GUATEMALA
 

Basisgegevens
Officiële   landstaal	Spaans
Hoofdstad	Guatemala-Stad
Oppervlakte	108.889 km²
Inwoners	17.532.392   (mei 2019)
Munteenheid	quetzal   (GTQ)
Tijdsverschil	-7
Web	.gt
Code.	GTA
Tel.	+502

Steden GUATEMALA

Guatemala-stad

Geografie en Landschap

Geografie

Guatemala ligt in Midden-Amerika tussen aan de noordkant Mexico en Belize en aan het zuiden Honduras en El Salvador. Guatemala grenst aan de ene kant aan de Stille Oceaan en aan de andere kant aan de Caribische zee. De kustlijn heeft een lengte van 400 kilometer. De oppervlakte van Guatemala is 108.890 vierkante kilometer. Guatemala is daarmee iets meer dan 3 keer zo groot als Nederland.

advertentie

^{Photo:Publiek domein}

advertentie

Landschap

Het landschap van Guatemala is in vier gedeelten te verdelen. 1.Het hoogland 2. De hellingen aan beide zijden van dat hoogland 3.De Petén-regio met vooral grasland en tropisch oerwouden 4. De kustvlakten en de grote meren.

Het hoogland

Het hoogland varieert van 1500 tot 4000 meter. De meeste mensen wonen in de dalen tussen de 1500 en 2500 meter en verbouwen hier onder andere maïs en bonen. Het landschap wordt getypeerd door bergen en ontboste hellingen. De bergen in het centrale gedeelte van Guatemala zijn uitlopers van de Andes. Ketens dragen exotische namen als Sierra de los Cuchumatanes, Sierra de Chamá en Sierra de Santa Cruz. De Sierra Madre in het zuiden is omringd door vulkanen.

De hellingen aan beide zijden

De zijden van het hoogland liggen tussen de 600 en 1500 meter. De vulkanische grond in dit gebied is vruchtbaar en men verbouwt er koffie, maïs en andere gewassen. De Volcán Tajamulco is met zijn 4420 meter de hoogste top van het land en van Midden-Amerika. De vulkanen zijn deels nog actief en er komen in dit gebied veel aardbevingen voor. 's Nachts zetten de vulkanen de omgeving in een schitterende rode gloed.

advertentie

_{Photo:Simon Burchell, CC BY-SA 3.0 no changes made}

De Petén-regio

In de dunbevolkte Petén-regio vind je vooral graslanden en tropisch regenwoud. Deze regio beslaat ongeveer een derde deel van het land. Helaas worden in het zuiden en oosten op grote schaal bomen gekapt, waardoor planten en dieren voorgoed verdwijnen of zelfs helemaal uitsterven.

De kustvlakten (en meren)

Op de kustvlaktes leven weinig indianen. Op de Caribische kustvlakte worden vooral bananen verbouwd en aan de Pacifische kust zijn plantages opgezet (rubber, katoen, suikerriet, e.a.). De drie belangrijkste rivieren - de Rio Polchic, de Rio Motagua en de Rio Dulce - monden alle drie uit in de Golf van Honduras. De Rio Usumacinta stroomt noordwaarts naar de Golf van Mexico. Enkele grote meren, waar Guatemala zo bekend om is, zijn het Meer van Petén Itza, het Meer van Atilán en het Meer van Izabal.

Klimaat en Weer

Guatemala heeft een tropisch klimaat met hier en daar grote verschillen in temperatuur door de invloed van de zee en de hoogte. In het hoogland is relatief koel met temperaturen van rond 22 graden Celsius overdag. Aan de kust is het warm met daggemiddelden van rond de 30 graden Celsius.

De meeste neerslag valt van mei tot oktober. Het droge seizoen is van oktober tot mei.

Planten en dieren

advertentie

Planten

De vegetatie in het hoogland bestaat voor het grootste deel uit naaldbomen, zoals cipressen, dennen en pijnbomen. De flora in het tropische regenwoud is zeer divers. De ceiba die in dit gebied groeit, wordt door de Maya's als symbool van de kosmos beschouwd. De zapote en kopalboom leveren respectievelijk chicle (de grondstof voor kauwgum) en hars. Verder zij er veel plantages. Daar groeien bananen-, rubber-, en palmbomen. In Alta Verapaz en het Caribische gebied groeien in het regen- en nevelwoud varens en bromelia's en vele soorten orchideeën, waarvan de Monja Blanca (witte non) tot nationale bloem is uitgeroepen.

advertentie

Dieren

In Guatemala zijn honderden soorten vogels, waarvan de luidruchtige bonte ara en de zwart-gele toekan zich het meest laten zien. Ook zijn er veel gieren. Andere dieren als apen, gordeldieren en neusbeertjes blijven meestal op een afstand. Roofkatten en slangen zijn moeilijk te vinden. Het nevelwoud is het leefgebied van de quetzal. Met zijn prachtige staart is dit kleurrijke vogeltje Guatemala's symbool geworden. Van de reptielen zijn krokodillen, leguanen en schildpadden het vermelden waard. Het grootste zoogdier van Guatemala is de zeekoe.

Geschiedenis

De huidige indiaanse bewoners (índigena's) van het hoogland zijn merendeels nog nauw verbonden met de Maya-cultuur die daar omstreeks 1200 voor Christus ontstond. Na ruim drie eeuwen Spaanse overheersing die in 1821 eindigde, werd Guatemala in 1839 een zelfstandige republiek. Daarna volgde een periode van dictatuur. In 1944 maakte de 'Oktober- revolutie' hieraan een einde. In de jaren 1944-1954 moderniseerden de demo­cratisch gekozen centrumlinkse regeringen van Arévalo en Arbenz de economie, verbeterden de infrastructuur en voerden sociale en agrarische hervormingen door. Onder President Arbenz aangenomen onteigeningswetgeving bracht hem in conflict met grootgrondbezitters en de Amerikaanse 'United Fruit Company', toen verreweg de grootste en belangrijkste plantage-eigenaar in Gua­temala. In 1954 werd Arbenz, die in Oost-Europa steun zocht tegen een diplomatiek offensief van de kant van de VS dat uitbreiding van het communisme vreesde en een staatsgreep steunde, afgezet.

Een militair bewind volgde. De landhervormingen werden ongedaan gemaakt en vakbonden verboden. Het links verzet verenigde zich in 1982 in de URNG ('Unidad Revolucionaria Nacional Guatemalteca'). De generaal-presidenten Lucas García en Rios Montt bestreden de guerrilla's met grof militair geweld. Verdachte indiaanse dorpen werden met de grond gelijk gemaakt, waarbij naar schatting 200.000 slachtoffers vielen. In 1983 werd Rios Montt door generaal Oscar Mejía Victores afgezet, waarna in 1986 via democratische verkiezingen burger-president Vinicio Cerezo werd gekozen. Deze werd in 1990 opgevolgd door President Jorge Serrano. Serrano dankte zijn overwinning voor een deel aan een besluit van het Constitutionele Hof dat generaal Rios Montt verhinderde aan de verkiezingen deel te nemen vanwege diens aandeel aan de coupe van 1982. In mei 1993 ontbond Serrano het parlement en het Hooggerechtshof in een poging alle macht aan zich te trekken. Dit stuitte op zoveel weerstand dat hij voor de rest van de termijn werd vervangen door de ombudsman voor de mensenrechten, Ramiro de León Carpio. Wezenlijke verbeteringen op het vlak van de mensenrechten kwamen ook onder deze regering niet tot stand.

In 1996 versloeg Alvarado Arzú van de PAN-partij ('Partido de Avanzado Nacional') zijn tegenkandidaat Alfonso Portillo Cabrera van het FRG ('Frente Republicano Guatemalteco'). Ook toen verhinderde het Constitutionele Hof generaal Rios Montt deel te nemen aan de verkiezingen. Op 29 december 1996 werden tussen de PAN-regering en het URNG de Vredesakkoorden getekend, waarmee een einde aan de burgeroorlog kwam. Het URNG werd in december 1998 gelegaliseerd als politieke partij. De VN (MINUGUA) en een aantal donorlanden, waaronder Nederland, ondersteunen de uitvoering van deze akkoorden. De orkaan Mitch die in 1998 over Midden-Amerika raasde, richtte in Guatemala relatief weinig schade aan.

Op 7 november 1999 vonden algemene verkiezingen plaats voor het presidentschap, het parlement en lagere overheden. De opkomst met 53% was duidelijk hoger dan in 1995. In een tweede ronde in december behaalde de FRG-kandidaat Alfonso Portillo Cabrera de overwinning op PAN-kandidaat Berger. De regering Portillo trad in januari 2000 aan en beloofde onverkorte uitvoering van de Vredesakkoorden. Gebrek aan politieke steun hiervoor in het parlement, waarvan Rios Montt voorzitter was, heeft er in belangrijke mate toe geleid dat de uitvoering van dit beleidsvoornemen veel te wensen overliet.

In 2003 was de rol van President Portillo door zijn eigen partij FRG gemarginaliseerd. Rios Montt stelde zich namens de FRG kandidaat voor de presidentiële verkiezingen. In eerste instantie werd zijn kandidaatstelling afgewezen door de Hoge Kiesraad (Tribunal Supremo Electoral, TSE). Volgens de Guatemalteekse grondwet zijn personen die via een machtsgreep aan het bewind zijn gekomen (en hun familieleden tot de derde graad) van verkiesbaarheid voor het presidentschap uitgesloten. Het Constitutionele Hof achtte deze afwijzing echter ongegrond en de TSE moest de kandidaatstelling van Rios Montt aanvaarden.

Op 9 november 2003 werd de eerste ronde van de presidentsverkiezingen gehouden, tegelijk met verkiezingen voor het parlement en lagere overheden. Rios Montt werd met 19% van de stemmen in de eerste ronde uitgeschakeld. De Presidentskandidaten Berger (34%) en Colom (26%) namen deel aan de tweede ronde voor de Presidentsverkiezingen op 28 december 2003. Berger won uiteindelijk met 54,13% van de stemmen. Colom sloeg het aanbod van Berger af om deel te nemen aan zijn regering af. Hij prefereert het voeren van constructieve en democratische oppositie.

Hoewel men op allerlei onregelmatigheden was voorbereid, verliepen de verkiezingen rustig op enkele incidenten tijdens de eerste ronde op het platteland na. De EU en de OAS hadden verkiezingswaarnemers naar Guatemala toegestuurd. Hun algemeen oordeel over het verloop van de verkiezingen was positief.

In 2007 werd Alvaro Colom de nieuwe president van Guatemala. De zakenman beloofde de strijd aan te binden met de armoede in Guatemala. Hij kreeg ca. 53% van de stemmen, 6% meer dan de gepensioneerde generaal Otto Perez Molina, tegen wie hij het in de tweede ronde van de presidentsverkiezingen opnam. In november 2008 is er een schietpartij in een bus waar 15 mensen de dood vinden waarbij een Nederlander. In 2010 wordt de noodtoestand afgekondigd na een uitbarsting van de vulkaan Pacaya. In november 2011 wint Otto Perez Molina van de rechtse patriottische partij de verkiezingen en hij wordt president in januari 2012. Eind november 2012 zijn er twee zware aardbevingen met meer dan vijftig dodelijke slachtoffers. In mei 2013 staat Rios Montt terecht vanwege een aanklacht voor misdaden tegen de menselijkheid. Het proces wordt in 2015 voortgezet. In augustus 2015 treedt Molina af nadat het congres zijn immuniteit heeft opgeheven in verband met een beschuldiging van betrokkenheid bij een omkoopschandaal bij de Douane. In oktober 2015 wint Jimmy Morales de presidentsverkiezingen. In november 2016 besluiten El Salvador, Honduras en Guatemala een gezamenlijke veilgheidseenheid op te zetten om de grensoverschrijdende bendes te bestrijden. In augustus 2017 gelast president Morales het vetrek van het hoofd van de VN anticorruptie commissie, die de openbare aanklagers steunde om de politieke onschendbaarheid van Morales op te heffen.

Bevolking

In Guatemala wonen 15.460.732 mensen (2017). De bevolkingsdichtheid bedraagt ongeveer 142 inwoners per vierkante kilometer.

De natuurlijke bevolkingsgroei bedraagt 1,75% (2017)

Het geboortecijfer per 1000 inwoners is 24.1(2017)

Het sterftecijfer per 1000 inwoners is 4.7 (2017)

De levensverwachting is 72,6 jaar, mannen 70,6 en vrouwen 74,7 jaar (2017)

Bevolkingssamenstelling:

Guatemala heeft nog een sterk Indiaanse afkomst Grofweg is de samenstelling:

Mestiezen (mix van Spaans, Indiaans en Amerikaans 60%

Indianen 39%,

Blanken en overigen 1%

Taal

Naast Spaans de officiële taal worden zeker een twintigtal inheemse(Indiaanse) dialecten gesproken. De belangrijkste zijn: Quiche, Cakchiquel, Kekchi, Mam, Garifuna en Xinca.

Godsdienst

Het merendeel van de bevolking is Rooms Katholiek. Verder zijn er aanhangers van het Protestantisme en van traditionele Maya godsdiensten.

Samenleving

advertentie

Staatsinrichting

Guatemala is een Republiek. De staatsinrichting van Guatemala is gebaseerd op de Grondwet van 1986, waarin vervolgens een aantal wijzigingen is aangebracht in 1994. De Grondwet voorziet in scheiding van de uitvoerende, de wetgevende en de rechterlijke macht. De President is zowel Staatshoofd als regeringsleider. Hij wordt via algemene verkiezingen gekozen voor een termijn van vier jaar. Herverkiezing of verlenging van de ambtstermijn is strafbaar. De wetgevende macht berust bij het parlement dat 113 leden telt. Deze worden eveneens gekozen voor vier jaar. De besluiten van het parlement worden genomen met absolute meerderheid. In bepaalde gevallen is een tweederde meerderheid voorgeschreven. De ombudsman voor de mensenrechten, een instituut dat voortvloeit uit de Vredesakkoorden en waarin de Grondwet voorziet, wordt gekozen door en rapporteert aan het parlement . Het Hooggerechtshof bestaat uit tenminste zeven rechters. Zij worden door het parlement gekozen voor een periode van vijf jaar. Het Constitutionele Hof is bevoegd voor grondwettelijke aangelegenheden. Grondwetswijzigingen worden behandeld in het Parlement en behoeven goedkeuring via een referendum.

advertentie

Politiek

De Guatemalteekse samenleving wordt van oudsher gekenmerkt door grote eco­nomische en sociale ongelijkheid en door een invloedrijke positie van de strijdkrachten. De indiaanse bevolking, die meer dan de helft van de totale bevolking uitmaakt, bevindt zich nog steeds in een achterstandsituatie en is onderwerp van discriminatie. De mensenrechtensituatie is onverminderd complex. Op deelterreinen zijn positieve ontwikkelingen te constateren, maar de situatie blijft zorgwekkend. Overheidsmiddelen schieten tekort vanwege een te laag belastingniveau, dat maar langzaam wordt opgeschroefd. Daarnaast is de rechtsstaat zwak te noemen, waarbij bescherming van de overheid tegen geweld veelal ontbreekt. De overheid lijkt te falen bij een effectief opsporings- vervolgings- en sanctiebeleid. Straffeloosheid lijkt een maatstaf te vormen. Voor de actuele politieke situatie zie hoofdstuk geschiedenis.

Economie

De economie van Guatemala is sterk afhankelijk van export van koffie, suiker en bananen. Landbouw maakt 13,3% van het BBP uit en 31% van de economisch actieve bevolking is in deze sector werkzaam. De afgelopen tijd is het beleid gericht op economische stabilisering en herstel voortgezet. De nationale munt, de Quetzal, is versterkt en de internationale reserves zijn vergroot. De inflatie is 4,4% (2017). De ontwikkeling van de Amerikaanse economie, vooral van invloed op de inkomsten uit vrijhandelszones (maquilas), het prijsniveau voor koffie, de prijs voor olie (import) en een mogelijk hogere suikerprijs zullen het economische plaatje in hoge mate bepalen. Bij het huidige uitgavenpeil kan het beoogde begrotingstekort van 1,5% van het BNP ruim overschreden worden. Per 1 augustus 2001 werd toch een verhoging van de BTW doorgevoerd van 10% naar 12%, en zijn wetten tegen belastingontduiking aanvaard. Mede omdat het betalen van belasting in Guatemala een zeer omstreden onderwerp is, stuitte dit op brede maatschappelijke weerstand.

Vertrouwensherstel bij de zakenwereld en consumenten laat nog steeds op zich wachten. Gebrek aan concrete maatregelen ter verhoging van het levenspeil en beteugeling van criminaliteit en corruptie, spelen hierbij mogelijk een rol. Een positieve ontwikkeling is dat ook de nieuwe regering zich bereid heeft verklaard een brede dialoog met de maatschappelijke groeperingen aan te gaan. Een nieuwe wet heeft het mogelijk gemaakt banktegoeden in vreemde valuta te openen, als eerste stap in de richting van dollarisatie. Deze maatregel heeft echter minder geld aangetrokken dan verwacht. Het banksysteem zal eerst verder versterkt moeten worden, mede in het licht van recente schandalen, voordat verdere stappen richting dollarisatie kunnen worden gezet. Het witwassen van drugsgelden is een serieus probleem.

Vakantie en bezienswaardigheden

De toeristische attracties in Guatemala variëren van pittoreske Maya-ruïnes en stomende vulkanen, tot weelderige jungles en weinig bezochte stranden. De oude Maya's bouwden een aantal van hun grootste steden in Guatemala. Tikal en El Mirador behoren tot de grootste pre-Columbiaanse steden in Amerika. Eeen beozoek aan een of beide steden is een van de meer memorabele dingen die je in Guatemala kunt doen. Beide geweldige en onvergetelijke bestemmingen bevinden zich in het dunbevolkte, enigszins wilde noorden van Guatemala in de Peten regio. Reizen naar Tikal en El Mirador worden vaak geregeld vanuit de toerist-vriendelijke stad Flores.

Los van de Maya wonderen kun je nog veel meer doen in Guatemala. Er zijn Bergmeren, inheemse dorpen en vulkanen te ontdekken. Mooie steden zoals Antigua, Flores en Panajachel. Eco-toerisme is in opkomst in de weelderige jungles van Guatemala. Het bergachtig terrein en stomende laaglanden bieden tal van mogelijkheden voor een avontuurlijke reis.

Misschien wel een van de mooiste van Guatemala attractie is een bezoek aan Lake Atitlan. Je kunt profiteren van alles wat de streek te bieden heeft is en het is zeker een van de meer populaire attracties in Guatemala voor toeristen. Het Atitlan meer is omgeven door vulkanen en ligt op een hoogte van meer dan 5.000 meter boven de zeespiegel. Langs de zuidelijke oever van het meer van Atitlan ligt het toeristische plaatsje Panajachel.

De Chichicastenango markt kan gemakkelijk bereikt worden vanaf Guatemala City, Antigua en Quetzaltenango. Elke donderdag en zondag wordt de Chichicastenango markt gehouden. Het is een kleurrijke, vaak chaotisch affaire waar de Maya's uit het hele land samenkomen om hun smetteloze handgemaakte producten te verkopen. Alle soorten textiel zijn hier te koop, de meest populaire zijn de vrouwenblouses gemaakt door de Maya vrouwen. Naast het aanbod van kwalitatief hoogwaardige producten vindt je hier vooral sfeer wat op zichzelf de reis de moeite waard maakt.

advertentie

Klik op de menuknop bovenaan het scherm voor meer informatie

GUATEMALA LINKS

Advertenties
• Fox verre reizen van ANWB
• Guatemala Vliegtickets.nl
• Vakantie Guatemala
• Djoser Rondreis Guatemala
• Rondreis Guatemala
• Rondreizen Guatemala
• Hotels Guatemala
• Guatemala Vliegticket Tix.nl
• Autoverhuur Sunny Cars Guatemala

Nuttige links

Guatemala Reisfoto's
Reisinformatie Guatemala (N)
Reizendoejezo - Guatemala (N)
Rondreis Guatemala (N)

Bronnen

Elmar Landeninformatie

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt april 2021
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems