LUXEMBURG
 

Basisgegevens
Officiële   landstaal	Frans, Duits, Luxemburgs
Hoofdstad	Luxemburg
Oppervlakte	2.586 km²
Inwoners	595.942   (mei 2019)
Munteenheid	euro   (EUR)
Tijdsverschil	+0
Web	.lu
Code.	LUX
Tel.	+352

Steden LUXEMBURG

Luxemburg stad

Geografie en Landschap

Geografie

Het groothertogdom Luxemburg is een van de kleinste landen van Europa. Het heeft een oppervlakte van 2.586 km2 en is daarmee ongeveer even groot als de provincie Drenthe. Het ligt ingesloten tussen België, Frankrijk en Duitsland.

advertentie

Luxemburg Satellietfoto NASA_{Photo: Publiek domein}

advertentie

Landschap

Het groothertogdom bestaat globaal genomen uit twee streken. Het noordelijke deel heet Ösling en behoort tot de Ardennen. Het is een bosrijk plateaulandschap met enkele diep uitgesleten rivierdalen en een rotsachtige bodem.

Het midden en het zuiden van het land heet Gutland of Bon Pays dat"goed land" betekent. Dit gebied heeft een golvend landschap en de bodem is van leem en mergel, uitstekend geschikt als landbouwgebied. Het noorden heeft een gemiddelde hoogte van 400 tot 500 meter met als hoogste heuvels de Kneif (560 meter) en de Burgplaatz (559 m). Het midden en zuiden is ook een hoogvlakte, maar met een gemiddelde hoogte van ongeveer 270 meter.

advertentie

De top van de Kneiff, hoogste heuvel van Luxemburg_{Photo: Cornischong from LB CC 3.0 Unported no changes made}

Klimaat en Weer

Luxemburg heeft over het algemeen een gematigd zeeklimaat. Doordat Luxemburg de matigende invloed van de zee ondervindt, heeft het klimaat weinig pieken en dalen. Het klimaat van de Ösling lijkt op dat van de Ardennen, koele winters en zachte zomers. Het midden en het zuiden hebben een iets warmer klimaat. De gemiddelde jaartemperatuur schommelt tussen ongeveer 7°C in de Ösling en 9°C in Gutland. De gemiddelde jaarlijkse hoeveelheid neerslag bedraagt 740 mm. Het noorden krijgt de meeste neerslag, in het zuiden valt de minste regen. De maanden juli en augustus zijn het warmst terwijl de maanden mei en juni de meest zonnige maanden zijn. September en oktober hebben vaak veel neerslag.

Planten en Dieren

advertentie

Planten

De Ösling en Gutland zijn van nature grotendeels begroeid met beuken. De beukenbossen zijn echter grotendeels door aanplant vervangen. Op mergelbodems bestaat het natuurlijke bos uit eiken en haagbeuken. Verder zijn de grove den en de fijnspar aangeplant.

advertentie

Dieren

In de bossen leven in herten, reeën en wilde zwijnen. Ook de moeflon en de wasbeer komen voor. Van de vogels is het aantal water- en moerasvogels beperkt vanwege de geringe oppervlakte van de geschikte natuurlijke omstandigheden. Alleen de wilde eend, winter- en zomertaling, kievit en blauwe reiger komen regelmatig voor. Alle vissoorten in snelstromend water, zoals beekforel, vlagzalm, barbeel en neusvis komen voor, evenals enkele soorten van traag stromende wateren als snoek, brasem, rietvoorn en karper. Ten gevolge van de kunstwerken in Rijn en Moezel en de verontreiniging van deze rivieren komen soorten zoals zalm en zeeforel, niet meer voor. Vrijwel alle inlandse vogels zijn beschermd.

Geschiedenis

advertentie

Middeleeuwen tot en met de 18e eeuw

In 963 besloot graaf Siegfried van de Ardennen, die als stichter van het graafschap Luxemburg wordt beschouwd, een kasteel te bouwen op een rots langs de weg Reims-Trier."Lucilinburhuc" (klein kasteel) werd de naam van deze vesting. Rondom dit kasteel ontstond al vrij snel een nederzetting en kwam een eerste handels- en ambachtencentrum tot stand, de huidige hoofdstad Luxemburg. In 1354 werd Luxemburg door de Duitse keizer Karel IV tot hertogdom verheven en werd een onderdeel van het Duitse Keizerrijk. In 1443 veroverden de Bourgondiërs Luxemburg en daarna werd de stad en het omliggende gebied bezet door Spanjaarden, Fransen, Oostenrijkers en Pruisen. Het resulteerde in 20 belegeringen in 400 jaar en tot overmaat van ramp werd Luxemburg-Stad in 1554 ook nog eens een keer praktisch totaal verwoest door een ontploffing in eenmunitieopslagplaats. Uiteindelijk lukte het Napoleon I in 1795 om Luxemburg te veroveren. Het hertogdom werd een provincie van Frankrijk en kreeg de naam Département de Fôrets (Departement van de Wouden).

19e eeuw tot en met de Tweede Wereldoorlog

1815 is een belangrijk jaar in de Luxemburgse geschiedenis. Napoleon wordt overwonnen en het latere België wordt bij de Nederlanden gevoegd. Luxemburg wordt een groothertogdom en toegewezen aan koning Willem I van Nederland en bestuurd als een Nederlandse provincie (Congres van Wenen). In 1830 besluiten de grote mogendheden om het grondgebied van het Groothertogdom Luxemburg te verdelen: het westelijke Franstalige gedeelte komt bij België, het oostelijke en Luxemburgs sprekende gedeelte blijft onafhankelijk. Bij het Verdrag van Londen (1839) werd deze scheiding officieel en werd Luxemburg als een soeverein en zelfstandig groothertogdom erkent. In 1866 probeerden de Franse keizer Napoleon III Luxemburg aan Frankrijk toe te voegen, zeer tegen de zin van Pruisen die met een oorlog dreigden. De zogenaamde"Luxemburgse kwestie" werd in 1867 in Londen uitgepraat door de betrokken landen en Luxemburg werd onafhankelijkheid gegarandeerd en"voor altijd neutraal" verklaard. In de Eerste en Tweede Wereldoorlog werd Luxe mburg bezet door de Duitsers. Het Groothertogdom werd in sept. 1944 bevrijd, maar leed grote schade tijdens het Ardennenoffensief.

2e helft van de 20e eeuw

Na de Tweede Wereldoorlog wist Luxemburg zich op economisch gebied snel te herstellen en begon een belangrijke rol te spelen in de Europese handel en politiek. Luxemburg werd lid van grote organisaties zoals de Verenigde Naties, de Benelux, de NAVO en de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS), de voorloper van de huidige Europese Unie. In jan. 1995 aanvaardde premier Santer de functie van voorzitter van de Europese Commissie. Op 13 juni 2004 werden er verkiezingen gehouden in Luxemburg, hetgeen resulteerde in een nieuwe regering die op 31 juli beëdigd werd. De regering telt 15 leden en is gevormd door een coalitie tussen de Christelijke Sociale Volkspartij (CSV) van premier en minister van Financiën Jean-Claude Juncker en de Luxemburgse Socialistische Arbeiderspartij (LSAP) van de minister van Buitenlandse Zaken Jean Asselborn. De Democratische Partij (DP, voormalig coalitiepartner van de CSV) verloor een significant aantal zetels en vormt nu de voornaamste oppositiepartij.

21e eeuw

De verkiezingen van juni 2009 werden gewonnen door de regeringspartij van premier Jean-Claude Juncker, die al sinds 1995 premier is.

In Luxemburg bestaan geen echte politieke tegenstellingen. Dit maakt het land internationaal zeer slagvaardig. In oktober 2012 trouwt de kroonprins.

Door een aftap schandaal verlaten de socialisten in juli 2013 de regering en verdwijnt ook Juncker van het toneel. Er worden verkiezingen gehouden in oktober 2013 en hoewel de christendemocraten van Juncker de grootste partij worden slaagt hij er niet in een coalitie te vormen. Xavier Bettel van de democratische partij wordt in december 2013 premier in een coalitie met de socialisten en de groenen. In juni 2014 stemt het parlement voor het homohuwelijk. In 2016 en 2016 neemt Luxemburg maatregelen om belastingontwijking tegen te gaan.

Bevolking

In luxemburg wonen ruim 594.000 mensen (2017). De bevolking is ongelijk over het land verdeeld. In Ösling is de bevolkingsdichtheid (25 à 50 inw. per km2) veel lager dan het landelijke gemiddelde. De hele streek telt maar drie"steden" met meer dan 2.000 inwoners. De kleine dorpen hebben maar weinig voorzieningen (scholen, dokters, apotheken) waardoor de ontvolking in Ösling verder gaat. De overheid probeert door het aanleggen van industrieterreinen in die plaatsen de leegloop tegen te houden. In Gutland wonen de meeste mensen rond de stad Luxemburg en in het industriegebied van Esch-sur-Alzette in het zuidwesten. Het inwonertal neemt traag toe.

De toename van de bevolking te danken aan het immigratieoverschot. Een derde van de totale bevolking bestaat uit buitenlanders: ambtenaren van de Europese Unie in en rond de hoofdstad, en gastarbeiders in de zuidelijke industriekern (16% van de bevolking zijn Portugezen,8% Fransen en 4% Italianen). Vooral in de hoofdstad Luxemburg en omgeving loopt het aantal buitenlanders soms erg hoog op, in sommige gemeenten tot 45 à 50% van de totale bevolking. Ongeveer een vijfde van de bevolking woont in de gelijknamige hoofdstad.

Taal

Het algemeen verspreide Letzeburgsch, een Duits dialect, werd lange tijd beschouwd als een onbelangrijk plaatselijk dialect. Langzaam maar zeker groeide uit de verschillende dialecten een"standaard Letzeburgsch" en het is sinds 1985 de officiële taal. De officiële spelling werd in 1975 bij wet geregeld. In de wetgeving, het bestuur en de rechtspraak is de officiële taal echter nog steeds Frans, in de handel wordt meestal Duits gebruikt en ook de meeste kranten en tijdschriften verschijnen in het Duits.

Godsdienst

Ongeveer 95% van de bevolking is rooms-katholiek. Sinds 1870 is het Groothertogdom een bisdom. De protestantse Kerk van Luxemburg (luthers) dateert van 1894 en telt slechts ongeveer 1500 leden. In Luxemburg wonen verder nog een klein aantal joden.

Samenleving

Luxemburg is een constitutionele parlementaire monarchie. De huidige grondwet dateert van 1868 en is sindsdien enkele keren gewijzigd. Zo werd in 1948 de"eeuwigdurende neutrale status" afgeschaft. De functie van het staatshoofd - groothertog genoemd - is erfelijk zolang er mannelijke opvolgers zijn. Als die er niet zouden zijn dan is vrouwelijke erfopvolging mogelijk. De wetgevende macht wordt naast de door de groothertog benoemde 21 leden van de Raad van State (Conseil d'Etat) hoofdzakelijk uitgeoefend door de Chambre des Députés (Kamer van Volksvertegenwoordigers), die uit 60 leden bestaat. Ze worden rechtstreeks gekozen voor vijf jaar. Actief kiesrecht hebben alle Luxemburgers die ouder zijn dan 18 jaar; om gekozen te worden moet men 21 jaar zijn. Er bestaat een opkomstplicht. De uitvoerende macht ligt bij de groothertog, die grote invloed op het politieke bestel heeft. Toch is voor iedere akte van hem de medeondertekening van een verantwoordelijke minister nodig. In de praktijk heeft het staatshoofd toch meer een symbolische functie. Aan het hoofd van de regering staat de minister-president Luxemburg is bestuurlijk verdeeld in drie administratieve districten (Luxemburg, Grevenmacher en Diekirch), die zijn onderverdeeld in 12 kantons en 118 gemeenten. Gemeenteraadsleden worden gekozen; burgemeesters en wethouders worden benoemd. Voor de actuele politieke situatie zie hoofdstuk geschiedenis.

Economie

Algemeen

In de loop van de geschiedenis ontwikkelde Luxemburg zich van een agrarisch gebied tot een van de modernste en rijkste landen van Europa. Het BNP per hoofd van de bevolking is met $105.100 (2017) een van de hoogste ter wereld. Het bruto nationaal product bestaat voor 0,3% uit de landbouw, voor 12,8% uit industrie (inclusief de bouwnijverheid) en voor 86,9% uit diensten en de overheid (2017).

Door de financiële sector is Luxemburg sinds de jaren zeventig een van de leidende financiële centra in de wereld. 78,9% van de actieve bevolking is werkzaam in de dienstensector, 20% in de industrie en 1,1% in de landbouw. Ca. 40% van de werknemers is buitenlander, de meeste komen dagelijks de grens over.

Landbouw

Het aantal landbouwbedrijven is sinds 1950 gedaald met ongeveer 60%. De gemiddelde bedrijfsoppervlakte van de boerenbedrijven is gestegen en bedroeg in 2013 46 ha. Veeteelt (koeien en varkens) is de belangrijkste vorm van landbouw.

De productie van kaas en melk is sterk gestegen en overtreft de binnenlandse behoefte In het noorden van het land worden vooral voedergranen, gerst en aardappelen geproduceerd. In het zuiden zijn tarwe en fruit belangrijke landbouwproducten. Een andere belangrijke agrarische sector is de druiventeelt in de vallei van de Moezel. De hier gelegen wijngaarden leveren uitstekende witte wijnen op. Meestal wordt de helft of meer van de wijnproductie uitgevoerd. Ongeveer 34% van de oppervlakte van het land is met bos bedekt.

Mijnbouw en energie

De uit de 17de eeuw daterende ontginning van ijzererts in het uiterste zuiden is vanaf 1950 sterk teruggelopen wegens het afnemend ijzergehalte, het hoge fosforgehalte en de zwakke concurrentiepositie ten opzichte van rijkere ertslagen in andere landen. De productie stopte in 1981 en momenteel wordt ijzererts geïmporteerd. Er zijn nog enkele steengroeven. Voor zijn energievoorziening is het Groothertogdom voor 95% van het buitenland afhankelijk. De eigen elektriciteitsproductie (waterkracht) voorziet in de resterende 5% van het binnenlandse energieverbruik.

Industrie

De ijzer- en staalindustrie in het zuidwesten van Gutland is zeer belangrijk voor de Luxemburgse economie. Wel werd begin jaren zeventig onder invloed van de algemene malaise in de Europese industrie de behoefte aan staal en ijzer minder. Daardoor is de staalproductie sinds de tweede helft van de jaren zeventig sterk teruggelopen. Andere industriële ondernemingen zijn: kunststof- en chemische industrie, farmaceutische en metaalverwerkende industrie. Er zijn enkele multinationals in Luxemburg gevestigd, zoals Goodyear, Du Pont en General Motors, die samen ruim 25% van de totale industriële productie van de uitvoer van het land voor hun rekening nemen.

Handel

Sinds 1921 vormt Luxemburg een monetaire en economische unie met België, de Belgisch-Luxemburgse Economische Unie, BLEU. Deze Unie heeft wel veel aan betekenis ingeboet na de oprichting van de Benelux en de Europese Unie. Vrijwel de gehele handel vindt plaats met andere EU-landen, waarbij Duitsland en België de belangrijkste partners zijn. Ingevoerd worden vooral afgewerkte producten, ertsen en steenkool. De uitvoer bestaat voor iets meer dan 15% uit staalproducten. De rubber- en plasticindustrie nemen 10% van de totale uitvoer voor hun rekening.

Bankwezen en financiën

De bank- en financiële functie van Luxemburg, bevorderd door een gunstiger fiscaal klimaat dan in de grotere buurlanden en door een streng, door de wet gegarandeerd bankgeheim en de afwezigheid van een controlerende centrale bank, wordt ook nog versterkt door de rol van de stad Luxemburg als hoofdstad van de EGKS en als vestigingsplaats van andere EU instellingen. Onder druk van andere Europese landen werd besloten banken verplicht te stellen om verdachte transacties aan justitie te melden. In 1995 werd het bankgeheim voor grotere belastingfraudes en criminele zaken opgeheven.

De bankensector levert een belangrijkste bijdrage aan het bruto nationaal product. Het merendeel van de banken is juridisch gezien buitenlands.

Verkeer

In het goederenverkeer spelen de (staats)spoorwegen een grote rol. Het wegennet is 6.500 km lang. Voor het goederenvervoer over het water is de haven van Mertert aan de gekanaliseerde Moezel belangrijk. Het internationale luchtverkeer gaat via de luchthaven Luxemburg-Findel.

Vakantie en Bezienswaardigheden

Het toerisme is erg belangrijk voor de economie van Luxemburg. De grootste toeristische trekpleister is het gebied ten zuiden van de Sauer aan de grens met Duitsland, het zgn. Klein Zwitserland. Kenmerkend zijn de rotsen met kloven en de bijzondere plantengroei. Andere bezienswaardigheden op natuurgebied zijn de prachtige valleien van o.a. de Esch en de Moezel. De toeristisch interessante steden zijn, behalve de hoofdstad Luxemburg o.a. Clervaux, Echternach, Vianden en Wiltz. Een bekende badplaats is Mondorf-les-Bains.

Uit de middeleeuwen zijn enkele burchten en ruïnes bewaard gebleven, o.a. die van Beaufort, Bourscheid, en Clervaux. De belangrijkste musea zijn de Musées de l'État (archeologische, natuurhistorische, historische, kunst- en volkskundige afdelingen) en het Musée Pescatore (17de- tot 19de-eeuwse Belgische, Franse en Hollandse schilderkunst) in de stad Luxemburg. Verder zijn er het Maison Victor Hugo en een volkskundig museum te Vianden, een wijnbouwmuseum en een aantal oorlog- en streekmusea.

Luxemburg stad is een relatief onbekende bestemming voor vakanties en stedentrips, maar de stad is zeker de moeite waard om te bezoeken. Vooral op cultureel gebied floreert Luxemburg. Er zijn prachtige historische gebouwen en interessante musea te vinden. Het Palais Grand-Ducal (het kasteel van de Groothertog)stamt uit 1572, maar is daarna nog vele malen uitgebreid en verbouwd. De huidige Groothertog van Luxemburg woont nog steeds in dit kasteel. De Kathedraal van Luxemburg met de prachtige naam Cathédrale Notre-Dame de Luxembourg, is eveneens het bekijken waard. In de kerk is een bijzonder 17e-eeuws Mariabeeld te vinden. Het beeldje komt uit een kapel buiten Luxemburg stad.

Men gelooft dat het beeldje de Luxemburgse inwoners heeft beschermd tijdens een pestepidemie. Lees meer op de Luxemburg stad pagina van Landenweb.

Klik op de menuknop bovenaan het scherm voor meer informatie

LUXEMBURG LINKS

Advertenties
• ANWB vakantie boeken Luxemburg
• Luxemburg Tui Reizen
• Luxemburg Hotels
• Luxemburg Vliegtickets.nl
• Luxemburg met de Trein
• Autoverhuur Sunny Cars Luxemburg

Nuttige links

Campersite Luxemburg (N)
Dieren in Luxemburg (N)
Lies en Teije's Reiswebsite (N+E)
Luxemburg Reisstart (N)
Reisinformatie Luxemburg (N)
Reizendoejezo – Luxemburg (N)

Bronnen

Encarta Encycloppedie

Europese Unie

Europees Platform voor het Nederlandse Onderwijs

Fonteyn, G. / Ardennen, Luxemburg

ANWB Media,

Grote Lekturama Wereldatlas, Europa

Lekturama

Smets, P. / Het Groothertogdom Luxemburg

Lannoo

Stoks, F. / Ardennen, Luxemburg

Gottmer

Vermeulen, J.J. / Het Groothertogdom Luxemburg

Lekturama

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt november 2021
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems