TADZJIKISTAN
 

Basisgegevens
Officiële   landstaal	Tadzjieks
Hoofdstad	Doesjanbe
Oppervlakte	143.100 km²
Inwoners	9.266.850   (mei 2019)
Munteenheid	somoni   (TJS)
Tijdsverschil	+4
Web	.tj
Code.	TJK
Tel.	+992

Geografie en Landschap

Geografie

Tadzjikistan ligt in Centraal Azië. Tadzjikistan grenst aan geen enkele zee en ligt ten westen van China. De overige landen waar het aan grenst zijn Afghanistan, Kirgizië en Oezbekistan. Tadzjikistan beschikt over enkele exclaves, waarvan Voroech in Kirgizië de grootste is. De oppervlakte van Tadzjikistan is 143.100 vierkante kilometer. Tadzjikistan is daarmee ongeveer 3 keer zo groot als Nederland.

advertentie

Tadzjikistan Satellietfoto_{Photo: Publiek Domein}

advertentie

Landschap

Het land is erg bergachtig. Zeker de helft van het land ligt meer dan drieduizend meter boven zeeniveau. De door droogte weinig begroeide bergruggen liggen in oost-west richting door het land en behoren tot het Tian- en Pamirgebergte. De bergen van Pamir zijn uitlopers van de Himalaya. De hoogste toppen van het land zijn de Ismoil Somoni Piek en Piek Lenin. Ze zijn respectievelijk 7495 en 7127 meter hoog. De lager gelegen delen van het land zijn te vinden in het zuidwesten en noorden. In de bergen liggen veel gletsjers die de bron vormen voor stroompjes en rivieren.

advertentie

Ismoil Somoni, hoogste berg van Tadzjikistan_{Photo: Amestramgram CC 3.0 Unportedno changes made}

De hoofdstad Doesjanbe ligt in het westen van het land aan de voet van het Hisorgebergte, dat het stroomgebied van de Amoe Darja scheidt van dat van de Syr Darja. De belangrijkste rivieren die het land doorsnijden zijn de Syr Darja, de Pjandsj en de Amoe Darja. Die wateren uiteindelijk alle drie af in het Aralmeer. De Amoe Darja en de Pjandsj vormen voor het grootste gedeelte de zuidgrens met Afghanistan.

Klimaat en Weer

In de dalen en andere lage delen van het land heerst een uitgesproken landklimaat. Extreem hete zomers tegenover ijskoude winters. De gemiddelde maximumtemperaturen in juli zijn rond de 48 graden, terwijl in januari de thermometer gemiddeld op min 12 graden staat. Een verschil van zestig graden in gemiddelde januari- en julitemperaturen komt bijna nergens anders ter wereld voor. Er valt niet veel neerslag in Tadzjikistan.

Planten en Dieren

Planten

Op de hellingen van de bergruggen groeit niet veel bos. De Tian-spar, lariks en jeneverbes vormen de voornaamste begroeiing. Ook groeien in de bergen allerlei grassen en wilde bloemen. Edelweiss staat ook hier ieder jaar in bloei. De valleien zijn gecultiveerd. Door op grote schaal irrigatie toe te passen is het land geschikt gemaakt voor landbouw. Fruit, graan en groenten worden hier verbouwd en bepalen het landschap. Katoen en tarwe zijn de nationale planten van Tadzjikistan.

Dieren

In de bergen leven zwijnen, lynxen, wolven en beren. Zij voeden zich met kleiner wild dat er ook leeft. Hoger in de bergen, op de rotshellingen leeft de sneeuwluipaard. Het nationale dier van Tadzjikistan is de Aziatische leeuw.

Geschiedenis

Onderdeel Sovjetunie

Tadzjikistan maakte een lange tijd deel uit van het Oud-Perzische Rijk en later van het rijk vanPerzische Samaniden-dynastie.

Tadzjikistan was van 1924 tot 1929 als Tadzjiekse ASSR een onderdeel van de sovjetrepubliek Oezbekistan. In 1929 werd Tadzjikistan een aparte Sovjetrepubliek (Tadzjiekse SSR), die in september 1991 onafhankelijk werd. Na een kort interim van Kadreddin Aslonov als president, werd de communist Rahmon Nabiyev president. Nabiyev (gest. 1993) werd in 1992 opgevolgd door Emomalii Rahmon, een voormalige kolchoz-directeur.

Periode Rahmon

Na de onafhankelijkheid brak direct een burgeroorlog uit tussen islamisten en de regering onder Emomalii Rahmon. In tegenstelling tot wat veel mensen denken was deze oorlog geen conflict tussen communisten enerzijds en islamieten en democraten anderzijds, maar was dit gewoon een etnisch conflict. De burgeroorlog was een strijd tussen de regio's (provincies) Chudzand en Kulob die in oorlog waren geraakt met de regio Qurghonteppa. Chudzand en Kulob waren de provincies die het tijdens het Sovjet-tijdperk altijd voor het zeggen hadden en werden gesteund door de communisten (die daar hun machtsbasis hadden), terwijl het achtergestelde Qurghonteppa het met die situatie niet eens was. Qurghonteppa was de machtsbasis van de democraten en islamisten. Het conflict kwam in 1997 tot een einde, toen de islamisten in de regering werden opgenomen. Sinds december 1999 is Oqil Oqilov minster-president van Tadzjikistan.

Na 11 september 2001 werden er Amerikaanse troepen gestationeerd in Chorog (regio Badachsjon) en Doesjanbe, en Franse in Doesjanbe. De grootste militaire rol speelt echter als vanouds Rusland. Rusland controleerde tot midden 2005 de grens met Afghanistan. Inmiddels is deze taak overgenomen door Tadzjiekse troepen. In november 2006 wordt president Rahmon voor de derde keer herkozen bij verkiezingen die volgens internationale waarnemers niet vrij en niet eerlijk zijn geweest. De winter van 2008 is de zwaarste sinds 50 jaar, Tadzjikistan vraagt om hulp aan de internationale gemeenschap. In april 2008 ontstaat er een conflict over een lening door het IMF vanwege het aanleveren van valse gegevens door Tadzjikistan.

In januari 2009 sluiten Tadzjikistan en de Verenigde Staten een akkoord waardoor er bevoorrading van troepen in Afghanistan via het grondgebied van Tadzjikistan mogelijk is. In februari 2010 wint de regeringspartij de parlementsverkiezingen. In januari 2011 komen Tadzjikistan en China tot een akkoord over een grensgeschil. In oktober 2012 staat Tadzjikistan Rusland toe nog 30 jaar militaire bases in Tadzjikistan te houden. In november 2013 wordt president Rahmon wederom herkozen. Ook bij de parlementsverkiezingen van maart 2015 krijgt zijn partij een ruime meerderheid. In mei 2016 wordt een referendum gehouden waarin wordt bekrachtigd dat er geen liniet meer is in de tijd dat een president aan mag blijven. In 2017 worden officiële media verplicht om te verwijzen naar president Rahmon doormiddel van zijn uitgebreide volledige titel"Grondlegger van vrede en nationale eenheid, leider van de natie, president van de republiek Tadzjikistan, zijne excellentie Emomali Rahmon,"

Bevolking

In Tadzjikistan wonen 8.486.555 mensen (2017). De bevolkingsdichtheid is ruim 59 inwoners per vierkante kilometer.

• De natuurlijke bevolkingsgroei bedraagt 1,62%. (2017)
• Geboortecijfer per 1000 inwoners is 23.3 (2017)
• Sterftecijfer per 1000 inwoners is 6 (2017)
• De levensverwachting is 68,1 jaar. (mannen 64,9 en vrouwen 71,4 jaar (2017)

De meerderheid van de inwoners bestaat uit etnische Tadzjieken (84%) Verder zijn de belangrijkste bevolkingsgroepen Oezbeken, Russen en Kirgiezen.

Taal

De Tadzjieken spreken Tadzjieks, dat is een vorm van het Perzisch (Farsi). Perzisch is ook de officiële taal van Iran en Afghanistan. Het Perzisch wordt in Tadzjikistan met het Cyrillische alfabet geschreven en officieel vaak Tadzjiki-Perzisch genoemd. Perzisch is een Iranese taal behorend bij de Indo-Europese taalfamilie. Verder wordt er Russisch en Oezbeeks gesproken.

Godsdienst

Tadzjikstan is een overwegend islamitisch land. Het merendeel van de islamieten is soennitisch. Verder zijn er Russisch-orthodoxen. De megalomane president Rahmon is van plan om de grootste moskee ter wereld te bouwen.

Samenleving

Staatsinrichting

Volgens de grondwet van de Republiek van Tadzjikistan is de regering het uitvoerende orgaan van de republiek geleid door het hoofd van de regering, de president van het land.

De regering wordt gevormd door de premier en andere ministers, afgevaardigden en voorzitters van de staatscommissies.

De regering stelt zich tot doel leiding te nemen op economisch, sociaal en geestelijk gebied en houdt toezicht op de ten uitvoer legging van de wet, besluiten van het parlement en de bevelschriften en besluiten van de President van Tadzjikistan.

De afgevaardigde van de president in een provincie, stad of district voert het plaatselijk gezag uit.

De autonome provincie Gorno Badakhshan (GBAO) maakt integraal en constitutioneel deel uit van de Republiek van Tadzjikistan. Voor de huidige politieke situatie zie hoofdstuk geschiedenis.

Economie

Tadzjikistan is het armste land van de ex-Sovjet-Unie. De burgeroorlog van 1992-1997 beschadigde de toch al zwakke economische infrastructuur zwaar en veroorzaakte een scherpe daling van de industriële en agrarische productie. Vanwege een gebrek aan werkgelegenheid in Tadzjikistan werken meer dan een miljoen Tadzjiekse burgers in het buitenland waarvan ongeveer 90 % in Rusland. Ze ondersteunen hun gezinnen in Tadzjikistan door geld te sturen. Minder dan 7 % van het landoppervlak is bebouwbaar en katoen is het belangrijkste gewas. Tot 2008 werd de productie van katoen nauwlettend gecontroleerd door de overheid. In 2008 kreeg Tadzjikistan een nieuwe wet waarbij boeren zelf mogen bepalen welke gewassen ze mogen telen. Dit heeft geresulteerd in een geleidelijke afname van het aandeel katoen. Tadzjikistan importeert ongeveer 60 % van zijn voedsel, waarvan de meeste binnen komt via het spoor. In 2013 heeft de Tadzjiekse regering een overeenkomst gesloten om elk jaar een miljoen ton brandstof en olie te importeren uit Rusland, tegen gereduceerde prijzen. De economische situatie van Tadzjikistan blijft kwetsbaar als gevolg van een zwakke uitvoering van structurele hervormingen, corruptie, zwak bestuur, seizoensgebonden energietekorten en een grote buitenlandse schuldenlast .

Belangrijke inkomsten van buitenlandse valuta zijn de export van katoen en aluminium, en in beperktere mate zilver, goud, uranium en wolfraam. De totale waarde van de export bedroeg $ 873 miljoen in 2017. Turkije, Rusland en China zijn de grootste afnemers van Tadzjikstan. Ingevoerd worden olie, machines en aluminium oxide. De totale waarde van de import bedroeg in 2017 $ 2,4 miljard. Rusland Kazachstan en China zijn de belangrijkste importpartners.

De economische groei was in 2017 7,1% en het BNP bedroeg $ 3.200 per hoofd van de bevolking.

Vakantie en Bezienswaardigheden

De bergen van Pamir zijn de belangrijkste toeristische trekpleister van Tadzjikistan. Ze worden als"het dak van de wereld" genoemd. De bergen bieden mogelijkheden om te klimmen, wandelen, skiën en om plaatselijke nomaden en dorpen te bezoeken. Een aantal touroperators heeft ook avontuurlijke reizen langs de oude Zijderoute, die Tadzjikistan kruist. De weg slingert zich door schilderachtige valleien en over rivieren. Langs de route is een aantal mooie steden, waaronder Pendzhikent en Khujand, waar u kunt winkelen en vers fruit van lokale boeren kunt kopen. Tadzjikistan heeft ook een aantal meren, waaronder het meer van Iskanderkul, dat bekend staat als"de smaragd omlijst door grijze bergtoppen" vanwege de prachtige watervallen en de met sneeuw bedekte bergen. De Kulikalon Meren in de buurt Artuch dienen als basiskamp voor klimmers van de Fann bergen.

Dushanbe de hoofdstad van Tadzjikistan, is een mix van oude Sovjet-architectuur en neoklassieke gebouwen en heeft een zeer ongebruikelijke uitstraling. Er is niet heel veel te zien in de stad, maar je kunt dicht bij de stad Fort Hissar bezoeken, dat is ingericht als een museum van de Tadzjiekse cultuur en geschiedenis. Het oorspronkelijke 13de-eeuwse fort werd vernietigd door Sovjettroepen, maar is herbouwd in zijn oorspronkelijke glorie. In Dushanbe is ook een theater waar balletvoorstellingen te zien zijn.

Shahristan in het noordwesten van het land behoort tot het UNESCO Werelderfgoed. Deze oude stad had haar glorietijd tussen de zesde en negende eeuw, toen het de hoofdstad van Ustrushana was. Veel van de oorspronkelijke structuren, kastelen en torens liggen in puin, maar ze zijn nog steeds indrukwekkend genoeg om ze een bezoek te brengen. Een deel van de paleiskolommen staan nog steeds rechtop en u kunt een glimp opvangen enkele van de originele schilderijen die de muren versieren.

Klik op de menuknop bovenaan het scherm voor meer informatie

TADZJIKISTAN LINKS

Advertenties
• Taszjikistan Vliegtickets.nl
• Hotels Tadzjikistan
• Transport Tadzjikistan - TTS Quality Logistics B.V
• Tradetracker plaats advertenties en verdien geld

Nuttige links

Reisinformatie Tadzjikistan (N)
Tadzjikistan Startnederland (N+E)
Telefoongids Tadzjikistan

Bronnen

Wikipedia

Elmar Landeninformatie

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt september 2021
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems