AZOREN
Planten en Dieren

To read about AZORES in English - click here

Wanneer vakantie Azoren plannen - Waarschijntdezonwel.nl

Populaire bestemmingen PORTUGAL

Algarve	Azoren	Costa de lisboa
Costa verde	Madeira

Planten en Dieren

Planten

De Azoren behoren plant- en dierkundig gezien tot Macaronesië, de naam voor de eilandengroepen van vulkanische oorsprong gelegen in de oostelijke Atlantische Oceaan en ten westen van West-Afrika. Tot Macaronesië behoren naast de Azoren ook nog de Canarische Eilanden, Kaapverdië, Madeira (inclusief Porto Santo en de Ilhas Desertas) en de Ilhas Selvagens.

De Azoren waren in een ver verleden vrijwel geheel bedekt met bossen, nu is nog maar 10% van de eilanden bedekt met bossen. Door de landbouw en de woningbouw zijn de oorspronkelijke bossen bijna in zijn geheel verdwenen. In de plaats daarvoor werd de door ecologen niet bijster gewaardeerde Japanse ceder geplant, die zich echter prima thuis voelt op de Azoren, inmiddels al bijna de helft van alle bossen uitmaakt en gebruikt wordt om erosie tegen te gaan, regenwater vast te houden, schaduw geeft voor vee en gebruikt wordt voor het hout.

Verreweg de meeste zaden worden via de veren van trekvogels over het eiland verspreid. Daarbij zijn veel planten uit allerlei landen door mensen naar het eiland gebracht; ongeveer twee derde van de 1300 planten, varens, mossen (meer dan 400 soorten) en kruiden is ooit ingevoerd, slechts ongeveer 60 soorten zijn endemisch en worden vaak met uitsterven bedreigd. Ieder jaar worden er wel weer nieuwe prachtige bloemen en planten ontdekt zoals het Azorenklokje en het Daphne-vlaswolfsmelk of Euphorbia stygiana. Andere inheemse soorten zijn boomheide, grootbladige bosbes, Pau Branco, bloedhoutboom, Portugese laurierkers, wisselbloem, zeevenkel, bleekgele droogbloem, lijmkruid, hertshoornweegbree, muurfijnstraal, teer guichelheil, boswederik, duizendknoop, pijlriet, zeestreepvaren, dubbelloof, koningsvaren, ijzerhoutboom, Indische sering en Tamujo-boom.

advertentie

Daphne vlaswolfsmelk of Euphorbia stygiana_{Photo: Daderot in het publieke domein}

In de lagere gedeelten overheerst een macchia-soort met voornamelijk een altijdgroene-vegetatie. Waar de gemiddelde hoogtes tussen de 600 en 1000 meter liggen wordt het beeld bepaald door de inheemse kortnaaldige jeneverbes en de Azorenlaurier of Laurus azorica. Van de inheemse, beschermde Azorenlaurierbossen, hoewel de 'bomen' niet veel verder dan struikhoogte uitkomen, zijn nog grote delen behouden op de eilanden São Miguel, Pico, Terceira en Flores.

advertentie

Laurus azorica of Azorenlaurier_{Photo: Consultaplantas CC 4.0 International no changes made}

Andere typische soorten zijn de heester Viburnum tinis, blauwe bosbes en Azorenhulst. Deze soorten groeien allemaal tot een hoogte van ca. 1000 meter, op het eiland Pico komt tot 2000 meter ook de Azorenboomheide, die aan de kust tot boomhoogte groeit, en de bezemheide voor. De wasgagel wordt bedreigd door het uit Australië geïmporteerde kruisbladig kleefzaad.

De hortensia, vooral in bolvorm, is wel de meest bekende en meest typische plantensoort van de Azoren. Vooral op het blauwe eiland 'ilha azul' Faial kan men in de bloeiperiode juni tot september genieten van een blauwwitte hortensia-pracht.

advertentie

Hortensia, kenmerkend voor de Azoren_{Photo: Nono vlf CC 3.0 Unported no changes made}

Andere mooi bloeiende planten zijn heemst, belladonnalelie en amaryllis. Een vervelende immigrant is de uit Brazilië afkomstige reuzenrabarber, die andere planten verdringt. Sinds 2008 is er een programma opgestart om verder verspreiding van de plant te voorkomen. Een andere zeer serieuze bedreiging voor de oorspronkelijke Azoriaanse flora is siergember, afkomstig uit de Himalaya.

advertentie

Reuzenrabarber bedreigt andere planten op de Azoren_{Photo: Basher Eyre CC 2.0 Generic no changes made}

Andere bijzonderen plantensoorten zijn wasmirte, sneeuwballaurier, Azorenwegedoorn, Portugese laurierkers, grootbladige bosbesboom, wortelende ketenvaren en boomvaren. De grootste drakenbloedboom van de Azoren staat op het eiland Pico bij het voormalige karmelietenklooster Casa Conventual dos Carmelitas in het stadje Madalena.

Dieren

advertentie

Azorenvleermuis_{Photo: Felipe Lopes CC 3.0 Unported no changes made}

Door de grote afstand tussen het vasteland en de eilanden zijn en blijven de Azoren geïsoleerd en dus moeilijk bereikbaar voor zoogdieren. Alleen de Azorenvleermuis en de vale vleermuis komen oorspronkelijk voor op de Azoren, de andere zoogdieren zijn ingevoerd door menselijke invloeden. Ook de Iberische meerkikker komt oorspronkelijk niet op de Azoren voor, maar werd waarschijnlijk ingevoerd voor het bestrijden van muggen.

In totaal komen er negen zoogdiersoorten voor op de Azoren, de al genoemde Azorenvleermuis en de vale vleermuis en verder één insecteneter, de egel, één haasachtige, het konijn, drie knaagdieren, bruine rat, zwarte rat en huismuis, en twee roofdieren, de fret en de wezel. De inheemse, beschermde Azorenvleermuis of Nyctalus azoreum is een van weinige vleermuissoorten niet alleen net na zonsondergang actief is, maar ook overdag.

Op de Azoren zijn ongeveer 185 vogelsoorten gespot, waarvan 35 broeders. Van die broeders zijn tien ondersoorten endemisch en één endemisch. Veel vogels gebruiken de eilanden als tussenstation bij hun winter- of zomertrek. Door een veranderend klimaat wereldwijd komen er vaker exotische soorten aan op de Azoren, vaak door de toenemende activiteit van orkanen tussen Noord- en Midden-Amerika en het Caribisch gebied. En dat betreft niet alleen watervogels maar sinds enige tijd ook steeds vaker soorten die alleen op het land voorkomen. Reguliere migranten zijn visdief, kokmeeuw en de grote burgemeester. Langs de kust en in de ondiepe watertjes ontstaan door in de zee stromende lava komen kwikstaart, rotsduif, steenloper, bonte strandloper, kleine zilverreiger en regenwulp voor. De strandplevier is meer te vinden op de zandstranden, de hoge onbereikbare kliffen zijn een fijn territorium voor verschillende soorten stormvogels en pijlstormvogels. De Kuhls stormvogel komt op alle eilanden voor, evenals verschillende sternsoorten waaronder Dougalls stern. In gemengd bos- en weidegebied zien we onder andere vinkensoorten, merels, zwartkop, grote gele kwikstaart en kanarie. In bossen komt de goudhaan voor, met op drie eilanden, waaronder Santa Maria, drie verschillende ondersoorten die alleen op díe specifieke eilanden voorkomen. Mussen en spreeuwen zijn de meest voorkomende vogels op de Azoren.

Kenmerkend voor de Azoren is een ondersoort van de buizerd, de 'Buteo buteo rothschildi', die het echter steeds moeilijker krijgt en traditioneel al niet voorkwam op Flores en Corvo, maar nu ook op Santa Maria en Graciosa uitgestorven is. Een andere zeldzame soort is de Azorengoudvink of 'priolo' in het Portugees, waarvan alleen nog in het oosten van het eiland São Miguel, in het beschermde natuurgebied Serra da Tronqueira, enkele honderden tot meer dan duizend exemplaren te vinden zijn.

advertentie

De Azorengoudvink komt alleen op de Azoren voor_{Photo: Publiek domein}

Op de kliffen van de 'nieuwe' Vulcão Capelinhos broeden tussen 150-200 paartjes van de Larus michahellis atlantis, een ondersoort van de geelpootmeeuw. Variaties op de soorten van het Europese vasteland zijn onder andere Azorenmerel, Azorenvink en Azorenhoutduif. Het onbewoonde eiland Ilhéu de Vila Franca staat op de internationale lijst van Important Bird Areas (IBA), vanwege de enorme aantallen zeevogels die daar hun kroost uitbroeden, waaronder de Dougalls stern en de Kuhls pijlstormvogel. Op twee eilandjes voor de kust van het eiland Graciosa, waaronder het Ilhéu da Praia, broedt het endemische en zeer zeldzame Monteiro's stormvogeltje.

Lijst van veel voorkomende vogels op de Azoren

Alpenkraai	grote stern	Monteiro's stormvogeltje
Amerikaanse bontbekplevier	halsbandparkiet	noordse pijlstormvogel
Amerikaanse oeverloper	holenduif	noordse stern
Amerikaanse smient	houtduif	Pontische meeuw
Amerikaanse watersnip	houtsnip	putter
Amerikaanse zwarte eend	huismus	ransuil
appelvink	huiszwaluw	regenwulp
Azorengoudvink	Jan-van-gent	ringsnaveleend
blauwe reiger	kanarie	ringsnavelmeeuw
blauwvleugeltaling	kanoet	rode patrijs
Bonapartes strandloper	kemphaan	roodborst
bontbekplevier	kievit	roodsnavelkeerkringvogel
bonte stern	kleine burgemeester	rosse franjepoot
bonte strandloper	kleine geelpootruiter	rotsduif
bosfazant	kleine jager	smient
buizerd	kleine mantelmeeuw	sneeuwgors
Bulwers stormvogel	kleine pijlstormvogel	Spaanse mus
Dougalls stern	kleine strandloper	sperwer
draaihals	kleinst waterhoen	spreeuw
drieteenmeeuw	kleinste jager	steenloper
drieteenstrandloper	kneu	strandplevier
ekster	kokmeeuw	tapuit
geelpootmeeuw	kramsvogel	Turkse tortel
gestreepte strandloper	krombekstrandloper	vaal stormvogeltje
goudhaan	krooneend	veldleeuwerik
goudvink	Kuhls stormvogel	vink
groenling	kuifeend	visdief
groenpootruiter	kuifmaina	vuurgoudhaan
grote burgemeester	kwartel	waterhoen
grote gele kwikstaart	Madeirastormvogeltje	watersnip
grote jager	meerkoet	Wilsons stormvogeltje
grote mantelmeeuw	merel	zilverplevier
grote pijlstormvogel	middelste jager	zwartkop

advertentie

Middelste jager_{Photo: Gunnstein Jonsson CC 3.0 Unported no changes made}

In het water zijn door de warme golfstromen talrijke soorten vissen te vinden, waarvan zo'n 50 eetbare soorten. De Azoren behoren tot de meest visrijke gebieden ter wereld, met onder andere zwaardvis, barracuda, makreel, echte bonito, kousebandvis of zilveren degenvis, blauwe marlijn, witte marlijn, blauwkeeltje, gaffelkabeljauw, wrakbaars, gevlekte lipvis, rode zeebrasem, mul, bruine tandbaars, rode schorpioenvis, geelvintonijn en grootoogtonijn. De oude krater van de Formigas-eilanden wordt bewoond door onder andere pauwlipvis, regenbooglipvis, sergeant-majoorvis, itajara en langbekspeervis.

advertentie

Pauwlipvis_{Photo: Matthieu Sontag CCe 3.0 Unported no changes made}

Verder bieden de Azoren een uitgelezen mogelijkheid om walvissen en dolfijnen te spotten. Met name in de periode juni-september komen er zeer veel walvisachtigen voor in de oceaan rond de Azoren. Vooral vanaf de eilanden Pico, Faial en ook São Miguel worden veel 'whale watching'-excursies aangeboden. In de lente kan men blauwe vinvissen zien, in de zomerperiode veel potvissen en kleinere walvissoorten als de Indische griend. In totaal zijn er 24 walvis- en dolfijnsoorten gezien in de wateren rond de Azoren, waaronder dolfijn van Cuvier, noordelijke butskop, gewone of Noordzee-spitssnuitdolfijn, gewone dolfijn, tuimelaar, gramper of grijze dolfijn, Atlantische gevlekte of vlekdolfijn, gestreepte dolfijn, spitssnuitdolfijn van de Blainville, True's spitssnuitdolfijn, spitssnuitdolfijn van Gervais, noordse vinvis, bultrugwalvis, gewone vinvis, dwergvinvis, Brydevinvis. Soms ziet men een orka, zwarte zwaardwalvis, snaveldolfijn, dwergpotvis, kleinste potvis of noordkaper. De laatste soort werd in 2009 na meer dan 110 jaar weer eens gesignaleerd in de wateren rond de Azoren.

advertentie

Walvissen spotten is populair op de Azoren_{Photo: Luca Nebuloni CC 2.0 Generic no changes made}

De nog niet zolang geleden (1990) ontdekte vulkanische tunnel Gruta das Torres herbergt een bijzondere fauna, waaronder een endemische loopkeversoort en een glasvleugelcicade.

Koe van de Azoren: Ramo Grande

Vanaf de 15e eeuw werden er al snel door Portugese kolonisten gedomesticeerde dieren ingevoerd op de Azoren. De koe was daarin het belangrijkste, niet alleen vanwege de melk, maar ze werden ook gebruikt om te ploegen en karren te trekken. Koeienrassen die toen geïmporteerd werden waren de Alentejana, de Mirandesa, de Minhota en de Algarvia. Men vermoedt dat er ook soorten uit Vlaanderen geïmporteerd werden, maar welke soorten is niet bekend.

De volgende vijf eeuwen werd er tussen al deze soorten doorgefokt en uiteindelijk kwam daar een specifieke soort voor de Azoren uit, de Ramo Grande. In de jaren vijftig van de vorige eeuw werden er uit Engeland en Amerika Friezen ingevoerd en werd er op de eilanden São Miguel en Terceira een fokprogramma opgezet via kunstmatige inseminatie. Enkele decennia later kwamen daar uit Nederland, Duitsland, Frankrijk en Canada nog Holsteiners (melkkoeien), Limousin, Charolais en Fleckvieh (allen vleeskoeien). Door deze toevloed aan rassen kwam de Ramo Grande ernstig in de verdrukking en dreigde uit te sterven. Een aantal bezorgde boeren sprong echter in de bres voor de Ramo Grande en probeert het ras voor de Azoren te behouden. Alle individuele koeien worden nu geregistreerd en de raskenmerken zijn officieel vastgelegd.

advertentie

De Ramo Grande wordt op de Azoren ook gebruikt om toeristen rond te rijden_{Photo: Publiek domein}

AZOREN LINKS

Advertenties
• Vakanties Azoren
• Naar de Azoren met Sunweb
• Bouw je eigen Azoren Rondreis
• Azoren Tui Reizen
• Authentieke reizen naar de Azoren
• Hotels Trivago
• Rondreis Azoren
• Autohuur Azoren
• Hotels Azoren
• Djoser Wandel - wandelreis Azoren
• Autoverhuur Sunny Cars Azoren
• ANWB vakantie boeken Azoren
• Boeken, ook tweedehands, over AZOREN bij Bol.com

Nuttige links

Azoren Startnederland (N+E)
Duiken in de Azoren - Pico - Faial in de Atlantische Oceaan op haaien, mobula's, dolfijnen, walvissen en potvissen (N)
Duiken, reizen, dieren, landschap, info, foto's Azoren (N)
Reisinformatie Azoren (N)
Startpagina Azoren (N)

Bronnen

BBC - Country Profiles

CIA - World Factbook

Elmar Landeninformatie

Lipps, Susanne / Azoren

ANWB

Marsh, Terry / Azores

New Holland

Martin, Roman / Azoren

Elmar

Sayers, David / Azores

Bradt Travel Guides

Stieglitz, Andreas / Landscapes of the Azores : a countryside guide

Sunflower Books

Wikipedia

 

laatst bijgewerkt maart 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems