domein}

Na de dood van keizer Rudolf I van Habsburg in 1291 verenigden enkele kantons zich op 1 augustus 1291. Dit verbond legde de basis voor de later Zwitserse staat, het “Eedgenootschap”. Ook nu nog is 1 augustus de belangrijkste nationale feestdag in Zwitserland. Het verbond hield o.a. in dat een aanval op één van hen uitgelegd zou worden als een aanval op allen. Ook wilde men geen buitenlandse inmenging meer in binnenlandse aangelegenheden. Het verbond werd steeds hechter, tot woede van de Habsburgers. Dit leidde tot de Slag bij Morgarten in 1315, waar een leger van de Habsburgers vernietigend werd verslagen.

Hierna werd een nieuw verbond gesloten, de “Ewige Bund”. In de 14e eeuw sloten zich nog meer kantons aan bij het Eedgenootschap. Vooral de aansluiting van Zürich was de Habsburgers een doorn in het oog. Dit leidde weer tot twee veldslagen die beide weer door de Habsburgers verloren werden. Het Zwitserse grondgebied werd in die tijd ook nog aangevallen door Savoye en het weer opgebloeide hertogdom Bourgondië. Het nieuwe Bourgondië breidde zich steeds verder uit, maar verkeek zich op het Zwitserse Eedgenootschap. Het leger van Bourgondiër Karel de Stoute werd in één jaar tijd twee keer verslagen en met de dood van Karel de Stoute in 1477 stortte het Bourgondische rijk definitief in elkaar.

Eind 15e eeuw ontstond er onenigheid in het Eedgenootschap veroorzaakt door de tegenstellingen tussen de steden en de landelijke gebieden. Een burgeroorlog kon nauwelijks voorkomen worden. De kluizenaar Klaus von der Flüe speelde hierin een belangrijke rol en wordt sindsdien “ Vader des Vaderlands” genoemd. Wallis bleef nog lange tijd een strijdtoneel tussen Savoye en de bisschoppen van Sion. Centrale figuren hierin waren Walter en Jörg Supersaxo en de Walliser theologiestudent Schiner. Supersaxo steunde Frankrijk in zijn rol als Europese macht, Schiner steunde het verbond tussen het Rome van de paus en het Duitse rijk.

advertentie

Arrestatie Jörg Supersaxo Zwitserland_{Photo: Publiek domein}

In 1513 werd Milaan op de Fransen veroverd, Schiner werd tot kardinaal benoemd en Tircino en Locarno werden ingelijfd bij het Eedgenootschap. Ook werden er bondgenootschappen aangegaan met Genève en Graubünden. In 1515 werden de Zwitsers verpletterend verslagen door de Fransen. Dit leidde tot een vredesverdrag met Frankrijk dat voor “eeuwig” zou gelden, en bepaalde dat het Eedgenootschap nooit meer uit zou zijn op gebiedsuitbreiding. Dit verdrag zou de basis vormen voor de nu al eeuwen durende neutraliteitspolitiek van Zwitserland. De tijd van de Reformatie liet ook Zwitserland niet onberoerd. De autoriteit, rituelen en gewoonten van de katholieke kerk werden door de kerkhervormers afgewezen. Ook nu volgde er weer een tegenstelling tussen de steden en het platteland. De inwoners van de steden zagen de ideeën van de Reformatie wel zitten, de landelijke gebieden voelden zich erdoor bedreigd. De bekende reformist Zwingli wilde daarbij ook nog de Eedgenootschap reorganiseren. Dit leidde in 1531 tot een godsdienstoorlog bij Kappel waarbij Zwingli stierf en de katholieken wonnen. Een andere reformator, de Fransman Calvijn, vestigde zich in Genève, dat zich in 1530 had losgemaakt van Savoye en een onafhankelijke republiek vormde. Calvijn werd bekend door de extreem strenge levenswijze die hij voorschreef.

Rond 1550 begon de Contrareformatie en tot het begin van de achttiende eeuw beheersten de conflicten tussen de katholieke en protestantse kantons de geschiedenis van Zwitserland. De 30-jarige oorlog eindigde met de “Vrede van Westfalen”. In dit verdrag werd Zwitserland voor het eerst als een Europese natie genoemd en werd haar onafhankelijkheid van het Duitse rijk erkend. De conflicten tussen boeren en stedelingen hielden ondertussen aan. In 1653 kostte dit duizenden boeren het leven. Twee jaar later volgde een groot conflict tussen het protestantse kanton Bern en het katholieke kanton Luzern. Tot het begin van de achttiende eeuw wisten de protestanten het niet te winnen van de katholieken. Totdat de katholieken de slag bij Villmergen verloren en toen gedwongen werden om bij de Vrede van Aarau uiteindelijk de politieke macht eerlijk te verdelen tussen de katholieke en protestantse kantons.

Bondsstaat

advertentie

Sonderbund Zwitserland_{Photo: Publiek domein}

Met de Franse revolutie aan het eind van de achttiende eeuw veranderde de situatie. De Fransen bezetten Zwitserland en vormden in 1798 de Helvetische Republiek, een gecentraliseerde staat naar Frans voorbeeld. Het lukte de Fransen echter niet om greep te krijgen op de koppige Zwitsers en in 1803 werden de bezettingstroepen weer teruggetrokken. Zes nieuwe kantons sloten zich hierna aan bij het Eedgenootschap en er werden landelijk geldende wetten aangenomen. Op het congres van Wenen (1814/1815) werd echter weer een gedecentraliseerde staat met zelfbesturende kantons hersteld. Er ontstond grote verwarring hoe nu verder te gaan. Radicale jongeren, liberalen, aristocraten, en de verschillen in taal en godsdienst maakten het er niet gemakkelijker op. De katholieken verenigden zich in een speciaal bondgenootschap: de Sonderbund. De protestanten probeerden dit te voorkomen, maar dat lukte niet.

Er brak weer een oorlog uit die door de protestantse kantons onder leiding van Dufour in 1847 werd gewonnen. In 1848 werd een nieuwe grondwet opgesteld. Hierin kreeg het bondsparlement veel bevoegdheden, kregen bijna alle godsdiensten gelijke rechten en werd er een federaal gerecht ingesteld. Zeer belangrijk was ook dat de onderlinge verhoudingen zich herstelden en stabiliseerden. Hierdoor zette de industrialisatie zich in de 19e eeuw fors door. Het toerisme kwam op, wegen, spoorwegen en de eerste tunnels werden aangelegd. Ook het bankwezen werd steeds belangrijker.

20e eeuw

advertentie

Slotzitting Volkenbond in Geneve, Zwitserland in 1926_{Photo: Bundesarchiv, Bild 102-02454 CC-BY-SA 3.0 no changes made}

Zwitserland bleef in de Eerste Wereldoorlog neutraal. Toch had de Eerste Wereldoorlog wel degelijk invloed en gevolgen voor Zwitserland. De meningen van de Franstalige en Duitstalige Zwitsers botsten natuurlijk weer. De Duitsers en de geallieerden op hun beurt vertrouwden de Zwitsers niet erg. Als gevolg hiervan kwam de handel grotendeels stil te liggen. Verder kwamen er tienduizenden vluchtelingen naar Zwitserland waardoor er gebrek aan goederen, voedsel en arbeidskrachten ontstond. In 1920 werd Zwitserland lid van de Volkenbond. Dit duurde tot midden jaren dertig toen Zwitserland weer volledig neutraal werd. In de Tweede Wereldoorlog bleef Zwitserland weer neutraal, maar bleef wel handel drijven met de As-mogendheden.

Na de Tweede Wereldoorlog kwam Zwitserland politiek geïsoleerd te staan doordat men zich niet had aangesloten bij de geallieerden. Ook had het land te lijden onder de vele stakingen. Met de rol in de Koreaanse oorlog nam de politieke isolatie weer af. Vanaf die tijd zou Zwitserland veel vaker een bemiddelende rol gaan spelen tussen strijdende partijen. Door de sterke groei van de economie, de industrie en het bankwezen steeg de welvaart na de oorlog zeer snel.

advertentie

Hoofdkantoor VN in Geneve, Zwitserland_{Photo: Filzstift in het publieke domein}

Door de neutrale positie die Zwitserland inneemt werd Genève de vestigingsplaats van veel internationale organisaties als de Verenigde Naties, scouting, WHO, ILO, Volkenbond en Rode Kruis. Belangrijke kwesties in het naoorlogse Zwitserland waren: het vrouwenkiesrecht (pas in 1971) en de gelijkstelling van man en vrouw (pas in 981); het streven naar afscheiding in de Jura, dat in 1978 leidde tot het kanton Jura, afgesplitst van het kanton Bern; gigantische rellen van jongeren in de jaren tachtig tegen het establishment. Verder ondermijnden politieke schandalen en de ideologische omwenteling in Midden- en Oost-Europa eind jaren tachtig het zelfvertrouwen van de Zwitsers. De kwestie van al dan niet neutraal blijven speelde in dit soort kwesties weer sterk op. Ook het lidmaatschap van de Europese Unie bleef en blijft een twistpunt. Veel politici zijn vóór, maar het volk stemde bijvoorbeeld in 1992 tegen toetreding tot de Europese Economische Ruimte (EER). Tekenend is ook dat de verkiezingen voor de Nationalrat in 1995 werden gewonnen door de in het Franstalige deel sterk vertegenwoordigde SPS (vóór toetreding tot de EU) en de in het Duitstalige deel sterk vertegenwoordigde SVP (tégen toetreding tot de EU).

In de tweede helft van de jaren negentig kwam Zwitserland ernstig in opspraak. En dan met name het bankwezen in de oorlogsjaren. In 1996 werd er een onderzoek gedaan naar de bankrekeningen van de slachtoffers van de holocaust. Het Britse ministerie van Buitenlandse Zaken constateerde in een rapport dat Zwitserland maar een klein gedeelte van het goud dat gestolen was van joden en door Duitsland bezette staten, had teruggegeven. In juli 1997 publiceerde een aantal Zwitserse banken de namen van buitenlanders die in de Tweede Wereldoorlog een bankrekening bij die instellingen hadden.

21e eeuw

De Zwitserse bevolking heeft zich in maart 2001 in een referendum werderom tegen toetreding tot de Europese Unie uitgesproken. Volgens de officiële uitslag is 77% van de kiezers tegen een spoedig begin van de onderhandelingen over aansluiting bij de Europese Unie. Na ruim vijf decennia hebben de Zwitserse kiezers op 3 maart 2002 wel gestemd voor aansluiting bij de rest van de wereld als lid van de Verenigde Naties. Het bleek dat 55% voor en 45% tegen toetreding had gestemd. Ook de noodzakelijke meerderheid van de kantons (12-11) stemde voor. Tot nu toe had Zwitserland bij de Verenigde Naties de status van waarnemer in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. In 1986 stemde nog 75% van de kiezers tegen toetreding. Op 10 september 2002 werd Zwitserland direct na de opening van de 57e Algemene Vergadering van de Verenigde Naties het 190e lid van de volkerenorganisatie.

Eind 2003 vond een politieke aardverschuiving plaats in Zwitserland door de verkiezingszege van de nationaal-conservatieve SVP o.l.v. Christoph Blocher.

Christoph Blocher Zwitserland_{Photo: International Students’ Committee CC 3.0 Unported no changes made}

Sinds 1959 gold voor de samenstelling van de Federale regering de ongeschreven regel dat alle grote partijen deelnemen aan een brede coalitie. Twee van de zeven leden van de Bondsraad waren vrijzinnig democraten (FDP/PRD), twee christen democraten (CVP/PDC), twee sociaal democraten (SPS/PS) en één lid van de nationaal-conservatieve partij (SVP/UDC). Deze verdeelsleutel lag in principe vast en was niet gevoelig voor uitslagen van verkiezingen. Voorts bestond de Federale regering uit vier Duitstaligen, twee Franstaligen en één Italiaanstalig lid. Blocher eiste echter twee zetels (die de SVP ook toekomen op grond van de stemverdeling) en dreigde met oppositie als deze de SVP niet zouden worden gegund.

De dreiging van een oppositie was zo ongehoord dat het Parlement tijdens de stemming op 10 december 2003 toegaf aan de SVP en een extra lid van deze partij in het nieuwe kabinet opnam. Dit gebeurde ten koste van één plaats van de CVP. De verkiezing van Blocher (SVP) en de rechts-liberale Merz (FDP) betekende een verschuiving naar rechts. Afslanking van het overheidsapparaat, beperking van de rol van de staat met het accent op de eigen verantwoordelijkheid van de burger, gezondmaking van de staatsbegroting en sanering van de sociale zekerheidstelsels, krijgen meer aandacht. In buitenlandpolitiek opzicht is het zicht op een EU-lidmaatschap nog verder weggeraakt. In oktober 2004 werden de onderhandelingen over Bilaterale II succesvol afgesloten. Deze is op 5 juni 2005 goedgekeurd.

Zwitserse nationale Bank in Zurich_{Photo: Myriam Thyes CC 3.0 Unported no changes made}

Centraal in de Bilaterale II akkoorden staat samenwerking op het gebied van asiel en migratie, en belastingfraude. Tijdens de onderhandelingen wilden enkele EU-lidstaten dat Zwitserland het bankgeheim zou opgeven. In plaats daarvan wordt de spaartegoedenrichtlijn ook op Zwitserland van toepassing. Dit betekent dat de renteopbrengsten van Zwitserse spaartegoeden van EU-burgers zullen worden belast en dat het overgrote deel van dit geld naar de betreffende EU-lidstaten wordt doorgegeven. Deze overeenkomst trad op 1 juli 2005 in werking.

Bij de verkiezingen van oktober 2007 krijgt de SVP 29% van de stemmen en is daarmee de grootste politieke partij. In december 2007 verlaat de SVP de coalitie, maar in december 2008 treedt de partij weer toe tot de regering. In januari 2009 is de economie van Zwitserland officieel in recessie als gevolg van de kredietcrisis. In november 2009 verbieden de Zwitserse kiezers in een referendum de bouw van minaretten.

In mei 2011 zet Zwitserland in de nasleep van de nucleaire ramp in Fukishima plannen in werking om onafhankelijk van kernenergie te worden. In 2012 en 2013 speelt het immigratie thema heftig in Zwitserland. In eerste instantie gaat het om kansarme immigranten. In februari 2014 baart Zwitserland opzien door ook quota in te stellen voor inwoners uit de EU. Dit besluit trekt een zware wissel op de betrekkingen tussen Zwitserland en de EU.

In januari 2015 wordt de Zwitserse Franc ontkoppeld van de Euro. Dit zorgt voor een stijging van de Franc en mogelijk schade voor de toeristische sector. In juni 2016 wordt het verstrekken van een basisinkomen afgestemd in een referendum. In februari 2017 wordt per referendum besloten dat het verkrijgen van burgerschap voor derde generatie immigranten gemakkelijker wordt. In een referendum van mei 2017 wordt besloten op termijn afscheid te nemen van nucleaire energie.

Simonetta Sommaruga, Zwitserland_{Photo: JUSO Schweiz CC 2.0 Generic no changes made}

In januari 2020 wordt Simonetta Sommaruga president, een jaarlijks wisselende functie.

ZWITSERLAND LINKS

Advertenties
• Vliegticket Zwitserland vergelijk | Vliegennaar.nl
• ANWB vakantie boeken Zwitserland
• Zwitserland Tui Reizen
• Met de trein naar Zwitserland
• Hotels Trivago
• Autohuur Zwitserland
• Zwitserland Hotels
• Auto huren in Zwitserland
• Djoser Wandel - wandelreis Zwitserland
• Camperreizen Zwitserland
• Boeken, ook tweedehands, over ZWITSERLAND bij Bol.com

Nuttige links

Campersite Zwitserland (N)
Lies & Teije's Reiswebsite (N+E)
Reisinformatie Zwitserland (N)
Reizendoejezo – Zwitserland (N)
Startpagina Zwitserland-Wintersport (N)

Bronnen

Dominicus, J. / Zwitserland

Gottmer

Lamme, M. / Zwitserland

Kosmos-Z&K

Lannoo’s autoboek Zwitserland

Lannoo

Mandos, M. / West- en Midden-Zwitserland

ANWB

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt maart 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems