AFGHANISTAN
 

Basisgegevens
Officiële   landstaal	Dari, Pasjtoe
Hoofdstad	Kaboel
Oppervlakte	652.230 km²
Inwoners	37.090.707   (mei 2019)
Munteenheid	Afghani
Tijdsverschil	+3:30
Web	.af
Code.	AFG
Tel.	+93

To read about AFGHANISTAN in English - click here

Steden AFGHANISTAN

Kabul

Geografie en Landschap

Geografie

Afghanistan, het 'Land van de Afghanen' ligt in Zuid-Centraal-Azië en grenst in het noordoosten aan China (91 km), in het westen aan Iran (921 km), in het noorden aan Oezbekistan (144 km), Tadzjikistan (1357 km) en Turkmenistan (804 km), en in het oosten en zuiden aan Pakistan (2670 km). De rivier Amu Darja, uitmondend in het Aralmeer op de grens van Oezbekistan en Kazachstan, vormt over een lengte van ca. 1000 km de grens met Tadzjikistan, Oezbekistan en Pakistan.

advertentie

Loop van de rivier Amu Darja, Afghanistan

_{Foto:DEMIS Mapserver CC 4.0 International no changes made}

Een historisch buffergebied vormt de Wakhan-corridor, een op het eerste gezicht merkwaardig uitsteeksel van ca. 300 km lang en in breedte variërend van 16 tot 60 km, dat Afghanistan nog net verbindt met de Chinese provincie Xinjiang en grenst aan Tadzjikistan en Pakistan.

De oppervlakte van Afghanistan is 647.500 km2 en het land is daarmee meer dan 19 keer zo groot als Nederland en net iets groter als Frankrijk. Op de lijst van grootste landen ter wereld staat Afghanistan op de 41e plaats. De langste afstand van noord naar zuid bedraagt 1012 km en van oost naar west 1320 km. Afghanistan is ver van de zee verwijderd en in zijn geheel door bovengenoemde landen ingesloten.

advertentie

Afghanistan Satellietfoto

_{Foto:Publiek domein}

Een van de beroemdste bergpassen ter wereld is de Khyberpas, die over een lengte van ca. 50 km en op een maximale hoogte van 1070 meter door de Hindu Kush van de Afghaanse stad Torkham naar de Pakistaanse stad Peshawar loopt.

Andere hoog gelegen passen zijn Wakhjir (4923 m), Baroghil (3798 m), Kachin (5639 m), Shotorgardan (3720 m), Bazarak (2713 m), Khawak (3550 m), Anjuman (3858 m), Hajigak (2713 m) en Unai (3350 m).

advertentie

Khyberpas

_{Foto: James Mollison CCAttribution-Share Alike 2.5 Generic no changes made}

Landschap

Geografisch gezien behoort Afghanistan tot het noordoostelijke deel van het Hoogland van Iran, dat overigens voor bijna de helft (1,2 miljoen km2) in Afghanistan ligt. In het vlakke noordelijke steppegebied van Afghanistan liggen door rivieren bevloeide vruchtbare dalen met enkele belangrijke steden als Mazar-e Sharif en Kunduz. Het zuiden van Afghanistan, met toppen van ten hoogste ca. 1000 meter, is woestijngebied (Registan-woestijn met veel zandduinen en Dasjt-i Margo-woestijn) of woestijnachtig en de daar stromende rivieren staan vaak droog.

advertentie

Afghanistan berglandschap

_{Foto: Master Sgt. Andy Dunaway, U.S. Air Force in het publieke domein}

Tussen de hierboven beschreven landschappen ligt een berglandschap met bergketens die van het zuidwesten naar het noordoosten lopen en ca. tweederde van de oppervlakte van Afghanistan bedekken. Het belangrijkste gebergte is het Hindu Kush-gebergte (lengte 1100 km), gelegen net ten noorden van de hoofdstad Kabul, dar doorloopt tot in het noorden van Pakistan. De hoogste top van het gehele gebergte is de in Pakistan gelegen Tirich Mir (7699 m), de hoogste berg van Afghanistan is de Noshaq (7485 m). Deze berg ligt aan het begin van de Wakhan-corridor, een smalle reep land die tot aan China reikt, en is de meest westelijke berg ter wereld van meer dan 7000 meter hoog. Andere hoge bergen in Afghanistan zijn de Urgend II (6940 m), de Yamit (6940 m), de Tirgaran (6755 m), de Koheandaras (6628 m) en de Lasht (6504 m). Afghanistan telt meer dan 100 bergen die hoger zijn dan 6100 meter en bijna 50% van het land ligt boven de 2000 meter.

advertentie

Noshaq, de hoogste berg van Afghanistan

_{Foto: Khwahan, CCAttribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

Het middengedeelte van het Afghaanse berggebied wordt gevormd door de Koh-i Baba, een gebergte met toppen tot 5200 m. Het oostelijke berggebied, met toppen tot 4877 meter, heet Sefid-Koeh en hier ligt op een hoogte van ca. 1100 m de bekende Khyber-pas, een 48 km lange en soms maar drie meter brede pas die de Mediterrane regio en Zuidwest-Azië met Pakistan en het subcontinent India verbindt. De bergen van Afghanistan sluiten in het noordoosten aan bij het Karakoram-gebergte, dat weer een onderdeel vormt van de Himalaya.

Dit gebied is geologisch zeer actief, met regelmatig (zware) aardbevingen. Aardbevingen in 1955, 1998 (6.9 op de schaal van Richter) en 2002 (7.2) zorgden voor verwoeste dorpen, duizenden doden, tienduizenden gewonden en vele daklozen. Op 24 april 2013 werd een gebied van 24 km ten noordwesten van de Nangarhar-provinciehoofdstad Jalalabad getroffen door een aardbeving (5.7); 18 mensen werden gedood, 141 gewond en 676 huizen werden beschadigd.

Kaart van Afghanistan met hoogteverschillen

_{Foto: Thuresson, CC Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

Rivieren en meren

Ten zuiden van de Hindu Kush ligt de Kabulvallei waar de rivier Kabul doorheen stroomt. Het is natuurlijk geen toeval dat hier de belangrijkste stad van Afghanistan gesticht werd. De Kabul (600 km), met zijrivieren als de Ghorband, de Panjshir, de Logar en de Kuna, is de enige rivier die, via de Indus, uitstroomt in de Arabische Zee, een onderdeel van de Indische Oceaan. Andere Afghaanse rivieren, waaronder de Helmand met zijrivier Arghandab, de langste rivier van Afghanistan (1449 km), stromen uit in binnenzeeën of waterbekkens als dat van Sistan in het zuidwesten van Afghanistan.

De Hari-Rud (640 km) stroomt vanuit Centraal-Afghanistan naar het westen, vormt dan de grens tussen Afghanistan en Iran en mondt uit in een waterbekken in buurland Turkmenistan. De Noord-Afghaanse rivier Amu Darya (1100 km) vormt de grens tussen Afghanistan en de buurlanden Oezbekistan en Tadzjikistan en stroomt uit in het Aral-meer. Wat kleinere rivieren in het noorden zijn de Balkhab, de Samangan en de Kunduz.

Rivier Kabul

_{Foto: Khalid Mahmood, Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

Afghanistan telt niet veel meren van enige grootte. In het uiterste zuidwesten ligt het grootste meer van Afghanistan, het Hamun-e-Saberi-meer. In dit gebied liggen verder nog de meren Daryacha-e-Namakzar en Hamun-e-Pusak. Dit meer ligt ook voor een groot deel in Iran. In het zuidoosten ligt het zoutmeer Istadeh-ye Moqor en in de Baba-bergen in de centraal gelegen regio Bamiyan liggen op een hoogte van 2900 meter vijf kleine meren, de Band-e-Mir-meren Haybat, Ghulaman, Zulfiqar, Qanbar en Panir. In het noordoosten, in de Wakhan-corridor, ligt het meer Sar-e-Qul. In het oosten, ten zuiden van de stad Ghazni, ligt het zoutmeer Ab-e-Istada (130 km2). Ten noorden van de in het noordoosten gelegen stad Faizabad ligt het fraai gelegen Shewa-meer.

Klimaat en Weer

Köppen classificatie klimaat Afghanistan

_{Foto: Ali Zifan CCAttribution-Share Alike 4.0 International no changes made}

Afghanistan heeft over het algemeen een landklimaat met droge, hete zomers en koude winters. Natuurlijk zijn er door de grootte van het land en door de bergachtige gebieden in het midden en noordoosten van het land wel behoorlijke verschillen. De zomers kunnen in de lager gelegen gebieden zéér heet zijn met temperaturen boven de 40°C en met uitschieters van meer dan 50°C in steden als Herat, Mazar-i Sharif, Jalalabad en Kandahar. Door de ligging ten opzichte van de bergen zijn de temperaturen in de zomer wel te hebben in hoger gelegen steden als Kabul, Bamyan en Faizabad. In de bergen kan de temperatuur dalen tot meer dan -30°C.

In het noorden kan het in de winter bitterkoud zijn door de wind die waait vanuit Siberië in Rusland. In de noordelijke stad Mazir-i Sharif bijvoorbeeld liggen de extremen ver uit elkaar met in december gemiddeld 4,5°C en in juli gemiddeld meer dan 33°C en maximaal 43°C. Ten oosten en ten zuiden van de bergketens is het klimaat veel minder extreem, bijvoorbeeld in de hoofdstad Kabul. Deze stad ligt op een hoogte van 1800 meter en het is dan ook niet verwonderlijk dat er in de winter meestal sneeuw ligt met temperaturen van gemiddeld -3°C in december. De zomer is redelijk aangenaam met gemiddeld in juli 25°C.

Straat in Kabul bedekt met sneeuw

_{Foto: Aulfat, CC Attribution-Share Alike 1.0 Generic no changes made}

Rond Jalalabad in het oosten, veel lager gelegen dan Kabul (300 m), is het in december gemiddeld 7°C en in juli ca. 35°C met een hoge luchtvochtigheid. In de zuidwestelijke gebieden heerst een woestijnklimaat, maar de temperaturen liggen tussen 2°C in januari en 29°C in juli. Het hoog gelegen Centraal-Afghanistan heeft een droog bergklimaat, met zomers waarin de maximumtemperatuur 28°C bedraagt en met zelfs in augustus koude nachten. Vanaf november dalen de temperaturen tot of onder het vriespunt met veel sneeuwval, die tot maart of zelfs april kan blijven liggen.

Op de hoogste bergen van Afghanistan ligt altijd sneeuw, bijna alle bergachtige gebieden zijn van november tot maart bedekt met sneeuw. Neerslag in de vorm van regen valt vooral in de winter, waarbij er ook hier grote verschillen voorkomen. Zo valt er in de woestijnachtige gebieden in het zuidwesten gemiddeld ca. 75 mm per jaar, in sommige jaren echter maar enkele millimeters, en in de Salang-pas op meer dan 3000 meter hoogte boven Kabul valt ca. 1150 mm en in Nuristan in het noordoosten valt meer dan 2000 mm, soms zelfs in de vorm van moessonregens afkomstig uit Zuid-Azië. In Kabul zelf valt gemiddeld ongeveer 305 mm regen per jaar. In 2014 werden door overstromingen meer dan 100.000 mensen in 27 provincies en 123 districten getroffen. De districten Jawzjan, Faryab, Sar-e Pul, Baghlan en Balkh werden het zwaarste getroffen, 6800 huizen verwoest, 7600 zwaar tot licht beschadigd.

In de zomer is het warm op de hooggelegen Wakhan-corridor in het noordoosten van Afghanistan, maar zelfs in hartje zomer kan het 's nachts vriezen. Vanaf eind september kan de Wakhan-corridor al door hevige sneeuwval van de rest van Afghanistan afgesneden zijn.

Klimaatdiagram Kabul

_{Foto:Hedwig in Washington,CCAttribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

Klimaatdiagram Kandahar

_{Foto:Hedwig in Washington CC Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

Sneeuw op bergen in de oostelijke provincie Paktia

_{Foto: Fred W. Baker III in het publieke domein}

Het westen van Afghanistan, met name de provincie Herat, staat bekend om de bad-i-sad-o-bist-roz, de '120 dagen wind', die van juni tot september waait met snelheden tot 160 km per uur. Complete bestaande duinen in dit woestijngebied worden verplaatst en nieuwe duinen worden gevormd.

Woestijn Afghanistan

_{Foto: Mouliric, Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

Planten en Dieren

Planten

Afghanistan Vegetatie provincie Kunar, Afghanistan

_{Foto:monneb afghan, CCAttribution-Share Alike 2.0 Generic no changes made}

De flora en fauna van Afghanistan heeft in de lange oorlogsjaren veel te lijden gehad. Ooit was Afghanistan voor een groot gedeelte bedekt met bossen en graslanden, maar volgens de Verenigde Naties bedekken bossen nog maar 2,5% van de oppervlakte van Afghanistan en zijn de grasgebieden veranderd in semi-woestijnen. In de laatste decennia is ongeveer 90% van de Afghaanse bossen door de oorlog en door (illegale) houtkap verwoest en hadden erosie en woestijnvorming vrij spel. Positief is dat onder de Karzai-regering intussen weer miljoenen jonge bomen zijn aangeplant, waaronder veel esdoorns in de hoofdstad Kabul. Toch is er op verschillende plaatsen in het land nog te genieten van de aanwezige flora.

Op een hoogte van 1800-3000 meter in de bergen groeien veel grote bomen, waaronder vooral conifeerachtigen als de deodar- of Himalayaceder, de fijnspar, de Pinus roxburghii, de zeeden, de parasolden, de laurier, berberis en de lork of larix. Verder nog loofboomachtigen: hazelnoot, jeneverbes, walnoot, wilde perzik, amandel en dadelpalmen in het zuidwesten van Afghanistan. In de schaduw van deze grote soorten groeien onder andere verschillende soorten rozen, kamperfoelie, kruisbes, eenstijlige meidoorn, rhododendron, citroenboom en veel kruidachtigen. Steeneiken komen vaak samen voor met els, es en astragalus.

Nannorrhops ritchieana

_{Foto: Gabriele Kothe-Heinrich, CC Naamsvermelding-Gelijk delen 3.0 Unported no changes made}

Op een hoogte van ca. 1000 meter komen soorten voor als wilde olijf, zonneroos, wilde liguster, acacia, mimosa, berberis, Chinese dadel of jujuba, Nannorrhops ritchieana (palmsoort), bignonia (catalpa), tandenborstel- of mosterdboom, verbena en acanthus. De vegetatie van de lagere regionen van de bergen richting westen bestaat vrijwel volledig uit kruidachtigen, her en der wat struiken en maar heel zelden bomen. Lipbloemigen, samengesteldbloemigen en schermdragende planten en bloemen komen hier het meeste voor. Te verwachten varens en mossen komen op hoger gelegen plaatsen voor. Tussen het kreupelhout van de saaie vlaktes op het plateau van Kandahar komen peuldragende doornige planten als de Hedysarum alhagi, kattendoorn, mimosasoorten en bijvoet voor, maar ook orchideeën, aalbes, kruisbes, haagdoorn en verschillende soorten loogkruid. In het subtropische gebied tussen het hoogland en de woestijn in het zuiden groeien dadelpalmen.

In de lente bloeien de dotterbloemen en de anemonen in de valleien en op heuvels, tegen de zomer gevolgd door tulpen, petunias, zonnebloemen, goudsbloemen, kamperfoelie, dahlia's en geraniums.

Dieren

Nationale vogel van Afghanistan, de steenarend

_{Foto: Rocky, Creative Commons Attribution 2.0 Generic no changes made}

De meeste wilde dieren die voorkomen in de gematigde subtropische zone, komen ook in Afghanistan voor. Grote zoogdieren, vroeger algemeen voorkomend, zijn op grote schaal verdwenen, bijvoorbeeld de tijger, of sterk in aantal verminderd. Toch is er nog een vrij grote verscheidenheid aan diersoorten te vinden, met name in de heuvels en bergen van Afghanistan. Genoemd kunnen worden wolven, Afghaanse vos, gestreepte hyena's, jakhalzen, wilde honden en katten en gazelles (o.a. kropgazelle). Het nationale dier van Afghanistan is de sneeuwluipaard, de nationale vogel is de steenarend.

Sneeuwpanter, nationaal dier van Afghanistan

_{Foto:irbis1983 in het publieke domein}

Wilde geiten, waaronder de schroefhoorngeit of 'markhoor' en de ibex komen nog voor in de Pamir-regio's. Verder nog schapensoorten als de oerial of het steppeschaap en een argali-soort. De Argali is het grootste schaap ter wereld, en in Afghanistan komt de ondersoort Marco Polo-schaap voor in de Pamir-regio's en in de Hindu Kush. De bruine beer leeft nog in de bergen, samen met kleinere zoogdieren als mangoesten, fretten, wezels, marters, otters, dassen, mollen, spitsmuizen, egels, vleermuizen en verschillende soorten springmuizen en de gele grondeekhoorn. In de dichte bossen van Nooristan en Paktiya komt de beermakaak voor. Voor transport, vlees, huiden en melk worden naast geiten, koeien en schapen natuurlijk ook dromedarissen, vooral op de vlaktes, en de kameel, vooral in de bergen, gebruikt.

Een ernstig bedreigde ondersoort van het edelhert, het Afghaanse edelhert, ook wel Bucharahert genoemd, komt nog voor in Noord-Afghanistan.

Zeldzaam: Afghaans edelhert

_{Foto: Sarefo, CC Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

In de rivieren en meren komen niet zoveel vissoorten voor, maar de forel springt eruit qua aantallen, onder andere de regenboogforel. Andere vissoorten zijn karpers en barbelen.

Afghanistan herbergt ook landschildpadden en verschillende soorten kikkers, padden, hagedissen en een varanensoort die tot wel twee meter lang kan worden. Onder de vele slangensoorten zijn verschillende zeer giftige, waaronder een kraitsoort, een cobrasoort en addersoorten.

Afbeeldingen van de Afghaanse windhond, die gebruikt werd als jachthond en in Afghanistan 'tazi' wordt genoemd, werden al gevonden op rotstekeningen van 4000 jaar oud. De Afghaanse windhond is dan ook een van de oudste hondenrassen ter wereld. Van de oorspronkelijke twee rassen, de berg-Afghaan en de vlakte-Afghaan, is na de verspreiding over Europa en de ontwikkeling van een rasstandaard, nu nog maar één gekruiste soort over.

Afghaanse windhond

_{Foto:Bryan Ungard CCAttribution-Share Alike 2.0 Generic no changes made}

Een typisch Afghaanse hondensoort is de kuchi of Afghaanse schapenhond, die onder andere door het Kuchi-herdersvolk wordt gebruikt om het vee te beschermen. Er zijn drie types te onderscheiden: het bergtype, het steppetype en het woestijntype, en de verschillen zijn vooral te vinden in de bouw van de hond en de vacht. Er is nog niet sprake van een officieel erkend ras.

Kuchi, hondensoort uit Afghanistan

_{Foto:Sabawoon Nezami, CCAttribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

Er komen ca. 500 vogelsoortens voor in Afghanistan, waaronder ca. 80 duivensoorten. Ongeveer de helft van deze soorten broedt ook daadwerkelijk in Afghanistan. Gieren (o.a. zwarte gier en lammergier) komen in grote aantallen voor, en verder arenden, haviken en valkensoorten. Trekvogels zijn vooral in de lente en herfst te zien, naast fazanten, kwartels, kraanvogels, pelikanen, patrijzen (o.a. Aziatische steenpatrijs en zwarte bospatrijs) en kraaien. Veel voorkomende vogels zijn treurmania (ook wel Indische Maina, herdermaina of treurspreeuw), rotsduif, buulbuul en kraagtrap.

Een telling in 2019 leverde 492 soorten op, waarvan er 24 ernstig bedreigd* worden.

eendachtigen
Indische gans	grauwe gans	kolgans
dwerggans	roodhalsgans	knobbelzwaan
wilde zwaan	casarca	bergeend
coromandeleend	zomertaling	slobeend
krakeend	bronskopeend*	smient
wilde eend	pijlstaart	wintertaling
marmereend	krooneend	tafeleend
witoogeend*	kuifeend	topper
grote zee-eend	brilduiker	nonnetje
grote zaagbek	middelste zaagbek	witkopeend
fazantachtigen
Perzische woestijnpatrijs	kwartel	Aziatische steenpatrijs
Tibetaans berghoen	himalayaberghoen	zwarte frankolijn
grijze frankolijn	bankivahoen	himalayaglansfazant
bosfazant	Wallichs fazant	patrijs
Koklasfazant
flamingo's
flamingo	kleine flamingo*
futen
fuut	geoorde fuut	roodhalsfuut
dodaars
duiven
rotsduif	klipduif	sneeuwduif
holenduif	oosterse holenduif	houtduif
Hodgsons duif	zomertortel	oosterse tortel
Turkse tortel	palmtortel	parelhalstortel
zandhoenders
Tibetaans steppehoen	witbuikzandhoen	sahelzandhoen
zwartbuikzandhoen	kroonzandhoen
trappen
grote trap	kleine trap*	oostelijke kraagtrap
koekoeken
koekoek	Indische koël
gierzwaluwen
stekelstaartgierzwaluw	alpengierzwaluw	gierzwaluw
huisgierzwaluw
rallen, koeten en waterhoentjes
waterral	kwartelkoning	porseleinhoen
waterhoen	meerkoet	grijskoppurperkoet
bruin porseleinhoen	klein waterhoen	kleinst waterhoen

Bronskopeend, bijn uitgestorven in Afghanistan

_{Foto: Francis C. Franklin, CC Attribution-Share Alike 4.0 International no changes made}

kraanvogels
jufferkraanvogel	Siberische witte kraanvogel	kraanvogel
grielen
griel
kluten
kluut	steltkluut
ibissnavels
ibissnavel
scholeksters
scholekster
kieviten en plevieren
kievit*	Indische kievit	steppekievit
witstaartkievit	zilverplevier	Aziatische goudplevier
Mongools plevier	woestijnplevier	Kaspische plevier
strandplevier	bontbekplevier	kleine plevier
goudsnippen
goudsnip
jacana's
waterfazant
strandlopers en snippen
wulp*	regenwulp	rosse grutto*
grutto*	steenloper	kemphaan
breedbekstrandloper	krombekstrandloper	Temmincks strandloper
drieteenstrandloper	bonte strandloper	kleine strandloper
bokje	houtsnip	bergsnip
watersnip	terekruiter	grauwe franjepoot
oeverloper	witgat	zwarte ruiter
groenpootruiter	poelruiter	bosruiter
tureluur
renvogels en vorkstaartplevieren
renvogel	vorkstaartplevier	kleine vorkstaartplevier
meeuwen
dunbekmeeuw	kokmeeuw	bruinkopmeeuw
dwergmeeuw	reuzenzwartkopmeeuw	stormmeeuw
kleine mantelmeeuw	dwergstern	lachstern
reuzenstern	zwarte stern	witvleugelstern
witwangstern	rivierstern*	visdief
ooievaars
ooievaar	zwarte ooievaar

Rivierstern, bijna uitgestorven in Afghanistan

_{Foto: Yathin S Krishnappa, CC Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

aalscholvers
Indische dwergaalscholver	dwergaalscholver	grote aalscholver
Indische aalscholver
pelikanen
roze pelikaan	grijze pelikaan*	kroeskoppelikaan*
reigers
roerdomp	woudaap	rossige woudaap
blauwe reiger	purperreiger	grote zilverreiger
kleine zilverreiger	koereiger	ralreiger
kwak
ibissen en lepelaars
zwarte ibis	lepelaar
visarenden
visarend
havikachtigen
grijze gier	lammergier*	aasgier
wespendief	Aziatische wespendief	monniksgier*
Bengaalse gier	Indische gier	himalayagier*
vale gier	slangenarend	bastaardarend
dwergarend	savannearend	steppearend
keizerarend	steenarend	havikarend
witoogbuizerd	bruine kiekendief	blauwe kiekendief
steppekiekendief*	grauwe kiekendief	shikra
sperwer	havik	zwarte wouw
zeearend	witbandzeearend	buizerd
arendbuizerd
uilen
Indische dwergooruil	dwergooruil	gestreepte dwergooruil
oehoe	coromandeloehoe	gekraagde dwerguil
steenuil	bosuil	ransuil
velduil	ruigpootuil
hoppen
hop
ijsvogels
ijsvogel	smyrnaijsvogel	Chinese reuzenijsvogel
bonte ijsvogel
bijeneters
bijeneter	groene bijeneter
scharrelaars
scharrelaar	Indische scharrelaar

Himalayagier, bijna uitgestorven in Afghanistan

_{Foto: MAKY.OREL, CCAttribution-Share Alike 3.0 Unportedno changes made}

spechten
draaihals	Aziatische dwergspecht	bruinvoorhoofdspecht
witvleugelspecht	Himalayaspecht	geschubde groene specht
valkachtigen
kleine torenvalk	torenvalk	roodpootvalk
smelleken	boomvalk	Indische lannervalk*
sakervalk	giervalk	slechtvalk
papegaaien van Afrika en de Nieuwe Wereld
grote alexanderparkiet	halsbandparkiet	grijskopparkiet
rupsvogels, trillers en menievogels
langstaartmenievogel
wielewalen
wielewaal	Indische wielewaal
drongo's
koningsdrongo	grijze drongo
monarchen en waaierstaartvliegenvangers
Indiase paradijsmonarch
klauwieren
grauwe klauwier	Turkestaanse klauwier	Daurische klauwier
bruine klauwier	bruinrugklauwier	langstaartklauwier
klapekster	kleine klapekster	roodkopklauwier
kraaien
strepengaai	ekster	notenkraker
himalayanotenkraker	alpenkraai	alpenkauw
kauw	huiskraai	roek
zwarte kraai	bonte kraai	dikbekkraai
bruinnekkraai	raaf
mezen
zwarte mees	sparrenmees	azuurmees
koolmees	grijze koolmees
leeuweriken
witbandleeuwerik	rosse woestijnleeuwerik	woestijnleeuwerik
strandleeuwerik	kortteenleeuwerik	Tibetaanse leeuwerik
bergkalanderleeuwerik	kalanderleeuwerik	kleine kortteenleeuwerik
Indische zandleeuwerik	boomleeuwerik	veldleeuwerik
kleine veldleeuwerik	kuifleeuwerik
Panuridae
baardman

Cisticolidae
bergprinia	gestreepte prinia	witteugelprinia
graszanger
Acrocephalidae
kleine spotvogel	sykes' spotvogel	oostelijke vale spotvogel
grote vale spotvogel	zwartkoprietzanger	veldrietzanger
struikrietzanger	Humes karekiet	kleine karekiet
grote karekiet	Indische karekiet
Locustellidae
sprinkhaanzanger
zwaluwen
Indische oeverzwaluw	oeverzwaluw	bleke oeverzwaluw
rotszwaluw	vale rotszwaluw	boerenzwaluw
roodkruinzwaluw	roodstuitzwaluw	Indische klifzwaluw
huiszwaluw	Aziatische huiszwaluw
buulbuuls
roodbuikbuulbuul	witoorbuulbuul	witwangbuulbuul
Himalyaanse zwarte buulbuul
Phylloscopidae (boszangers)
fluiter	Humes bladkoning	Brooks' bladkoning
dunsnavelfitis*	steenboszanger	dwergtjiftjaf
fitis	bergtjiftjaf	tjiftjaf
groene fitis	grauwe fitis	noordse boszanger
streepkopboszanger
Scotocercidae
maquiszanger
Cettidae
Cetti's zanger
staartmezen
witwangstaartmees
zangers van de Oude Wereld
tuinfluiter	woestijngrasmus	sperwergrasmus
braamsluiper	oostelijke Orpheusgrasmus	Ménétriés' zwartkop
grasmus
brilvogels
Indische brilvogel
goudhaantjes
goudhaan
Tichodromidae
rotskruiper

Dunsnavelfitis, bijna uitgestorven in Afghanistan

_{Foto: Kalyan VarmaCCAttribution-Share Alike 4.0 International no changes made}

boomklevers
boomklever	kashmirboomklever	witwangboomklever
grote rotsklever
echte boomkruipers
himalayaboomkruiper
winterkoningen
winterkoning
waterspreeuwen
waterspreeuw	zwarte waterspreeuw
spreeuwen
spreeuw	roze spreeuw	pagodespreeuw
treurmania	oevermania
lijsters
grote lijster	koperwiek*	merel
Tickells lijster	kramsvogel	kastanjelijster
zwartkeellijster
vliegenvangers
roetvliegenvanger	grauwe vliegenvanger	rosse waaierstaart
Indisch paapje	roodborst	oranje nachtegaal
Perzische roodborst	noordse nachtegaal	nachtegaal
blauwborst	Chinese fluitlijster	kleine vorkstaart
gevlekte vorkstaart	roodkeelnachtegaal	Himalayazwartborstnachtegaal
himalayablauwstaart	witkeelvliegenvanger	roodstaartvliegenvanger
kleine vliegenvanger	bonte vliegenvanger	himalayaroodstaart
waterroodstaart	Evermanns roodstaart	rivierroodstaart
blauwkoproodstaart	gekraagde roodstaart	witkruinroodstaart
zwarte roodstaart	bergrotslijster	rode rotslijster
blauwe rotslijster	woestijnpaapje	Aziatische roodborsttapuit
zwarte roodborsttapuit	tapuit	Izabeltapuit
monnikstapuit	woestijntapuit	bonte tapuit
picatatapuit	Humes tapuit	Finsch' tapuit
roodstaarttapuit
Hypocoliidae
zijdestaart
prachtvinken
tijgervink	muskaatvink
honingzuigers
purperhoningzuiger
heggenmussen
alpenheggenmus	himalayaheggenmus	gestreepte heggenmus
bruine heggenmus	zwartkeelheggenmus

mussen
saxaulmus	huismus	Spaanse mus
moabmus	ringmus	Indische rotsmus
rotsmus	bleke rotsmus	sneeuwvink
Afghaanse sneeuwvink
kwikstaarten en piepers
grote gele kwikstaart	gele kwikstaart	citroenkwikstaart
Indische bonte kwikstaart	witte kwikstaart	grote pieper
Oriëntaalse pieper	langsnavelpieper	duinpieper
hooglandpieper	graspieper	wijnborstpieper
boompieper	Siberische boompieper	roodkeelpieper
waterpieper
vinkachtigen
vink	keep	geelnekdikbek
spiegeldikbek	appelvink	roodmus
Blyths roodmus	bleke roodmus	grote roodmus
himalayawitbrauwroodmus	goudvink	rode woestijnvink
woestijnvink	Mongoolse woestijnvink	Hodgsons bergvink
Brandts bergvink	vale woestijnvink	groenling
frater	kneu	kruisbek
putter	roodvoorhoofdkanarie	sijs
gorzen
zwartkopgors	bruinkopgors	grauwe gors
grijskopgors	grijze gors	Stewarts gors
geelgors	witkopgors	steenortolaan
ortolaan	gestreepte gors	rietgors
dwerggors	bosgors

Roodvoorhoofdkanarie

_{Foto: Zeynel Cebeci CC Attribution-Share Alike 4.0 Internationalno changes made}

Geschiedenis

Pre-Islamitische periode

Archeologen en historici, ondersteund door vondsten uit het stenen tijdperk in Aq Kupruk en Hazar Sum, nemen aan dat er op zijn minst 50.000 jaar v.Chr al mensen leefden op het huidige grondgebied van Afghanistan, en boerengemeenschappen behoren tot de oudste ter wereld. Archeologisch bewijs geeft aan dat de stedelijke beschaving op het huidige grondgebied van Afghanistan begon tussen 3000 en 2000 v.Chr.

De eerste historische documenten die over die tijd handelen zijn opgetekend door de Achaemeniden, een koningshuis uit het Oud-Perzische Rijk, dat de regio van 550 tot 331 v.Chr. onder controle had. Het Achaemenidische Rijk bestond in die tijd uit de zeven belangrijke satrapieën (provincies in het oude Perzische Rijk met aan het hoofd een stadhouder) Gandhara (regio Jalalabad), Bactria, Merv, Herat, Sattagydia (laagland in het zuidoosten), Arachosia (Kandahar) en Zaranka (Sistan). Deze satrapieën waren in feite de aanzet tot het huidige moderne Afghanistan, dat nog steeds scherp verdeeld is langs provinciale en etnische lijnen.

Perzische rijk in 490 v.Chr.

_{Foto: DHUSMA in het publieke domein}

Tussen 330 en 327 v.Chr. versloeg Alexander de Grote de Achaemenidische keizer Darius III en drukte de lokale weerstand in het gebied dat nu Afghanistan heet, de kop in. Door Alexander's opvolgers, de Seleuciden, bleef de regio onder de invloed van de Griekse cultuur tot ca. 150 v.Chr. Veel Griekse migranten vestigden zich in Bactria, het gebied rond de huidige stad in het noorden van Afghanistan, Mazar-i Sharif. Rond 250 v.Chr. werd Bactria zelfs een onafhankelijk Grieks koninkrijk en vanaf ca. 200 v.Chr. controleerde Bactria zelfs het bijna gehele huidige Afghanistan. De Maurya-dynastie, een Indiase dynastie die tussen 321 en 185 v.Chr. over bijna het hele Indiase subcontinent heerste, controleerde het zuiden van Afghanistan en introduceerde en passant ook het boeddhisme.

In ca. 250 v.Chr. stichtten de nomadische en boeddhistische Kushanas een cultureel en commercieel rijk dat zich tot 224 n.Chr. wist te handhaven. Vanaf 224 tot aan de 7e eeuw was er niet echt een overheersende macht aanwezig in dit gebied, hoewel vazallen van de Perzische dynastie der Sassaniden, in 224 onder leiding van Ardashir I, zich opwierpen als beschermers van de bevolking in dat gebied. Afghanistan werd in deze periode een knooppunt van diverse beschavingen en onder andere de Zijderoute kwam in deze tijd tot ontwikkeling.

Rijk der Sassaniden (lichtgeel: Sassaniden; donkergeel: vazallen)

_{Afbeelding: Captain Blood, CCAttribution-Share Alike 3.0 Unported no changes}

De islam doet haar intrede

Van grote invloed op de gehele wereldgeschiedenis tot nu aan toe was de verkondiging van Mohammed ibn Abadallah van een nieuw geloof: de islam. Na het verslaan van de Sassaniden bij de Slag van Qadisiya in 637 begonnen de Arabische moslims met een ca. honderd jaar durende strijd tegen Afghaanse stammen die ook bedoeld was om de islam in deze streken in te voeren. In 650 bezetten de moslimstroepen het noorden en westen van Afghanistan.

Rond de 10e eeuw verpulverde de macht van het Arabische Kalifaat van de Abassiden (749-1258) en haar opvolger in Centraal-Azië, de Perzische Samaniden-dynastie (819-999 en gesticht door Saman Khuda). De Ghaznaviden, een Turkse dynastie en afgesplitst van de Samaniden, beheerste van 975 tot 1187 een rijk rond de Perzische stad Ghazni, dat in het huidige Afghanistan lag. De Ghasnaviden-dynastie, met name onder de heerschappij van Mahmud van Ghazni, was de eerste grote islamitische dynastie die heerste over Afghanistan.

Ghasnaviden-rijk (975-1187)

_{afbeelding: Arab League in het publieke domein}

Mongolen en Mogols

In 1220 veroverden Mongoolse troepen onder leiding van de befaamde Dzjenghis Khan geheel Centraal-Azië en verwoestten belangrijke Afghaanse steden als Balkh, Herat en Ghazni. Afghanistan bleef echter een gefragmenteerde samenleving tot het jaar 1380, toen Timur Lenk, een Turks-Mongoolse krijgsheer, het Mongoolse Rijk uitbreidde en consolideerde. De opvolgers van Timur Lenk, die in 1405 overleed, regeerden over Afghanistan tot aan het begin van de 16e eeuw. In 1504 kwam de Afghaanse regio onder het bewind te staan van de Mogols, een Noord-Indiaas islamitisch rijk uit het gebied van de Indus en de Ganges, dat tussen 1526 en 1858 bijna het hele Indiase subcontinent overheerste. De Mogols betwistten twee eeuwen lang met de Iraanse Safavi-dynastie en de Oezbeken uit Centraal-Azië het Afghaanse grondgebied.

Koninkrijk Afghanistan

Na de dood van de grote Savafi-leider Nadir Shah Afshar in 1747, namen inheemse zuidelijke en zuidwestelijke Pathanen, die tot de Durrani-stamconfederatie werden gerekend, de macht over tot 1973 en stichtten het koninkrijk Afghanistan. De eerste Durrani-heerser was een lijfwacht van Nadir Shah Afshar, de Pathaan Ahmad Shah, die bekend staat als de grondlegger van het Durrani-rijk en als stichter van de Afghaanse natie, verenigde alle Pathaanse stammen en heerste in 1760 over een imperium dat zich uitstrekte tot aan Delhi in India en tot aan de Arabische Zee.

Hij veroverde in 1722 zelfs de Iraanse hoofdstad van dat moment, Isfahan, en het gehele rijk der Safaviden. Het Durrani-rijk viel uit elkaar na de dood van Ahmad Sjah in 1772 en onder diens opvolger, zijn zoon Timur Shah, maar in 1826 was de orde, onder Dost Mohammad, de leider van de Muhammadzai-stam, al weer hersteld. Timur Shah Durrani (1748-1793) was nog wel degene die de hoofdstad van zijn rijk in 1776 verplaatste van de Pathaanse hoofdstad Kandahar naar de huidige hoofdstad Kabul.

Ahmad (of Ahmed) Shah Durrani (1722-1772)

_{Afbeelding:Colonel Gentil in het publieke domein}

Dost Mohammad regeerde als emir van Afghanistan (1823-1839 en 1842-1863) in het begin van de"Great Game", de ca. 100-jarige strijd om de overheersing van Centraal-Azië en Afghanistan tussen het tsaristische Rusland, dat zich wilde uitbreiden naar het zuiden om een doorgang naar de Indische Oceaan te forceren, en Groot-Brittannië, dat ten koste van alles haar lucratieve inkomsten en macht over India wilde beschermen. Tijdens deze periode konden Afghaanse heersers een zekere mate van onafhankelijkheid, middels een aantal compromissen, behouden.

Britten

In de Eerste Anglo-Afghaanse Oorlog (1839-1842) werd Dost Mohammad afgezet door de Britten, maar die verlieten met zéér grote verliezen hun Afghaanse garnizoenen al weer in 1842 na opstanden tegen de Britten en hun stroman Shah Shuja Durrani (1785-1842). In de volgende decennia naderden Russische troepen de noordelijke grens van Afghanistan en in 1878 vielen de Britten Afghanistan weer binnen en bezetten tijdens de Tweede Anglo-Afghaanse Oorlog (1878-1881) het grootste gedeelte van Afghanistan.

Dost Mohammad Khan (1793-1863)

_{Afbeelding: James Rattray (1818-1854) in het publiek domein}

Toch hadden de Britten goed in de gaten dat ze het land niet zelf konden leiden, maar dat moesten overlaten aan machthebbers uit Afghanistan zelf. Daarvoor stelden de Britten de Durrani Abdur Rahman Khan (ca. 1830/1844-1901) aan, en in 1881 verlieten de laatste Britse troepen Afghaans grondgebied. In 1880 begon Abdur Rahman Kahn aan zijn 21-jarige regeringsperiode en hij wist, met behulp van Britse financiële steun en wapens, handig te laveren tussen de Britse en Russische belangen en tussen de spanningen die tussen verschillende Afghaanse stammen leefden. Bovendien schuwde hij ook een portie bruut geweld niet om zijn doel, een enigszins verenigd Afghanistan, te bereiken. Bovendien voerde hij een forse reorganisatie en vernieuwing van het civiele bestuur door in wat sindsdien wordt beschouwd als het begin van de moderne Afghaanse staat met een een min of meer centraal gezag.

Op 12 november 1893 werd met de Britten de Durandlijn uitonderhandeld (Mortimer Durand namens de Britten en Abdul Rahman namens de Afghanen), waarmee de grens tussen Afghanistan en Pakistan (2640 km) in het Hindu Kush-gebergte voor een periode van 100 jaar afgesproken werd. Dat deze afspraken in de Durand-overeenkomst, die zorgden voor een splitsing van verschillende Pathaanse stammen, de bron zouden gaan vormen voor toekomstige spanningen in dit grensgebied, mag duidelijk zijn.

Eerste helft 20e eeuw

Abdur Rahman overleed in oktober 1901 en hij werd opgevolgd door diens zoon Habibullah Khan (1872-1919), die zijn vaders administratieve hervormingen doorzette en er in slaagde om Afghanistan in de Eerste Wereldoorlog neutraal te houden. Onder zijn bewind (1901-1919) kreeg de geestelijkheid weer wat van haar verloren rechten terug en stelde Afghanistan zich meer open voor het buitenland.

Durandlijn: de rode lijn op de kaart is de grens tussen Afghanistan en Pakistan

_{Afbeelding: U.S. Government in het publieke domein}

Op 20 februari 1919 werd Habibullah Khan vermoord en opgevolgd door zijn zoon Amir Amanullah Khan (1892-1960). In datzelfde jaar ondertekende Afghanistan op 19 augustus het Verdrag van Rawalpindi, waardoor de Derde Anglo-Afghaanse Oorlog beëindigd werd en tevens de officiële datum markeert van een onafhankelijk Afghanistan.

Tussen de twee wereldoorlogen wist Afghanistan zich weer knap te handhaven tussen de twee wereldmachten Rusland en Groot-Brittannië. Amir Amanullah (regeerperiode 1919-1929) laveerde vakkundig tussen de nieuwe Britse-Sovjet rivaliteit en knoopte verschillende goede relaties aan met belangrijke landen.

Amanullah gaf in 1923 Afghanistan haar eerste grondwet, met gelijke rechten voor moslims en niet-moslims, maar het binnenlandse hervormingsprogramma betekende het einde van Amanullah's regeerperiode, zijn plannen waren veel te modern voor de traditionele bevolking en in 1929 werd hij gedwongen om afstand te doen van de troon. Uiteindelijk vluchtte Amanullah Khan zijn land uit en overleed in 1960 in ballingschap.

Amanullah Khan werd kort opgevolgd door een zeer traditionele leider met de bijnaam Bachcha Saqqao, daarna door zijn zoon Inayatullah Khan Seraj, daarna door Habibullah Kalakani en uiteindelijk door Nadir Shah, die regeerde van 1929 tot 1933. Nadir Sjah werd in dat jaar vermoord en opgevolgd door zijn zoon Zahir Shah, de laatste koning van Afghanistan wiens regeerperiode tot 1973 zou duren.

De laatste koning van Afghanistan, Mohammed Zahir Shah (1914-2007)

_{Foto: unknown author, publiek domein}

In de Tweede Wereldoorlog bleef Afghanistan neutraal, en de nog steeds bestaande verdeling van de Pathaanse stammen veroorzaakte spanningen met de buurstaat Pakistan, dat in 1948 was opgericht aan de andere kant van de Durand-lijn. Als reactie daarop richtte Afghanistan het buitenlandse beleid meer en meer richting de Sovjet-Unie. Het premierschap van Mohammed Daoud (1953-1963), neef van de koning, was voorzichtig reformistisch, modern en gericht op het centraliseren van de regering en het versterken van de banden met de Sovjet-Unie. Echter, in 1963 ontsloeg Zahir Shah Daoud vanwege zijn anti-Pakistaanse beleid dat de fragiele economie van Afghanistan danig had beschadigd.

Russen

Een nieuwe, in 1964 geratificeerde grondwet, liberaliseerde de constitutionele monarchie enigszins, maar in het decennium daarna verslechterde zowel de economische als de politieke toestand in Afghanistan. Op 1 januari 1965 werd in Kabul de marxistische Volksdemocratische Partij van Afghanistan opgericht. Na het winnen van enkele parlementszetels bij de eerste verkiezingen in 1965 waaraan de partij meedeed, viel de partij al in 1967 uit elkaar in twee facties, de 'Khalq', met veel Pathaanse aanhangers op het platteland en onder leiding van de latere president Nur Mohammed Tarakki, en de 'Parcham', met veel intellectuele Pathanen uit de steden en onder leiding van Babrak Karmal, later ook president van Afghanistan. De verkiezingen van 1965 zorgden voor een periode van een westers getint Afghanistan.

Op 17 juli 1973 zette luitenant-generaal Mohammed Daoud zijn neef koning Mohammed Zahir Shah af, riep de Republiek Afghanistan uit en werd zelf president. De economische omstandigheden verbeterden echter niet en Daoud verloor daardoor het grootste deel van zijn politieke steun, die vooral bestond uit de Parcham-factie. Op 27 april 1978 al werd hij door communistische rebellen ten val gebracht, vermoord en begon in feite al de Afghaanse burgeroorlog die tientallen jaren zou duren. De leiding van Afghanistan kwam nu in handen van een revolutionaire raad onder aanvoerderschap van de pro-Sovjet Nur Mohammed Taraki, die in augustus 1979 vermoord werd. Al in 1978, toen het regime van Taraki de controle over Afghanistan aan het verliezen was, nam Khalq-aanhanger Hafizollah Amin, die wat minder pro-Sovjet-Unie was, de macht over.

In 1979 leidde dreiging van een tribale opstand tegen de pro-communistische regering tot een invasie van tienduizenden Sovjet-troepen, die vervolgens in een uitzichtloze tienjarige guerrillaoorlog terecht kwamen. Al bij de Sovjet-inval kwam president Amin om het leven en werd opgevolgd door Babrak Karmal. Karmal werd, met behulp van de Sovjets, in 1986 op zijn beurt aan de kant geschoven door de machtigste man van de geheime dienst, Mohammed Najibullah. De Sovjets faalden, samen met twee door de Sovjet-Unie gesteunde regimes, om tussen 1979 en 1989 de losse verzameling van moedjahedien-guerrilla's, weliswaar gesteund door de Verenigde Staten, Pakistan, China, Egypte en Saoedi-Arabië, te verslaan. In 1988 stemde de Sovjet-Unie in met de stichting van een neutrale Afghaanse staat, en de laatste Sovjet-troepen verlieten Afghanistan in februari 1989. De overeenkomst beëindigde een eigenlijk zinloze oorlog die duizenden Afghanen het leven had gekost, tussen de vijf en zes miljoen vluchtelingen had opgeleverd en de industrie en de landbouw verwoestte.

Mohammed Najibullah (1947-1996)

_{Foto: RIA Novosti archive, image #12070 / Alexandr Graschenkov / CC-BYSA 3.0}

Het communistische bewind hield nog tot april 1992 stand, toen de mudjahedin-troepen van de generaals Ahmad Shah Massoud en Rashid Dostum Kabul veroverden. Het vertrek van de Sovjet-troepen had al tot bittere gevechten tussen Afghaanse verzetsgroepen geleid. Zij hadden zich tot dan toe politiek nooit verenigd, en vooral Pathaanse groepen waren onderling zeer verdeeld. De oorlog ontaardde in een strijd om de hoofdstad Kabul tussen de Hezb-i-Islami en de Jamiat-e-Islami, hetgeen de uiteindelijke verwoesting van grote delen van de stad tot gevolg had.

Na de val van Najibullah werd een interim-regering geformeerd. Een raadgevende vergadering koos Burhannuddin Rabbani tot president. Verschillende mudjahedin-groeperingen, waaronder de Hezb-e-Islami van Gulbuddin Hekmatyar en troepen van Dostum, keerden zich tegen de regering-Rabbani, hoewel Hekmatyar wel tot premier was benoemd.

Het noordwesten van Afghanistan bleef onder effectief gezag staan van Dostum. De regering-Rabbani voerde gezag uit over het overige Afghaanse gebied, met uitzondering van het zuidoosten, waar lokale Pathaanse strijdheren en drugsbaronnen elkaar naar het leven stonden.

Taliban

In het najaar van 1994 begon de van het platteland afkomstige Taliban, een islamitische 'studenten'-guerrillabeweging ondersteund door Pakistan en de Arabische landen, vanuit de zuidelijke stad Kandahar aan hun opmars in Afghanistan. Zij veroverden het zuiden van het land, in september 1996 Kabul en in 1998 viel de belangrijke noordelijke stad Mazar-i Sharif. Pakistan, Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten gingen als enige landen in 1997 over tot erkenning van het Taliban-bewind. De zetel van Afghanistan in de VN werd nog door een vertegenwoordiger van de afgezette president Rabbani ingenomen.

Burhanuddin Rabbani (1940-2011)

_{Foto: DVIDS, publiek domein}

De Taliban namen feitelijk de plaats in van de elkaar bestrijdende mudjahedin groeperingen, waarbij zij ca. 95% van het grondgebied van Afghanistan (inclusief de hoofdstad Kabul) in handen hadden. De overige, merendeels etnische, minderheidsgroeperingen in het noorden van het land en de verdreven regering van Rabbani verenigden zich in het United Islamic Front for the Salvation of Afghanistan tegen de Taliban en hielden gebieden in het noorden van Afghanistan in handen.

Voormalige Taliban-strijders leveren hun wapens in

_{Foto: isafmedia, CCNaamsvermelding 2.0 Unported no changes made}

21e eeuw

Na de aanslagen in New York en Washington van 11 september 2001 kwam het Taliban-bewind onder sterke druk van de Vereigde Staten te staan om de aanstichters van de terreuraanslagen, o.a. Osama bin Laden, uit te leveren. Nadat de Taliban weigerden hieraan mee te werken volgden zware bombardementen door de Amerikanen. Na enkele weken strijd viel het Taliban-bewind en de stad Kandahar werd op 7 december 1994 verlaten door de Taliban.

Karzai Afghanistan

_{Foto: Paul Morse, publiek domein}

Tijdens de Bonn-conferentie (december 2001) werd een akkoord bereikt over een interim-regering, onder leiding van de pro-westerse Hamid Karzai, die al in 1998 vanuit Pakistan een anti-Taliban beweging had opgericht, en de stationering van een internationale vredesmacht (ISAF-International Security Assistance Force). In juni 2002 werd een zogenaamde ‘Loya Jirga’ georganiseerd die een transitieregering aanwees, wederom onder leiding van Karzai. In januari 2004 nam de Constitutionele Loya Jirga, met vertegenwoordigers uit het hele land, een nieuwe grondwet aan. Deze verklaarde Afghanistan tot de 'Islamitische Republiek Afghanistan' en is tamelijk vooruitstrevend met op papier gelijke rechten voor alle Afghanen.

Volgens het Bonn-Akkoord moesten in 2004 de eerste democratische verkiezingen worden gehouden en dat gebeurde op 9 oktober 2004: Karzai werd tot president gekozen en op 7 december geïnstalleerd als de eerste democratisch gekozen president van Afghanistan. Zijn kabinet vanaf december 2004 was een relatief schoon kabinet van technocratische personen. De verkiezingen voor parlement en provinciale raden vonden, weliswaar nog zonder de aanwezigheid van politieke partijen, in september 2005 plaats. Het parlement bestond uit individuele vertegenwoordigers, onder wie ook veel krijgsheren maar ook een aantal vrouwen. De nieuwe regering, die Karzai begin 2006 aan het parlement voorstelde, was opnieuw een gematigd en enigszins technocratisch kabinet.

De VN speelt sinds 2002 een belangrijke rol bij de wederopbouw en de ontwikkeling van de politieke agenda, onder leiding van de United Nations Assistance Mission to Afghanistan (UNAMA). Daarnaast is een belangrijke rol weggelegd voor de VN-vredesmacht ISAF, vooral vanwege de aanhoudende onveiligheid in grote delen van het land. De Afghaanse overheid krijgt een steeds grotere rol in de coördinatie van de wederopbouw. Bij een internationale conferentie in Berlijn (voorjaar 2004) zegde de internationale gemeenschap in totaal 8,2 miljard dollar aan steun toe voor de periode 2004-2006.

Bij een soortgelijke conferentie op 31 januari en 1 februari 2006 in Londen heeft de internationale gemeenschap nieuwe afspraken over samenwerking, voor 5 jaar, gemaakt met de Afghaanse overheid, in het Afghanistan Compact. Donoren zegden daarbij ca. USD 10 miljard toe. De monitoring van deze afspraken vindt plaats door een Afghaans-internationaal orgaan, de Joint Coordination and Monitoring Board (JCMB).

ISAF-logo

_{afbeelding: North Atlantic Treaty Organisation, publiek domein}

Het jaar 2006 werd gekenmerkt door een heropleving van de Taliban, die zich vooral uitte in een opstand in het zuiden van het land. ISAF nam het commando van Zuid- en Oost-Afghanistan over van de door de VS geleide Operatie Enduring Freedom en voert nu het commando over heel Afghanistan. Ondanks militaire successen lukte het de Afghaanse en internationale veiligheidstroepen nog niet die gebieden te stabiliseren. President Karzai richtte de Policy Action Group op, waarin de Afghaanse regering met de interantionale actoren actief in het zuiden overlegt over pacificatie van het gebied. Nederland had tot 1 mei 2007 het regionale commando over de ISAF troepen in het zuiden.

Nederlandse Militairen naar Afghanistan

Het Nederlandse kabinet besloot op 22 december 2005 om ongeveer 1200 tot 1400 Nederlandse militairen in te zetten in het zuiden van Afghanistan. Een meerderheid van de Tweede Kamer stemde op 2 februari 2006 in met de uitzending van de militairen.

Op 19 april 2006 maakte het kabinet bekend tussen de 1400 en 1600 militairen uit te zenden naar het zuiden van Afghanistan. De veiligheidssituatie in de provincie Uruzgan was toen 'aanzienlijk verslechterd'. De hoofdmacht van de Taskforce Uruzgan vertrok op 4 juli 2006 naar Afghanistan en bestond uit 1400 militairen.

Op 31 juli 2006 werd het bevel over de zuidelijke provincies van Afghanistan officieel overgedragen van Operatie Enduring Freedom naar ISAF. Daarmee begon de derde fase van ISAF. De overdracht vormde ook de formele start van de Nederlandse missie in Zuid-Afghanistan.

Generaal-majoor Middendorp van Taskforce Uruzgan (rechts op de foto)

_{Foto:Isafmedia, Creative Commons Attribution 2.0 Generic no changes made}

In mei 2007 werd Mullah Dadullah, de leider van de Taliban, gedood in gevechten met strijdkrachten van de Verenigde Staten en Afghanistan. In 2007 overleed ook de laatste koning van Afghanistan, Zahir Shah.

In april 2008 spreken in Boekarest Navo-leiders uit dat de missie in Afghanistan topprioriteit had. In Kabul vielen er in juli 2008 bij een bomaanslag op de Indiase ambassade 40 doden.

In februari 2009 zeggen twintig NAVO-landen toe hun militaire inspanningen te vergroten. Op 20 augustus 2009 vonden er relatief rustige presidentsverkiezingen plaats, die weer werden gewonnen door Karzai. Obama zegde meer troepen toe, waardoor in totaal 100.000 Amerikaanse soldaten in Afghanistan werden gestationeerd.

In Nederland struikelde in februari 2010 het kabinet Balkenende over de kwestie Afghanistan en op 1 augustus 2010 eindigde de missie van Nederland officieel. Voormalig president Burhanuddin Rabbani werd in september 2011 bij een bomaanslag om het leven gebracht.

In 2013 kwam er een dialoog tussen de lokale machtshebbers en de Taliban op gang. Begin 2014 was het nog steeds onrustig in Afghanistan en werden er voorbereidingen gemaakt voor de presidentsverkiezingen. In april 2014 was de strijd nog niet beslist, dus een tweede ronde was nodig. De tweede ronde op 14 juni ging tussen de kandidaten Abdullah Abdullah en Ashraf Ghani: op 21 september 2014 werd Ashraf Ghani tot winnaar uitgeroepen en op 29 september 2014 werd hij ingezworen als president van Afghanistan, met Abdul Rashid Dostum en Sarwar Danish als vice-presidenten.

Ashraf Ghani, president van Afghanistan sinds september 2014

_{Foto: S.K. Vemmer (U.S. Department of State), publiek domein}

Op 29 oktober 2014 werd in Qasaba Khana Azi, ten noorden van Kabul, een enorme hoeveelheid geconfisqueerde drugs verbrand; 20 ton, waaronder 936 kilo heroïne, 9474 kilo opium en 425 kilo hasj.

Eind november 2014 werd in het district Yahyakhail, in de aan Pakistan grenzende provincie Paktita, een Taliban-zelfmoordaanslag tijdens een volleybaltoernooi gepleegd. Minstens 45 mensen werden gedood en er vielen tientallen (zwaar) gewonden, ook kinderen.

Op 2 december 2014 werd in Brussel door de NAVO het startsein gegeven voor een nieuwe hulpmissie in Afghanistan. Op 8 december 2014 werd de gezamenlijke operatie tussen de Verenigde Staten en de NAVO officieel beëindigd. De 13 jaar durende missie kostte bijna 720 miljard dollar en ca. 21.000 Afghanen, meer dan 2200 Amerikaanse soldaten en 453 Britse soldaten vonden de dood.

Op 1 januari 2015 werd de militaire missie ISAF opgevolgd door Resolute Support. Nederland leverde 100 manschappen om de Afghaanse veiligheidstroepen te trainen en van adviezen te voorzien. Officieel waren de Afghanen vanaf 1 januari 2015 zelf verantwoordelijk voor de veiligheid in hun land. 2015 en 2016 staan in het teken van aanslagen en onderhandelingen met de Taliban.

In juni 2017 veroveren militanten van de islamitische staat het bergachtige gebied van Tora Bora in de provincie Nangarhar, de vroegere uitvalsbasis van de overleden al-Qaeda-leider Osama Bin Laden. In augustus 2017 beloofd president Trump van de Verenigde Staten extra troepen om de Taliban te bestrijden. In januari 2018 explodeert er in Kabul een door de Taliban met bommen volgeladen ambulance. Hierdoor verliezen meer dan honderd mensen hun leven. In 2019 zijn er veel terroristische aanslagen met als voorlopig dieptepunt de aanslag op een bruiloft in Kabul met bijna honderd doden.

Bevolking

De laatste officiële volkstelling in Afghanistan was in 1979 en het land had toen 15.551.358 inwoners. Op dit moment wonen in Afghanistan wonen meer dan 34 miljoen mensen (schatting 2017). Afghanistan is een dunbevolkt land met een bevolkingsdichtheid van iets meer dan 44 inwoners per vierkante kilometer. Het aantal van 32 miljoen inwoners is slechts een grove schatting, want de oorlog(en) in Afghanistan hebben miljoenen Afghanen het leven gekost of ze zijn op de vlucht geslagen (4-8 miljoen). Volgens de UNHCR zijn er sinds 2002 bijna zes miljoen vluchtelingen teruggekeerd naar Afghanistan.

Sinds eind jaren zeventig bevindt Afghanistan zich in een min of meer permanente oorlogssituatie, en dat heeft ondertussen miljoenen Afghanen het leven gekost. Ook het aantal licht- en zwaargewonde en getraumatiseerde Afghanen is niet meer te tellen. Tel daarbij op de misschien wel vijf miljoen Afghanen die in de jaren tachtig van de vorige eeuw gevlucht zijn uit hun land naar Pakistan, Iran maar ook naar Europa en de Verenigde Staten, en het zal duidelijk zijn dat bijna elke Afghaan de oorlog aan den lijve heeft ondervonden. Na de val van de Taliban in 2001 keerden veel Afghanen weer terug naar hun land, maar kwamen terecht in een op allerlei manieren verwoest land, dat bovendien bijna naadloos in een burgeroorlog overging.

Nog maar enkele generaties geleden woonden de meeste Afghanen op het platteland, op dit moment neemt de verstedelijking steeds meer toe.

De vier grootste en belangrijkste steden liggen verspreid over het land: Mazar-i Sharif (ca. 320.0000 inwoners) in het noorden, de hoofdstad Kabul (ca. 3 miljoen inwoners) in het oosten, Kandahar (ca. 400.000 inwoners) in het zuiden en Herat (ca. 420.000 inwoners) in het westen.

Afghanen met traditionele hoofdbedekking

_{Foto: Chitrapa, publiek domein}

De natuurlijke bevolkingsgroei bedraagt 2,38%.(2020)

Geboortecijfer per 1000 inwoners is 36.70 (2020)

Sterftecijfer per 1000 inwoners is 12.70 (2020)

Levensverwachting is 51,4 jaar voor mannen en voor vrouwen 54,4 jaar (2020)

Meisjes Afghanistan

_{Foto: Sgt. Christopher Harper in het publieke domein}

Etnische groepen

Afghanistan heeft een zeer gevarieerde bevolkingssamenstelling, enerzijds door de ligging op een kruispunt van migratieroutes, anderzijds door de geografische omstandigheden van het land met zijn vele bergen en afgelegen valleien. Hierdoor worden er, naast talloze dialecten, ook nog eens meer dan vijftig verschillende talen in Afghanistan gesproken. De meeste etnische groepen in Afghanistan zijn Indo-Iraans of Turks-Mongools, over het algemeen afhankelijk welke taal ze spreken. Het is in Afghanistan zeker niet zo dat er strakke lijnen lopen tussen de verschillende bevolkinggroepen, inter-etniciteit is geen schering en inslag, maar komt zeker regelmatig voor. Helaas zijn door de burgeroorlog de scheidslijnen tussen de diverse bevolkingsgroepen weer wat strakker aangetrokken.

Etnische groepen in Afghanistan

_{Foto:Publiek domein}

Toelichting op kaart:

Pashtun (donker blauw): 42%

Tadzjieken (rood): 27%

Hazara's (roze): 9%

Oezbeken (blauw): 9%

Turkmenen (paars): 3%

Baloch (licht bruin): 2%

anderen: Indo-Iraanse bevolkingsgroepen: 8%

PATHANEN of PASHTUN

De Pathanen zijn met ca. 12 miljoen mensen veruit de grootste etnische groep in Afghanistan en vormen ook in Pakistan een belangrijke groep. Sinds 1893 zijn de Pathanen gescheiden na de vaststelling door de Britten van de zogenaamde Durand-lijn. De vroegere president Hamid Karzai was een Pathaan en leider van een belangrijke stam uit de omgeving van Kandahar, de belangrijkste Pathaanse stad. De Pathanen hebben een stammenstructuur, waarvan de grootste confederaties de zuidelijke en zuidwestelijke Durrani's en de oostelijke en zuidoostelijke Ghalji of Ghilzai zijn. Om de macht van de Pathanen te breken in de regeringsperiode van Amir Rahman Khan (1880-1901) werden veel Pathanen door militairen gedwongen om naar het noorden van Afghanistan te verhuizen. Deze noordelijke Pathanen waren weer genoodzaakt om naar het zuiden te vluchten na de val van het Taliban-bewind in 2001.

De Durrani's, die vooral in het zuiden, zuidwesten en het oosten wonen, zijn wel de machtigste groep, maar niet de grootste groep Pathanen. Belangrijke Durrani-stammen zijn de Popalzi en de Barakzi, de rijkste en grootste groep. Voormalig president Zahir Shah was een Barakzi, evenals zijn neef Daud, die hem in 1973 afzette. Ten noorden van Kandahar wonen de Popalzi, Ahmad Shah Durrani was een Popalzi, net als voormalig president Hamid Karzai. De twee groepen gaan niet echt vreedzaam met elkaar om, er zijn veel problemen en irritaties onderling. Naast hierboven genoemde stammen zijn er nog vele andere, waaronder Ghilzai, Afridi, Sadozai, Yusufzai, Waziri, Mohammadzai en Kandahari.

Typische Pathanen-kleding

_{Foto: Kai Hendry from Woking, UK, CC2.0 Genericno changes made}

De Ghalji, traditioneel een volk van nomaden, wonen vooral in het oosten van Afghanistan, tussen de steden Kabul en Kandahar. De 'hoofdstad' van de Ghalji, in aantal overtreffen zij de Durrani's, is Ghazni.

TADZJIEKEN

Er zijn waarschijnlijk zo'n tien miljoen Tadzjieken in Afghanistan, een grote groep dus, die echter pas na de val van het Taliban-bewind politiek steeds invloedrijker werd. Zij waren al in Afghanistan toen de Pathanen, Oezbeken en Turkmenen nog moesten komen. De Tadzjieken, een volk zonder stammenstructuur, spreken Dari, een Perzische taal en wonen vooral in het de bergachtige, wat afgelegen regio Badakhshan. In de zuidoostelijke provincie Paktika woont nog een kleine groep Tadzjieken rond de stad Urgun. De befaamde mudjahedin-leider Ahmad Shah Massud was een Tadzjiek. In het begachtige noordoosten van Afghanistan wonen de geïsoleerde Berg-Tadzjieken, die ook wel Pamiri's of Ghalcha's genoemd worden. De meeste Berg-Tadzjieken zijn wat godsdienst betreft ismailitisch, een variant van het sjiisme. Zij spreken een aantal Iraanse talen, waaronder het Wakhani.

AIMAK

West-Afghanistan is het woongebied van de soennitische Aimak, een groep nomadische en halfnomadische stammen, onder andere de Farsiwan en de Firuzkuhi, die vooral rond de stad Herat wonen.

BALUCHI'S

De soennitische Baluchi's zijn vanuit het zuiden aan het eind van de 18e eeuw naar Zuidwest-Afghanistan getrokken. In Aghanistan wonen ongeveer een half miljoen Baluchi's, in de Pakistaanse provincie Baluchistan maar ook in Iran wonen de meeste Baluchi's. De Baluchi's spreken Baluchi, een Iraanse taal. In de regio van de Baluchi's wonen ook nog de Brahui, een volk dat oorspronkelijk ook uit het Pakistaanse Baluchistan komt.

NURISTANI'S

De Nuristani's of Kafiri's, virtuoze houtbewerkers, wonen in het woeste, bergachtige gebied Nuristan in het oosten van Afghanistan en verschillen etnisch en cultureel van de rest van Afghanistan. Opmerkelijk is dat veel Nuristani's blonde of rode haren hebben en blauwe of groene ogen. Volgens eigen zeggen komt dit door hun antiek-Griekse roots.

De Nuristani's, op dit moment enkele honderdduizenden personen met een eigen Indo-Iraanse taal die gerelateerd is aan het Sanskriet van Noord-India, waren oorspronkelijk niet-islamitisch, maar bekeerden zich begin 20e eeuw tot de islam. In Pakistan wonen nog Kafiri's die hun oorspronkelijke godsdienst aanhangen.

Nuristani-meisje

_{Foto: Barbara Millucci, CCAttribution 2.0 Generic no changes made}

PASHAI

De enkele honderdduizenden Pashai zijn als het ware buren van de Nuristani's, wonen ongeveer in hetzelfde gebied en vroeger ook in de dal van de Kabul-rivier, maar zijn daar grotendeels verdreven door de Pathanen. De Pashai spreken een Indiase taal.

QIZILBASH

De ca. 50.000 sjiitische Qizilbash wonen voornamelijk in de hoofdstad Kabul en in de stad Kandahar, en stammen af van Turkmeense immigranten die in de 18e eeuw vanuit Iran naar Afghanistan zijn getrokken.

Turkse bevolkingsgroepen

TURKMENEN

De meeste van de ca. soennitische Turmenen wonen in het noordwesten van Afghanistan en zijn veelal afstammelingen van vluchtelingen die eind 19e, begin 20e eeuw vanuit Rusland en de Sovjet-Unie naar het zuiden vluchtten. De Turkmenen in Afghanistan spreken het aan het Turks verwante Turkmeens en behoren over het algemeen tot de Ersari- en Tekke-stammen.

OEZBEKEN

Ook de ca. drie miljoen Oezbeken zijn een Turkssprekende bevolkingsgroep, afstammend van 15e eeuwse Centraal-Aziatische migranten. Maar ook na de Russische Revolutie begin 20e eeuw zijn veel Oezbeken naar het zuiden richting Afghanistan gevlucht. Oezbeken dragen vaak ikatgewaden als 'chapans', en om de Oezbeken te plezieren droeg ex-president Karzai vaak een chapan.

Oezbeekse Afghanen

_{Foto:Publiek domein}

HAZARA'S

Hoewel de ca. drie miljoen sjiitische Hazara's tot de Turkse bevolkingsgroepen behoren, spreken ze Dari. Het gebied waar ze wonen ligt ten zuiden van de Centraal-Afghaanse bergen. De Hazara's zijn een van de armste bevolkingsgroepen van Afghanistan en worden in hun bestaan vaak dwars gezeten door kuchi's, een Pathaanse nomadenstam. De soennitische Taliban moeten weinig hebben van de sjiitische Hazara's, en dat heeft al zeer veel Hazara's het leven gekost. Toch is het de Hazara's over het algemeen gelukt om de Taliban van hun grondgebied weg te houden.

Hazara-meisjes

_{Foto: Sgt. Ken Scar in het publieke domein}

NOMADEN

Omdat het grootste deel van Afghanistan droog en onvruchtbaar is, verbaast het niet dat ca. 20% van de bevolking nomadisch of semi-nomadisch is. 'Kuchi's', of 'Powindahs', in feite Ghilzai-Pathanen en de bekendste groep nomaden, trekken elk jaar weer de bergen in met hun kuddes. Ze staan veelal onderaan de maatschappelijke ladder, maar worden sinds kort wel vertegenwoordigd in het Afghaanse parlement en zijn trots op hun extreem harde manier van leven. Nomadische mannen dragen grote tulbanden en zijn altijd bewapend met een dolk en een geweer. Nomadische vrouwen dragen kleurige gewaden over een broek en bedekken hun hoofd met een lange sjaal. Vaker dragen ze ook zware zilveren armbanden, enkelbanden en andere sieraden.

Kuchi-nomaden in Afghanistan zijn altijd onderweg

_{Foto: Tech. Sgt. John Cumper in het publieke domein}

Taal

Afghanistan Taalkaart

_{Afbeelding: United States. Central Intelligence Agency in het publieke domein}

Het Dari (sinds 1964) en het Pashto (sinds 1933) zijn de officiële talen van Afghanistan, waarvan Dari het meest gebruikt wordt als 'lingua franca' voor inter-etnische communicatie. Net als Farsi worden ook Dari en Pashto geschreven in het Arabische schrift.

Dari lijkt zozeer op Farsi, de taal van Iran, dat veel Dari-sprekende Afghanen hun taal Farsi noemen. Het belangrijkste verschil tussen de twee talen is dat Farsi meer leenwoorden uit het Turks en Arabisch heeft. Dari, vooral gesproken door de Tadzjieken, is een Indo-Iraanse taal en een lid van de Indo-uropese taalfamilie. Hoewel het geschreven wordt in het Arabische schrift is er verder geen enkele relatie tussen de twee talen.

Pashto is de taal van Pathanen in het zuiden en oosten van Afghanistan en in Beloetsjistan en de Federaal Bestuurde Stamgebieden in het westen en noordwesten van Pakistan. Het Pashto wordt geschreven in het Arabische schrift. De uitspraak van klinkers en medeklinkers is min of meer hetzelfde als in het Dari.

Naast het Dari en het Pashto worden er nog zo'n 25 andere talen en dialecten gesproken in Afghanistan. Tadzjieks, Uzbeeks, Turkmeens, Kirgizisch en Wakhi, de meest primitieve vorm van het gesproken Perzisch, worden gesproken in het noorden van Afghanistan door de daar levende minderheidsgroepen. Veel Afghanen zijn tweetalig.

De voornaamste talen zijn:

Pashto 35%; Dari 50%; Turkse talen (Uzbeeks, Turkmeens) 11%; 30 minderheidstalen (voornamelijk Baluchi en Pashai) 4%.

Nederlands	Dari
Hoe gaat het?	Shomaa chetaur hasted?
Ik ben blij dat je gekomen bent.	Aaz amadan-e shomaa, khosh hastam.
Hoe heet u?	Nam-e shomaa chist?
Dag.	Khodaa haafez.
Ik begrijp het niet.	Man na-mefahmam.
Graag langzaam rijden!	Lotfat aasta boro!
Waar is het toilet?	Tashnaab kojast?
Hoe laat is het?	He waqt ast?

Pashto-alfabet

_{Afbeelding:gf, Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 Internationalno changes made}

Nederlands	Pashto
leger	lashkar
boek	kitab
kind	wor-kaey
boer	bazgar
thuis	astogna'h
reis	safar
landeigenaar	zamin-dar
vlees	ghwasha'h
berg	ghar
vrede	sulha'h
arm	khwar
slaap	khub
water	obah

Godsdienst

Afghanistan godsdienst: blauwe moskee van Mazar-i Sharif

_{Foto:ISAF Headquarters Public Affairs Office CCAttribution 2.0 Generic no changes made}

De twee grote stromingen in de islam zijn het sjiisme en het soennisme. Deze tweedeling ontstond vrijwel meteen na de dood van de pfofeet Mohammed in 632 n.Chr. en gaat over de opvolging van Mohammed. Soennieten vinden dat Mohammed geen opvolger benoemd had en maakten daarom zelf een keuze uit de twee schoonvaders van Mohammed, en de keuze viel op Aboe Bakr, de vader van Mohammeds favoriete vrouw Aisjah. Sjiieten vinden dat Mohammed wel degelijk een opvolger had aangewezen, namelijk de man van Mohammed dochter Fatima, en dus zijn schoonzoon, Ali ibn Abi Talib. Ali werd vermoord en zijn volgelingen eisten dat zijn nakomelingen hem zouden opvolgen. Volgens de soennieten kan iedereen leider van de moslimwereld worden indien hij toeziet op de juiste uitoefening en uitleg van de regels van de islam.

Sjiieten leven vooral in Iran, Zuid-Irak, Koeweit en als minderheid in landen als Afghanistan, India, Pakistan, Libanon en een aantal Golfstaten, waaronder de Verenigde Arabische Emiraten. Soennieten, sowieso ca. 85% van alle moslims, leven vooral in landen als Saoedi-Arabië, Pakistan, Afghanistan, Indonesië en veel landen in het Midden-Oosten.

Biddende moslims in de noordoostelijke provincie Kunar

_{Foto: Staff Sgt. Teddy Wade (U.S. Armed Forces) in het publieke domein}

De meeste Afghanen zijn soennitische moslims (85%) uit de vrij liberale school van de Hanafieten, een van de vier door de soennitische islam erkende rechtsscholen. 14% van de Afghanen, onder andere de meeste Berg-Tadzjieken of Pamiri's, Farsiwan, Hazaren en Qizilbash zijn aanhanger van de sjiitische leer. De Pathaanse moslims in de provincie Kandahar zijn het meest strikt in de leer van alle islamieten in Afghanistan, en misschien wel wereldwijd. Verder zijn ongeveer 1% van de Afghanen aanhanger van een andere godsdienst, voornamelijk hindoes (Sikhs), boeddhisten en zoroastriërs. De zeer weinige christenen in Afghanistan, bijna allemaal moslimbekeerlingen, staan onder grote druk van de directe omgeving en ook de overheid bekommerd zich niet echt om deze groep. De verwachting is dat de christenen letterlijk ondergronds zullen moeten overleven nu de Taliban weer groeit en de christenen verbaal met de dood bedreigd worden.

Vooral onder de Berg-Tadzjieken in het noordoosten van Afghanistan zijn veel ismailieten te vinden, die sjiitisch zijn maar de zevende imam van de imami-sjiieten, Musa Kasim, niet willen accepteren. De ismailieten zijn volgelingen van Ismail, zoon van de vijfde imam. Zij vereren ook Ali, de schoonzoon en neef van de profeet Mohammed. Ali zou degene zijn die de islam aan de mensen uitlegde, Mohammed zou de leer van de islam alleen maar gepredikt hebben.

In Afghanistan zijn ook nog een aantal soefi-stromingen te onderscheiden. Deze moslims zoeken naar een mystieke band tussen Allah en de mens en zijn vooral onder soennitische moslims te vinden. Een van de bekendste Afghaanse soefi's was Jalaluddin Rumi, die leefde in de 13e eeuw n.Chr. De soefi's hebben zich in de loop der eeuwen verenigd in een aantal soefi-broederschappen, waarvan de belangrijkste de Qadiriya- (gesticht in Bagdad in de 12e eeuw n.Chr. door Pir al-Qadir al-Gailani) en de Naqshbandiya-broederschap (gesticht in Bukhara ten noorden van Afghanistan), zijn.

Soefi Jalaluddin Rumi (1207-1273)

_{Foto:Publiek domein}

De Bamiyan-vallei was aan het begin van onze jaartelling boeddhistisch. Twee beroemde boeddhabeelden, uitgehakt in de bergen rond 500 n.Chr., werden in 2001 door de Taliban verwoest.

Boeddha-beelden van Bamiyan, vóór en na de verwoesting

_{Foto: UNESCO/A Lezine, Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unportedno changes made}

Samenleving

Staatsinrichting

In de 18e eeuw was Afghanistan verdeeld in de vier (semi)autonome regio's Herat, Kandahar, Turkistan en Qaraghan-Badakshan met als hoofdstad Kabul. Koning Abd al-Rahman (regeerperiode 1880-1901) onderwierp de vier regio's aan zijn macht en zette vertrouwelingen als gouverneur op de bestuurszetel om de regio's gemakkelijk onder controle te houden. Gedurende het bewind van Mohammed Nadir (regeerperiode 1929-1933) was Afghanistan verdeeld in vijf belangrijke en vier wat minder belangrijke bestuurlijke gebieden.

In 1964 werd het land verdeeld in 26 provincies of 'wilayat', in 2004 uitgebreid tot 34 provincies. Deze provincies, met aan het hoofd een gouverneur of 'wali', zijn weer verdeeld in 397 districten of 'wuluswali' en sub-districten of 'alaqadari', afhankelijk van het aantal inwoners. De bestuurders van de districten en sub-districten worden respectievelijk 'wuluswal' en 'alaqadar' genoemd, en worden door het centrale gezag in Kabul aangesteld. Dorpen in de sub-districten zijn verdeeld in verschillende 'qaryas', en de hoofdman van een qarya wordt 'qaryadar', 'arbab' of 'malik' genoemd. Een qaryadar wordt door de lokale bevolking gekozen.

Provincies van Afghanistan

_{Afbeelding:Golbez Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

Provincies en hoofdsteden

Provincie	Hoofdstad	Provincie	Hoofdstad
Badakshan	Faizabad	Konar	Asadabad
Badghis	Qaleh-ye Now	Kunduz	Kunduz
Baghlan	Pol-e Khomri	Laghman	Mehtar Lam
Balkh	Mazar-e Shariff	Lowgar	Pol-e Alam
Bamyan	Bamyan	Nangarhar	Jalalabad
Daikondi	Nili	Nimruz	Zaranj
Farah	Farah	Nuristan	Nuristan
Faryab	Maymana	Panjshir	Bazarak
Ghazni	Ghazni	Paktia	Gardez
Ghowr	Chaghcharan	Paktika	Sharan
Helmand	Lashkar Gar	Parwan	Charikar
Herat	Herat	Samangan	Aybak
Jowzjan	Sheberghan	Sar-i Pol	Sar-i Pol
Kabul	Kabul	Takhar	Taloqan
Kandahar	Kandahar	Uruzgan	Tarin Kowt
Kapisa	Mahmud-e Raqi	Wardak	Meydan Shahr
Khost	Khost	Zabol	Qalat

Politiek

Rabbani schudt hand met Poetin

_{Foto: Kremlin.ru, Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Unported no changes made}

De Afghaanse mudjahedin groeperingen sloten in l992 een akkoord dat voorzag in een overgangsperiode. Rivaliteit tussen de verschillende groeperingen bemoeilijkte de besluitvorming over een overgangsregering. Burhannudin Rabbani werd uiteindelijk benoemd tot President en Hezb-i-Islami voorman Gulbuddin Hekmatyar zou de functie van premier op zich nemen. Al snel verschenen echter de soennitische ultra-conservatieve beweging van de Taliban op het toneel. Nadat in de Taliban in september 1996 Kabul veroverden, ontvluchtten president Rabbani en opperbevelhebber Massoud de stad en trok het regeringsleger zich terug in het noorden. De Taliban beheersten het grootste gedeelte van het land. Hun tegenstanders verenigden zich in de “Noordelijke Alliantie”, die militair werd geleid door generaal Ahmed Shah Massoud (gesteund door Iran, Rusland en GOS-staten). Vredesinitiatieven van o.a. de buurlanden plus de VS en Rusland, onder auspiciën van de VN en van de OIC, leverden niets op.

Sinds het akkoord van Bonn en het aantreden van de Afghan Transitional Authority (ATA) in 2002 is er sprake van een relatief stabiele situatie. De Pashtun Hamid Karzai was voorzitter, maar deze regering werd gedomineerd door Tadzjiekse politici. De Pathanen, toen veelal als handlangers van de Taliban beschouwd, waren ondervertegenwoordigd. De macht van de regionale machthebbers lijkt in de afgelopen jaren te zijn afgenomen, ten gunste van het centrale gezag. Zo is een aantal regionale machthebbers toegetreden tot de formele machtsstructuren in Kabul. Anderen zijn ontheven van hun functie en op non-actief gesteld.

Er zijn nog wel regelmatig incidenten die grote delen van het land onveilig maken: gevechten waar krijgsheren bij betrokken zijn en aanslagen, vooral door de Taliban, tegen westerse hulpverleners en militairen. Inmiddels is wel grote voortgang geboekt in het proces van ontwapening, demobilisatie en reïntegratie (DDR) van voormalige strijders en een begin is gemaakt met de ontwapening van illegale gewapende groepen (DIAG). Daarentegen belemmert de grote drugsproductie en -handel de mogelijkheden van de centrale overheid om haar gezag verder uit te breiden.

Dankzij de aanwezigheid van de International Security Assistance Force (ISAF) is de veiligheid in Kabul en omgeving redelijk. De uitbreiding van ISAF naar het zuiden is gaande, onder meer via Provincial Reconstruction Teams (PRT). Nederland heeft sinds oktober 2004 een PRT in de Noordelijke provincie Baghlan. Daarnaast is er een aantal PRTs onder Operatie Enduring Freedom, de militaire onderneming tegen de Taliban en Al-Qaida van de Coalitie onder leiding van de Verenigde Staten. Deze operatie lijkt nog enige tijd voort te zullen gaan duren.

Locaties ISAF-troepen in Afghanistan

_{Afbeelding:cedricBLN, Creative Commons Attribution-Share Alike 2.5 Generic no changes made}

De presidentsverkiezingen van oktober 2004 verliepen boven verwachting rustig en succesvol. Er waren 17 kandidaten, waaronder president Karzai, de grote favoriet. Ondanks een toename van het aantal veiligheidsincidenten in de aanloop naar deze verkiezingen zijn ze zeer goed verlopen. De opkomst was hoog, ongeveer 80 procent van de stemgerechtigden. Er was een beperkt aantal technische onregelmatigheden, maar na de conclusie van een speciaal onderzoekspanel dat de geconstateerde fouten geen wezenlijke invloed hebben gehad op de uiteindelijke uitslag van de verkiezingen, accepteerden alle kandidaten de uitslag. Karzai kreeg ruim 55% van de uitgebrachte stemmen, gevolgd door Qanooni (16,3%), Mohaqeq (11,6%) en Dostum (10%). Daarmee werd Karzai in één ronde tot president gekozen. Het stemgedrag heeft grotendeels langs etnische lijnen plaatsgevonden.

Het huidige kabinet van Karzai is een technocratisch en relatief “schoon” kabinet: het merendeel van de ministers heeft een professionele achtergrond, alle etniciteiten zijn vertegenwoordigd en de meeste krijgsheren zijn uitgesloten. Naar verwachting zal Karzai het kabinet, dat door het nieuwe parlement moet worden goedgekeurd, nog ietwat wijzigen en inkrimpen.

De verkiezingen voor parlement en provinciale raden van 18 september 2005 leken goed te zijn verlopen, met een rustige verkiezingsdag en ca. 55% opkomst. Bij het tellen van de stemmen kwamen echter veel gevallen van fraude aan het licht, waardoor de uitslag werd vertraagd. Ook vonden in het hele land – overigens vreedzame- demonstraties plaats van ontevreden kiezers en kandidaten. Een flink aantal stembussen waarmee geknoeid was, werd uitgesloten. De Electoral Complaints Commission nam ondertussen duizenden klachten in behandeling. Het proces is overigens voor een post-conflictsituatie nog steeds redelijk goed verlopen.

Afghanistan Parlement

_{Foto:Ben Creative Commons Attribution-Share Alike 2.5 Generic no changes made}

Er zijn vooral veel jihadi en krijgsheren gekozen in het parlement (ongeveer 100), die grotendeels conservatief zijn, maar deels ook Karzai zullen steunen. Positief punt is dat een aantal hervormingsgezinde vertegenwoordigers zijn gekozen, onder wie veel vrouwen. Naar verwachting zal het parlement versplinterd zijn en etnisch gebalanceerd. De oppositie en de regering hebben beide geen duidelijke meerderheid; President Karzai zal telkens moeten onderhandelen om steun te krijgen voor zijn beleid. Na het bekend worden van de leden van de provinciale raden kozen deze afgevaardigden voor het Hogerhuis en president Karzai wees de overige leden aan. Het Hogerhuis kent minder beruchte figuren dan het Lagerhuis. Het parlement werd op 19 december 2005 geïnaugureerd. Vervolgens werd Qanooni gekozen tot Voorzitter van het Lagerhuis (Wolesi Jirga met 249 zetels) en Mojadeddi tot voorzitter van het Hogerhuis (Meshrano Jirga met 102 zetels).

Er zijn ca. zeventig politieke partijen geregistreerd, maar deze spelen geen belangrijke rol in de Afghaanse politiek, omdat het kiesstelsel is gebaseerd op geografische vertegenwoordiging door individuen (Single Non-Transferable Vote). De politieke partijen zijn meest islamitisch (jihad-groeperingen), democratisch (hervormingsgezind), en een enkele (voormalig) communistisch. Er bestaan daarnaast enkele koningsgezinde politieke partijen, vooral bestaande uit Pathanen. Volgens de wet op politieke partijen worden partijen met een militaire vleugel (alsook presidents- en parlementskandidaten met militia) geweerd; dit criterium heeft bijgedragen aan het DDR-proces.

Voor de actuele politieke situatie zie het hoofdstuk geschiedenis.

Onderwijs

In vroeger tijden werd lezen en schrijven alleen door de moellahs, islamitische geestelijken die de koran bestuderen maar ook op vele andere gebieden gezaghebbend zijn, geleerd.

Vanaf de 19e eeuw werden er in Afghanistan officiële scholen gesticht, begin 20e eeuw pas de eerste middelbare scholen. Onder het bewind van Amir Amanullah (1919-1929) werd de eerste meisjesschool opgericht. Vanaf de jaren dertig van de de 20e eeuw werd onderwijs verplicht, maar daar kwam in de praktijk tot op de dag van vandaag niet veel van terecht. De Universiteit van Kabul werd in 1932 opgericht.

Van desastreuze invloed op de al gebrekkige scholenstructuur in Afghanistan was het Taliban-regime. Van enige structuur in het onderwijs was toen geen enkele sprake meer, en dat heeft nog steeds invloed op de huidige situatie. Nog geen 50% van alle mannen kan lezen en schrijven, bij de vrouwen ligt dit percentage nog aanzienlijk lager. Uiteraard liggen de percentages in de steden hoger dan op het platteland.

Eenvoudig klaslokaal op het platteland van Afghanistan

_{Foto: Staff Sgt. Marcus J. Quarterman in het publieke domein}

Toch zijn er sinds de val van de Taliban weer veel scholen gebouwd, met name voor het primair onderwijs. Zo'n zeven miljoen kinderen zouden nu onderwijs volgen in ca. 16.000 scholen, maar met name in het zuiden en oosten van Afghanistan gaan maar weinig kinderen regelmatig naar school. Drie miljoen kinderen zijn verstoken van alle onderwijs.

De Universiteit van Kabul telt op dit moment ca. 7000 studenten, waarvan meer dan duizend meisjes. In Kabul is verder nog de American University of Afghanistan gevestigd. Versspreid over het land zijn er nog universiteiten in de steden Kandahar, Herat, Balkh, Nangarhar en Khost.

Saleha Bayat-gebouw van de American University of Afghanistan

_{Foto: USAID Afghanistan in het publieke domein}

Boerka

Symbolisch voor Afghanistan is de boerka of chador, een gewaad dat vrouwen dragen. De boerka bedekt het hele lichaam van de vrouw, inclusief het gezicht. Via een soort gaasje kan de vrouw toch zien waar zij zich bevindt. De boerka is vanaf het Indische subcontinent in de 19e eeuw in Afghanistan geïntroduceerd.

De boerka bestaat uit een hoofdkapje, de chador en de ruband, de gezichtssluier. Deze onderdelen zijn aan elkaar vastgenaaid en vormen samen de boerka. De meeste boerka's in Afghanistan zijn blauw, maar in het noorden wordt meestal een witte boerka gedragen.

Ten tijde van het Taliban-bewind droegen bijna alle vrouwen een boerka, op dit moment dragen vooral de vrouwen in het oosten en zuiden een boerka. In het westen is de chador favoriet, in het noorden van Afghanistan dragen vrouwen vaak een lang gewaad met een hoofddoek.

Vrouwen in Afghanistan dragen vaak een boerka

_{Foto: Nitin Madhav (USAID) in het publieke domein}

Vliegeren

Vliegergevechten zijn zeer populair in Afghanistan. De naam voor deze sport is in Afghanistan 'gudiparan bazi' en de snijlijn wordt 'tar' genoemd. De tar is gemaakt van katoen en bedekt met een mengsel van gemalen glas en rijstlijm. De vliegers zijn tussen de halve en anderhalve meter breed en afhankelijk van de grootte kan een vlieger tot wel 3500 meter hoog de lucht in gaan.

Van 1996 tot 2001 werd het vliegeren door de Taliban-regering verboden, het zou on-islamitisch zijn. Na de val van het Taliban-bewind in 2001 wordt er weer volop gevliegerd in Afghanistan.

Kinderen met vliegers in Afghanistan

_{Foto:U.S. Department of Defense Current Photos in het publieke domein}

Economie

Algemeen

Afghanistan Granaatappels

_{Foto: USAID Afghanistan in het publieke domein}

De burgeroorlog in Afghanistan heeft ernstige schade toegebracht aan alle sectoren van de economie, die ook voor de inval van de Sovjet-Unie al een van de zwakste ter wereld was.

Veel landbouwgebieden zijn verwoest of door mijnen ontoegankelijk geworden. Ongeveer een derde van de agrarische infrastructuur is vernield, overigens ook door jaren van droogte. De opbrengsten van landbouw en veeteelt zijn ongeveer de helft van die in 1978. Bovendien is bijna de gehele landbouwsector afhankelijk van irrigatie, en veel irrigatiekanalen en -systemen hebben te lijden gehad onder de oorlogsactiviteiten. De meeste landbouwgrond ligt rond een aantal grote steden verspreid over het land: Kunduz en Mazir-i Sharif in het noorden, Jalalabad in het oosten, Kandahar in het zuiden en in het westen langs de Herat-rivier. Typische producten voor deze gebieden zijn druiven, noten, granaatappels en meloenen.

Nomaden, ook wel 'kuchi' genoemd, trekken met hun kuddes schapen en/of geiten de bergen in. Nomaden kopen allerlei producten van de boeren, de boeren kopen producten als melk, huiden en wol van de nomaden.

Tenten van nomaden of 'kuchi' in de noordwestelijke provincie Badghis

_{Foto:Petty Officer 1st Class Mark O'Donald (U.S. Armed Forces) in het publieke domein}

De kleine industriële sector werd weggevaagd. Veel fabrieken en machinerieën moeten herbouwd worden, waaronder die voor de aanvoer van energie en water. Sinds 2002 komen de economische activiteiten met name in de steden weer op gang, vooral in en rond de hoofdstad Kabul. Gebrekkige transport- en communicatiemogelijkheden belemmeren de groei, naast de voortdurende onveiligheid.

Sinds 2001, na de val van het Taliban-bewind, groeit de Afghaanse economie sterk. Dit is mede te danken aan de goede oogsten van de afgelopen jaren, er viel voldoende regen, en de wederopbouwactiviteiten, die droegen bij aan de groei in de constructie, handel, transport en telecommunicatie. Zeer belangrijk is natuurlijk ook de financiële hulp uit het buitenland, meestal in de vorm van ontwikkelingshulp door donorlanden. Grote bron van zorg is dat er op elk niveau nog steeds sprake is van corruptie, waardoor het vertrouwen van het buitenland in de regering van Afghanistan broos is.

De particuliere sector ontwikkelt zich vooral in de steden. De eerste buitenlandse investeringen zijn een feit. In augustus 2003 is AISA (Afghanistan Investment Support Agency) opgericht als een ‘one-stop-shop’ voor investeerders. Dit resulteerde in een verhoging van de directe buitenlandse investeringen in Afghanistan, voornamelijk de constructie, telecommunicatie en industrie. Verder is de Wereldbank gestart met het verzekeren van politieke risico’s en zijn de eerste buitenlandse banken in Kabul geopend. Ook begint de infrastructuur langzamerhand vorm te krijgen: de Salangtunnel in het noorden van Afghanistan is heropend en het eerste deel van het wegennet is hersteld.

Afghanistan Exportcijfers 2012

_{Afbeelding: R Haussman, Cesar Hidalgo, et. al. CC Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes}

De regering heeft een nieuw belastingstelsel aangekondigd, welke de belastinginkomsten doen toenemen. Volgens het IMF heeft de regering goede vooruitgang geboekt bij het verbeteren van economisch management en het bereiken van macro-economische stabiliteit. Niettemin staat de fiscale discipline nog in de kinderschoenen en zijn verdere administratieve hervormingen noodzakelijk. Om de particuliere sector verder te stimuleren moeten marktregulering, de commerciële wetgeving en respect voor eigendomsrechten worden versterkt. Om de economische groei te kunnen consolideren zijn verbetering van de veiligheidssituatie en van de gebrekkige infrastructuur, alsook ontwikkeling van duidelijke gezagsverhoudingen tussen Kaboel en de rest van het land vereist. Op dit moment kan nog niet het hele land meeprofiteren van de economische impulsen. De komende jaren zal Afghanistan in grote mate afhankelijk blijven van externe geldbronnen.

Tevens is de rol van de regio van groot belang voor de economische ontwikkeling. Daarnaast is Afghanistan lid van de SAARC (South Asian Association for Regional Cooperation) en de Shanghai Cooperation Organisation.

Economische wetenswaardigheden

Afghanistan is een van de armste en minst ontwikkelde landen ter wereld door de decennia van oorlogen en het gebrek aan buitenlandse investeringen. In 2017 bedroeg het bruto nationaal product ca. 69 miljard dollar en het inkomen per hoofd van de bevolking 1900 dollar.

Toch zijn er ook veel positieve ontwikkelingen te melden, onder andere dat het bruto binnenlands product sinds 2002 vervijfvoudigd is. Verder zijn er meer dan honderd zakelijke samenwerkingsverbanden en Kamers van Koophandel opgericht, waaronder enkele tientallen door vrouwen, in steden als Herat, Jalalabad, Kandahar, Kunduz en Mazar-i Shariff. In 2007 had maar 7% van de bevolking toegang tot elektriciteit, in 2017 was dat percentage opgelopen tot meer dan 40%, onder andere door het in gebruik nemen van 18 mini-hydro-elektrische krachtcentrales in de provincie Bamiyan, gesponsord door Nederland, Denemarken, Japan, Noorwegen en de Europese Unie.

Afghanistan bezit op haar grondgebied enorme hoeveelheden grondstoffen en mineralen, die bovendien van zeer verschillend van aard zijn. Het probleem is om al die bodemschatten te ontginnen, het geld is er niet voor en de (burger)oorlogssituatie waarin Afghanistan bijna voortdurend verkeert helpt ook niet echt.

In het uiterste noordoosten van Afghanistan, in de provincie Badakhshan, wordt al sinds de tijd van de farao's in Egypte de halfedelsteen 'lapis lazuli' gewonnen. Bij de plaats Sar-e Sang ligt een van oudste nog in werking zijnde mijnen ter wereld.

Kunstvoorwerp gemaakt van 'lapis lazuli'

_{Foto: Hi-Res Images of Chemical Elements CC Attribution 3.0 Unported no changes made}

Ten zuiden van de hoofdstad Kabul en in de provincie Logar liggen over een lengte van 600 km immense hoeveelheden kopererts te wachten om ontgonnen te worden, ten zuidwesten van de hoofdstad en in de provincie Bamiyan is ijzererts gevonden. Sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw wordt er in het noordwesten van Afghanistan gas gewonnen.

Naast bovenstaande grondstoffen en mineralen liggen er verspreid over het land ook nog min of meer grote voorraden bariet (provincie Herat), fluorspar (provincie Uruzgan), goud, chroom, lood, albast, celestiet (provincie Kunduz), mica, nikkel, zilver, robijn, jade, kwarts, zink, mangaan, asbest, uranium, kobalt, koper, tin (West- en Zuidoost-Afghanistan), kwik, zout, witte en zwarte marmer (provincies Wardak, Kabul en Nangahar), wolfraam (West-Centraal-Afghanistan) en niobium, een zeldzaam, buigzaam, kneedbaar, grijs-metallickleurig metaal. In totaal zijn er in de Afghaanse bodem meer dan 1400 mineralen gevonden.

Niobium wordt gevonden in Afghanistan

_{Foto: Dnn87 Creative Commons Attribution 3.0 Unported no changes made}

Het toerisme naar Afghanistan was in de jaren zeventig van de vorige eeuw op zijn hoogtepunt, meer dan 90.000 bezochten jaarlijke Afghanistan om te genieten van de schoonheid van het land en de zeer vriendelijke bevolking. Op dit moment is Afghanistan een gevaarlijk gebied om naar toe te gaan.

De teelt van papaver, met name in de zuidelijke provincie Helmand en op een bedenkelijke tweede plaats de noordoostelijke provincie Badahshan, was tijdens het Taliban-bewind streng verboden, maar stak na de val van de Taliban in 2001 weer op grote schaal de kop op, en volgens de Verenigde Naties is er nog nooit zoveel papaver verbouwd als op dit moment. En dit ondanks de miljarden die de Verenigde Staten gestoken hebben in de strijd tegen de papaverteelt. De 'illegale' verbouw van de bolpapaver of slaapbol genereert namelijk nog altijd een belangrijke en redelijk stabiele bron van inkomsten voor met name de lokale plattelandsbevolking in het zuiden van Afghanistan.

Omdat het gewas niet veel water nodig heeft, is het gemakkelijk te telen. Uit de zaadbol of maanbol wordt melksap gewonnen en uit de gedroogde vorm daarvan wordt opium gewonnen, de grondstof van onder andere heroïne. In de provincie spreekt men niet over grammen of kilo's drugs, maar over tonnen. Afghanistan is nog steeds, zowel wat de omvang als de kwaliteit betreft, de wereldleider wat betreft opiumproductie. Eind 2014 werd bekendgemaakt door de Verenigde Naties dat er in 2014 nog nooit zoveel papaver verbouwd werd. In één jaar tijd kwam er meer dan 15.000 hectare land bij, waardoor naar schatting 224.000 landbouwgrond gebruikt werd voor de verbouw van papaver. De productie van opium steeg met 17% naar 6400 ton, goed voor een straatwaarde van 65 miljard dollar. Van die enorme hoeveelheid werd ca. 42% in de provincie Helmand geproduceerd en ca. 8% in de provincie Badakshan.

De noordelijke provincie Balkh staat bekend om de teelt van cannabis. Het roken van cannabis of 'charas', ondanks dat het officieel verboden is, heeft een lange traditie in Afghanistan. Alleen in de provincie Balkh wordt de speciale variëteit 'shirac' geteeld, een gemakkelijke plant die weinig water en verzorging nodig heeft.

Papaverveld in de provincie Helmand, Afghanistan

_{Foto: Sgt Pete Thibodeau in het publieke domein}

Een landbouwproduct dat steeds meer geteeld wordt in de plaats van papaver is de smaak- en kleurstof saffraan, de duurste specerij ter wereld, die gemaakt wordt van de gedroogde stampers van de saffraankrokus, een plant die opmerkelijk genoeg in het wild niet voorkomt.

De grootste producent van het door de arbeidsintensieve teelt zéér kostbare saffraan is Iran (ca. 200 ton), met ca. 85% van de wereldproductie. In bijna alle Afghaanse provincies, maar met name in de noordwestelijke provincie Herat, wordt nu saffraan verbouwd, de oogst wordt over het algemeen door vrouwen gedaan. Saffraan levert op dit moment voor de Afghaanse producenten/boeren veel meer op dan papaver, soms wel vier keer zoveel. Voor een pond saffraan wordt gemakkelijk 1200 dollar betaald. In 2013 produceerde Afghanistan 4,5 ton saffraan, waarvan het meeste geëxporteerd werd. De saffraankrokus heeft een zevenjarige groeicyclus, waarbij in het eerste jaar zo'n 2500-3000 dollar per hectare verdiend kan worden. In het derde en vierde jaar kan dat oplopen tot 28.000 dollar per hectare, de teelt van papaver levert maximaal ca. 3500 euro per hectare op.

Saffraankrokus

_{Foto:KENPEI Creative Commons Naamsvermelding-Gelijk delen 3.0 Unported no changes made}

Met name in het noordwesten van Afghanistan worden veel karakul-schapen gehouden, die bekend staan om hun zijdeachtige vacht. Deze vacht wordt in zowel de Afghaanse als de internationale mode-industrie gebruikt en de wol van het schaap is dan ook een belangrijk exportproduct. Controversieel is wel dat de beste wol van ongeboren feuten komt en van net geboren lammetjes.

Karakulschaap

_{Foto: Jean from Shelbyville, KY CCNaamsvermelding 2.0 Unported no changes made}

Vakantie en Bezienswaardigheden

Destroyed Buddha Statue

_{Foto: Tracy Hunter, Creative Commons-licentie Naamsvermelding 2.0 Unported no changes made}

Afghanistan is op dit moment nog steeds een van de minst voor de hand liggende vakantiebestemmingen en reizen buiten de steden wordt op dit moment door de Nederlandse overheid ten sterkste ontraden. Het is een land dat gebukt ging onder bijna drie decennia van oorlogen, wat nog steeds grote problemen kan veroorzaken. Het is dan ook belangrijk en soms van levensbelang om zo recent mogelijke informatie te verzamelen over de toestand in diverse delen van het land. Feit is ook dat Afghanistan een van de meest mijn-'rijke' landen ter wereld is; men vermoedt dat er sinds 1979 minstens 640.000 mijnen gelegd zijn. Tussen 1988 en 2013 zijn door de HALO-organisatie ('Hazardous Area Life-support Organization') 766.908 mijnen onschadelijk gemaakt, 225.908 geplaatste mijnen en 541.000 mijnen in munitieopslagplaatsen. Maar hoewel Afghanistan elkmoment een onstabiele en vijandige omgeving kan blijken te zijn, is het ook een land met ongelooflijke culturele en natuurlijke schatten.

Straatbeeld Kabul, Afghanistan

_{Foto:Scott Clarkson Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 no changes made}

De hoofdstad Kabul gonst weer van de bedrijvigheid, en in Mazar-e-Sharif in het noordoosten van Afghanistan is de meest heilige plaats van het land te vinden, Samangan (Aibak), waar grotten en heiligdommen te vinden zijn van Takht-a Rostam, een boeddhistisch juweeltje. De zinloze vernietiging van de gigantische boeddhistische beelden van Bamiyan blijft misdadig, maar zelfs de overblijfselen, gelegen in een sereen aandoende vallei, blijven voor veel bezoekers een inspirerende ervaring.

Ondanks een grondige voorbereiding en oren en ogen open, is reizen in Afghanistan als toerist op dit moment bijna onmogelijk. In de post-Taliban periode wordt er wel weer geïnvesteerd in het land en het wordt ook wat 'gemakkelijker' om rond te reizen en onderdak te vinden. Reizen in Afghanistan in een rustige en veilige omgeving is een fascinerende ervaring, en eenmaal in Afghanistan geweest is er meestal de wens om nog eens terug te keren.

Klik op de menuknop bovenaan het scherm voor meer informatie

AFGHANISTAN LINKS

Advertenties
• Afghanistan Vliegtickets.nl
• Hotels Afghanistan
• Vakantieveilingen bied mee op de beste deals
• Tradetracker plaats advertenties en verdien geld
• Kabul Vliegtickets Tix.nl

Nuttige links

Afghanistan Reisstart (N+E)
Afghanistan Startnederland (N+E)
Reisinformatie Afghanistan (N)
Startpagina Afghanistan (N)

Bronnen

CIA World Factbook

BBC - Country Profiles

Elmar Landeninformatie

Clammer, Paul / Afghanistan

Lonely Planet

 

laatst bijgewerkt april 2021
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems