PAKISTAN
 

Basisgegevens
Officiële   landstaal	Urdu
Hoofdstad	Islamabad
Oppervlakte	796.095 km²
Inwoners	204.079.792   (mei 2019)
Munteenheid	Pakistaanse roepie   (PKR)
Tijdsverschil	+4
Web	.pk
Code.	PAK
Tel.	+92

Steden PAKISTAN

Islamabad

Karachi

Geografie en Landschap

Geografie

Pakistan ligt in Zuid-Azië tussen India in het oosten, Iran en Afghanistan in het westen en China in het noorden. Dat zijn tevens de landen waarmee Pakistan gemeenschappelijke grenzen heeft. De oppervlakte van Pakistan is 803.940 vierkante kilometer. Pakistan is daarmee bijna 24 keer zo groot als Nederland.

advertentie

Pakistan Satellietfoto_{Photo: Publiek Domein}

advertentie

Landschap

Het landschap van Pakistan valt in drie gedeelten te beschrijven.

1.Het bergachtige noorden, waar drie van de grootste bergketens ter wereld elkaar ontmoeten (de Hindu Kush, het Karakoram-gebergte en de Himalaya)

2.Het uitgestrekte, maar dun bevolkte plateau van Baluchistan in het zuidwesten (44 procent van de totale landoppervlakte van Pakistan)

3.De Punjab en Sind-vlaktes van de rivier de Indus en haar vijf grote zijrivieren.

De levensbron van Pakistan is de rivier de Indus. Samen met haar zijrivieren levert ze het water voor het meest omvangrijke irrigatiesysteem ter wereld. In de provincie Kasjmir bevinden zich enkele van de hoogste bergtoppen in de wereld: de Nanga Parbat (8162 m) en de K2 (8611 m).

advertentie

K2, Pakistan_{Photo: Svy123 CC BY 3.0 no changes made}

Klimaat en Weer

Er zijn grote verschillen als gevolg van de geografische verscheidenheid. In het zuiden en midden is er overwegend een woestijnklimaat met een koel en droog seizoen van december tot maart. Een warm en droog seizoen van maart tot juni en de moessonperiode in juli en augustus. In het noorden is het koeler in de zomer en koud in de winter.

Pakistan is vrij droog, maar het gebied dat zich uitstrekt vanaf Lahore tot aan de berghellingen ten noorden van Islamabad krijgt te maken met de zuidwestmoesson. Deze bereikt Pakistan in juli en zorgt voor zware zomerstormen en regenval tot september.

Planten en Dieren

Planten

De natuurlijke vegetatie in de laaglanden van Pakistan is zeer onregelmatig. Het bestaat voor het grootste deel uit verspreide pollen gras en in hun groei belemmerde bossen. Naarmate het landschap stijgt, zijn er echter grote conifeerbossen en hellingen bedekt met kleurrijke bloemen.

De nationale bloem van Pakistan is de gewone jasmijn (ook wel kamerjasmijn of witte jasmijn).

Dieren

In Pakistan komen meer dan 740 vogelsoorten voor, de nationale vogel is de steenpatrijs.

De Indus is één van de voornaamste vogeltrekroutes ter wereld en de meren en de waterbekkens in de Punjab en Sind zitten tijdens de wintermaanden veel trekvogels. De kustlijn en de woestijngebieden zijn eveneens plekken waar bijzondere vogelsoorten voorkomen. In de bergen leven onder andere, beren, herten, jakhalzen en misschien nog enkele sneeuwluipaarden. Deze diersoort is hier bijna uitgestorven. De makhor of schroefhoorngeit is het nationale dier van Pakistan.

In het de wateren langs de 1000 kilometer lange kuststrook vind je haaien,

schelpdieren en zeeschilpadden. In de Indus Delta leven krokodillen.

Geschiedenis

Vroegste geschiedenis tot de onafhankelijkheid

Archeologisch onderzoek heeft aangetoond dat langs de belangrijkste rivier van Pakistan, de Indus, 4500 jaar geleden een hoog ontwikkelde stedelijke beschaving bestond.

In de zestiende en zeventiende eeuw was het Indische subcontinent de bakermat van de Mogol-beschaving. Britse kooplieden arriveerden in het jaar 1601 in Zuid-Azië, maar het zou tot de tweede helft van de achttiende eeuw duren voordat het Indische subcontinent door het Brits koloniale leger werd beheerst.

In het begin van de twintigste eeuw werd uiting gegeven aan gevoeligheden op religieus gebied en ontstonden toenemende tegenstellingen tussen moslims en Hindoes. Spanningen en rellen leidden tot een politieke strijd, het communalisme. In 1940 bekrachtigde Muhammad Ali Jinnah, leider van de all-India Muslim League, formeel de"Lahore Resolution" die opriep tot de stichting van een onafhankelijke staat in gebieden waar moslims de meerderheid vormden.

Pajkistan als zelfstandig land

Nadat Groot-Brittannië na de Tweede Wereldoorlog had ingestemd met de dekolonisatie van Brits-Indië konden de Congress Party en de Muslim League niet tot overeenstemming komen over de voorwaarden voor een grondwet of een interim-regering. Hierdoor werd een scheiding onvermijdelijk. Pakistan werd een staat in twee delen, gespleten door India. West Pakistan besloeg de gebieden met een moslimmeerderheid van het huidige Pakistan; Oost Pakistan bestond uit één provincie, het huidige Bangladesh. De scheiding leidde tot een inmense volksverhuizing en tot bloedige rellen. Het semi-onafhankelijke prinsdom Kashmir waarvan het merendeel van de bevolking uit moslims bestaat, kwam enige maanden na de scheiding gedeeltelijk in handen van Pakistan terwijl het Indiase leger het andere deel bezette.

Op 14 augustus 1947 werd Pakistan deel van het Britse Gemenebest. In 1948 overleed Muhammad Ali Jinna, stichter en eerste staatshoofd van Pakistan. In 1956 kreeg Pakistan zijn eerste grondwet en werd daarmee officieel een islamitische republiek. De grondwet werd opgeschort in 1958 toen het leger de macht nam. De uitslag van in 1970 uitgeschreven verkiezingen, leidde in 1971 tot een oorlog tussen West- en Oost-Pakistan. In 1971 werd Oost-Pakistan onafhankelijk onder de naam Bangladesh. De macht in het huidige Pakistan werd kort daarop overgedragen aan de leider van de Pakistan People's Party (PPP), Zulfikar Ali Bhutto.

In 1977 greep het leger onder leiding van generaal Muhammad Zia-ul-Haq de macht. Bhutto werd beschuldigd van medeplichtigheid aan moord op een politieke opponent en twee jaar later opgehangen, ondanks hevig internationaal protest. Muhammad Zia-ul-Haq kwam om bij een ongeluk met een legerhelikopter in 1988.

Van 1988-1990 was de dochter van Zulfikar Ali Bhutto, Benazir Bhutto (PPP), premier. Zij werd opgevolgd door Muhammad Nawaz Sharif, leider van de Pakistan Muslim League (PML). Verkiezingen in 1993 brachten opnieuw Benazir Bhutto aan de macht. In november 1996 werd de regering van premier Bhutto ontbonden op beschuldiging van onder andere corruptie, nepotisme en ondermijning van de rechterlijke macht. Premier Nawaz Sharif won daarna de verkiezingen in februari 1997.

Bij een geweldloze militaire staatsgreep op 12 oktober 1999 werd premier Nawaz Sharif afgezet en werd de macht overgenomen door legerleider Pervez Musharraf. Nawaz Sharif werd berecht en veroordeeld.

21e eeuw

In Pakistan werd de noodtoestand van kracht, het parlement werd ontbonden en de ministers ontslagen. Musharraf riep zichzelf uit tot"Chief Executive". Hij benoemde een “National Security Council”, die samen met de militairen het land moest besturen. Voorts benoemde hij een aantal ministers. Als gevolg van een uitspraak van het Hooggerechtshof kreeg hij tot oktober 2002 gelegenheid orde op zaken te stellen en verkiezingen voor te bereiden.

Op 27 december 2007 kwam oud-premier Benazir Bhutto bij een aanslag om het leven. Tijdens een bijeenkomst van Bhutto in de stad Rawalpindi ging een bom af. Daarbij vielen zeker 20 doden. Bhutto zou na de explosie zijn beschoten en in hoofd en nek zijn geraakt. In het ziekenhuis bezweek ze aan haar verwondingen.

In oktober vielen er al 133 doden en 250 gewonden bij bomaanslagen tijdens een rondrit door Karachi van Bhutto. Ze was toen na acht jaar ballingschap net teruggekomen in Pakistan. President Musharraf stond haar terugkeer toe in ruil voor haar politieke steun. De 54-jarige politica wilde op 8 januari meedoen aan de parlementsverkiezingen.

In februari 2008 worden parlementsverkiezingen gehouden, de twee oppositiepartijen winnen en besluiten een coalitieregering te vormen. De kandidaat van de People's Party Yusuf Raza Gillani wordt premier.

In augustus 2008 beginnen de regeringspartijen een procedure om president Musharraf at te zetten. In september 2008 wordt Asif Ali Zardari benoemd tot nieuwe president. In 2009 lopen de spanningen met India op vanwege de bomaanslagen in Mumbai. India verdenkt Pakistan van betrokkenheid. In juli 2009 ontmoeten de premiers van India en Pakistan elkaar op initiatief van Egypte om gezamenlijk terrorisme te bestrijden. In augustus 2009 wordt de leider van de Taliban in Pakistan Baitullah Mehsud gedood in een aanval uitgevoerd door de Verenigde Staten. De nieuwe Taliban leider Hakimullah Mehsud zweert wraak in oktober 2009.

In april 2010 kondigt President Asif Ali Zardari maatregelen aan om de macht van de president te beperken. In augustus 2010 wordt Pakistan getroffen door een grote humanitaire ramp. Zware overstromingen hebben volgens het Rode Kruis zeker 2,5 miljoen mensen getroffen. De VN noemde eerder een getal van 1 miljoen. Meer dan 1500 mensen zijn omgekomen. De leider van Al-Qaeda Osama Bin Laden wordt in april 2011 in Abbottabad gedood. In juni 2012 ontslaat het hooggerechtshof premier Gila, Raja Pervez Ashraf volgt hem op. In oktober 2012 schieten Taliban strijders het schoolmeisje Malala Yousafzai door het hoofd. Deze voorvechtster voor vrouwenrechten overleefd de aanslag en beheerst enige tijd het wereldnieuws. Het hooggerechtshof ontslaat Raja Pervez Ahsraf begin 2013. Er worden verkiezingen uitgeschreven.

Het parlement kiest in juni 2013 Nawaz Sharif als premier. In juli wordt Mamnoon Hussain president. In december 2013 is het nog steeds onrustig in Pakistan en er zijn dagelijks aanslagen. In februari 2014 komt er een proces tegen oud-president Pervez Musharraf wegens vermeend verraad. In april 2014 starten gesprekken met de Taliban met als doel een vredesverdrag en een staakt het vuren. In oktober 2014 krijgt Malala als jongste ooit de Nobelprijs voor de vrede. In 2015 en 2016 zijn er veel aanslagen door de Taliban in Pakistan. In september 2016 erkennen de militaire leiders voor het eerst dat er ook militanten van Islamitische Staat actief zijn binnen het land, zei het in beperkte mate. In augutus 2017 treedt Nawaz Shafif af vanwege aanklachten wegens corruptie. Hij wordt opgevolgd door Shahid Khaqan Abbasi.

Bevolking

In Pakistan wonen 204.924.861 mensen (2017). De bevolkingsdichtheid bedraagt iets meer dan 257 inwoners per vierkante kilometer.

• De natuurlijke bevolkingsgroei bedraagt 1,43%.(2017)
• Geboortecijfer per 1000 inwoners is 21.9 (2017)
• Sterftecijfer per 1000 inwoners is 6.3 (2017)
• De levensverwachting is 68,1 jaar. (mannen 66,4 en vrouwen 70,1 jaar (2017)

Bevolkinssamenstelling:

De bevolking bestaat uit talrijke etnische groepen. De belangrijkste zijn de Punjabi, Sindhi, Pathanen, Baloch en Muhajir.

Taal

De belangrijkste taal is het Urdu (nationaal en officieel)en het Engels (officieel). Verder wordt er ondermeer Punjabi, Sindhi, Pashtu en Baloch gesproken.

Godsdienst

Het merendeel van de bevolking is Moslim (96%), waarvan 80% Soenniet en 20% Sjiiet. Verder zijn er kleine minderheden (Christenen, Hindoe's, Sikhs, Parsi en Ahmadi's).

Samenleving

Staatsinrichting

De Islamitische Republiek Pakistan is een federale parlementaire democratie, alhoewel de militairen de laatste jaren een belangrijke rol hebben.

De president wordt voor de duur van vijf jaar gekozen door de Senaat, de Nationale Assemblee en de vier provinciale parlementen.

De vier provincies (deelstaten) zijn Punjab, Sindh, North Western Frontier Province (NWFP) en Baluchistan. Daarnaast omvat Pakistan de centraal bestuurde"Federally Administrated Tribal Areas" (FATA), de Northern Areas en de federale hoofdstad Islamabad. Het autonome gebied Azad Kashmir - waarvan de grenzen nimmer zijn vastgesteld als gevolg van het bij de afscheiding van Pakistan in 1947 ontstane conflict met -India maakt formeel geen deel uit van de Pakistaanse staatsstructuur, maar staat in de praktijk volledig onder Pakistaanse invloed.

Het Parlement, de Majlis-i-Shura, bestaat uit een 100 leden tellende Senaat en een 342 leden tellende Nationale Assemblee. Van deze 342 leden worden er 272 direct gekozen. Van de overige zetels zijn er 60 gereserveerd voor vrouwen en 10 voor religieuze minderheden, te weten vier voor Christenen, vier voor Hindoes, één voor de Sikh, boeddhistische en Parsi gemeenschappen en één voor Ahmadi’s. Christenen, Hindoes, Sikhs en personen van de boeddhistische en Parsi gemeenschappen kunnen via de algemene kieslijst hun vertegenwoordigers te kiezen. De parlementszetels voor minderheden en vrouwen worden op grond van de verkiezingsuitslag naar rato toegewezen aan de politieke partijen.

In de Senaat zijn geen zetels voor minderheden gereserveerd, in de vier provinciale parlementen wel (van de totale 728 zetels zijn 23 zetels voor minderheden).

Verkiezingen voor de Nationale Assemblee vinden om de vijf jaar plaats. De 100 leden van de Senaat worden indirect gekozen voor een periode van zes jaar (22 uit ieder van de provinciale parlementen, 8 uit de FATA en 4 uit de federale hoofdstad). De Premier wordt door de Nationale Assemblee gekozen voor een periode van vijf jaar.

De"Supreme Court" is Pakistans hoogste federale rechtscollege. De President benoemt de Opperrechter (Chief Justice) en zij beiden beslissen met betrekking tot de overige benoemingen binnen de rechterlijke macht. Iedere provincie heeft een hooggerechtshof waarvan de rechters zijn benoemd door de President na overleg met de Opperrechter, de provinciale Gouverneur en de provinciale Opperrechter.

Politiek

De belangrijkste politieke partijen zijn de Pakistan Muslim League (Quaid-i-Azam) of PML(Q), de PML (Nawaz) of PML(N), de Pakistan People's Party (PPP), de Muttahida Majlis-i-Amal (MMA, bestaande uit een verbond van zes religieuze partijen waaronder Jamaat-i-Islami en Jamaat-i-Ulema-i-Islam). Daarnaast zijn de bekendste de Muttahida Qaumi Movement (MQM), de Awami National Party (ANP) en de National Alliance.

Op 30 april 2002 vond een presidentieel referendum plaats, waarbij (bij een lage opkomst) 98% van de kiezers zich uitsprak voor verlenging van de ambtsperiode van president Musharraf voor een periode van vijf jaar. In oktober 2002 vonden parlementsverkiezingen en provinciale verkiezingen plaats. Sinds deze verkiezingen vertrouwt Musharraf op politieke steun van de PML-Q en de MQM.

De Pakistan Muslim League (PML) is na de verbanning van voormalig premier Nawaz Sharif in tweeën gsplitst, waarbij de gemarginaliseerde PML-N (19 zetels) trouw bleef aan de broeders Sharif, terwijl de PML-Q (117 zetels) onder leiding van de conservatieve Chaudhry Shujaat Hussein haar steun geeft aan Musharraf en de dominante regeringspartij is.

De MQM is een kleine partij, die is ontstaan om de belangen van de uit India gevluchte/ verdreven moslims te behartigen. De politieke thuisbasis van deze partij is Karachi. Daarnaast kan de regering nog rekenen op de steun van een aantal parlementariërs van de PPP van voormalig premier Benzir Bhutto, die inmiddels als PPP-P (Patriots) door het leven gaan.

De belangrijkste seculiere oppositiepartij is de PPP (Pakistan People’s Party, 80 zetels). De PPP wordt gehandicapt door de afwezigheid van partijleidster Benazir Bhutto. Haar man, Asif Zardari, is in 2005 teruggekeerd naar Pakistan. De PPP en de PML-N werken samen in de ARD (Alliance for the Restoration of Democracy). De MMA (60 zetels) maakt eveneens deel uit van de oppositie (60 zetels). Echter, de MMA heeft een buiten-proportioneel grote invloed op het regeringsbeleid, enerzijds doordat de PML-Q vaak vertrouwt op de politieke steun van de MMA en anderzijds door het vermogen van de MMA (gewelddadige) protesten te organiseren. De MMA’s kracht ligt in NWFP en Baluchistan, in welke beide provincies de MMA provinciale regeringsverantwoordelijkheid heeft.

Sinds zijn aantreden heeft President Musharraf een aantal hervormingen ingezet ter verbetering van de macro-economische situatie, ter ondersteuning van het democratiserings-proces en om corruptie en favoritisme tegen te gaan. Voorbeelden hiervan zijn de hervorming van het lokale bestuur, de introductie van gereserveerde zetels voor vrouwen en de afschaffing van separate kieslijsten voor religieuze minderheden. Daarnaast werd beleid ontwikkeld op het gebied van armoedebestrijding (PRSP), onderwijs, en milieu. Resultaten van deze hervormingen tekenen zich inmiddels af (sterk verbeterde macro-economie situatie, voorzichtige wetswijzigingen op het vlak van mensenrechten). Ook heeft Musharraf een aantal initiatieven genomen ter beteugeling van het terrorisme en extremisme in het land.

Intern hebben zich echter tegelijkertijd fundamentalistische religieuze maatschappelijke en politieke groeperingen tot een belangrijk machtsblok ontwikkeld. Belangrijke risico's voor de modernisering van het land liggen voorts in de aanhoudende dreiging van instabiliteit als gevolg van binnenlandse spanningen, waaronder sektarisch geweld tussen verschillende bevolkingsgroepen (met name Sunnitische en Shiítische moslims), terroristisch verzet van voormalige jihadi’s tegen het hervormingsbeleid van Musharraf en onenigheid tussen de provincies (m.n. Baluchistan) en de federatie over verdeling van natuurlijke hulpbronnen.

Regionale spanningen, met name met buurlanden India en Afghanistan, vormen eveneens een risico. Het politieke krachtenveld, waarin Musharraf zich beweegt of waarvan hij zich bedient, wordt gekenmerkt door aan de ene kant fundamentalistische islamitische partijen en aan de andere kant traditionele partijen van vooral de feodale, veelal conservatief religieuze elite in Pakistan. In dat krachtenveld krijgen substantiële hervormingen weinig kans.

De actuele politieke situatie staat beschreven in het hoofdstuk geschiedenis.

Economie

Hervormingen op het gebied van schuldsanering, liberalisering, privatisering en deregulering hebben macro-economisch goede resultaten laten zien. Met name de hulp van de Verenigde Staten (hulppakket en schuldverlichting) en het IMF zijn daarbij belangrijk geweest. De macro economische cijfers zijn goed, de handel neemt toe en de beurs floreert. Het ontbreekt vooralsnog echter aan een trickle-down effect naar de arme lagen van de bevolking. Om tot duurzame economische groei te komen zijn echter meer (structurele) hervormingen en investeringen noodzakelijk.

Vanaf 2003 was de economische groei op jaarbasis steeds hoger dan 5%. De laatste jaren is de groei afgezwakt. In 2017 bedroeg de groei 5,4 %. Deze groei is echter wel sterk afhankelijk van de textiel- en de kledingsector. Het grootste gevaar voor de Pakistaanse economie is de hoge inflatie, die sinds 2004 boven de 7% per jaar bedraagt. Hoewel de centrale bank de rente heeft verhoogd is de reële rente nauwelijks positief. De lage rentestand heeft bijgedragen tot hogere investeringen, maar de groei wordt voornamelijk gedreven voor de consumptieve bestedingen.

Wanneer wordt gekeken naar de samenstelling van de Pakistaanse export dan bestaat een gering deel uit technologie-intensieve producten. Dit laatste legt een jarenlang regeringsbeleid bloot waarbij onvoldoende werd geïnvesteerd in onderwijs en waar zowel vanuit overheid als bedrijfsleven weinig werd geï nvesteerd in onderzoek en ontwikkeling. Daarbij komt dat de Pakistaanse industriële en agrarische sectoren zich zullen moeten conformeren aan de eisen die globalisering met zich meebrengt. Dit betekent dat economische groei en welzijn van Pakistan grotendeels zal worden bepaald door het internationale concurrentievermogen van het bedrijfsleven.

Verbetering van het ondernemersklimaat om met name het midden- en kleinbedrijf te ondersteunen is een belangrijk onderdeel van de maatregelen die de Pakistaanse overheid neemt voor de bestrijding van armoede en vormt onderdeel van het PRSP. Het MKB draagt 30% bij aan het BNP, buiten de agrarische sector biedt het MKB 99% van de werkgelegenheid.

Een factor die positieve ontwikkelingen in de weg staat, is de veiligheid. Bedreigingen aan het adres van westerse individuen, instellingen en bedrijven zijn in Pakistan niet ongebruikelijk, en dit heeft een negatieve weerslag op het imago van het land, op het ondernemingsklimaat en op het niveau van de buitenlandse investeringen.

Het BNP per hoofd van de bevolking is $ 5.400 per jaar (2017).

Vakantie en Bezienswaardigheden

Pakistan is momenteel een allesbehalve voor de hand liggende bestemming voor toeristen, vanwege grote terrorisme dreigingen. Raadpleeg voor uw vertrek de adviezen van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Hieronder de belangrijkste steden en bezienswaardigheden van Pakistan.

Islamabad is de hoofdstad van Pakistan. De attractie van Islamabad is een combinatie van moderne en oude islamitische architectuur. De Saoedi-Pak Toren is een voorbeeld van de integratie van moderne architectuur met traditionele stijlen. Dit beige gebouw is het hoogste gebouw in Islamabad en is afgezet met blauwe tegels volgens de islamitische traditie. Andere voorbeelden van met elkaar verweven islamitische en moderne architectuur zijn onder andere het Pakistan monument en de Faisal Moskee. Lees meer op de speciale Islamabad pagina van landenweb.

Karachi is een beroemde nationale en internationale toeristische bestemming en biedt een reeks verschillende bezienswaardigheden. Het belangrijkste museum van Karachi is het Nationaal Museum van Pakistan, andere bekende musea zijn het luchtvaart museum en het maritiem museum. Lees meer op de Karachi pagina van Landenweb.

De oude stad Lahore ziet eruit als een middeleeuws kostuumdrama, met paarden, ezels en ossen getrokken karren vervoeren alles, van stapels hooi tot blokken ijs. In de smalle straatjes van de kruidenmarkt zie je grote jute zakken voor allerlei extravagante kruidenbehandelingen. De ongelooflijke mooie Mogol gebouwen van het Lahore Fort en de Badshahi moskee zijn verplichte kost.

Taxila is slechts een klein eindje rijden van Islamabad, dit is een van de belangrijkste archeologische sites in de wereld. Er zijn 18 locaties in dit gebied. Ze zijn opgenomen als werelderfgoed, maar slechts 5% is opgegraven. Je kunt kijken naar de zonsondergang bij de overblijfselen van een boeddhistisch klooster of door de straten van een uitgegraven Perzische stad wandelen in de wetenschap dat er nog twee oudere onder begraven liggen.

De Karakorum Highway is geopend in 1986, de KKH, zoals het liefkozend wordt genoemd, is de hoogste weg ter wereld, kronkelende door het Karakorum gebergte en zorgt voor de verbinding met China via de Khunjerab pas op een hoogte van bijna 5000 meter. Het is de enige weg naar de toeristische attracties van de noordelijke gebieden, maar het rijden is gevaarlijk en een avontuur op zich. Langs de weg zie je een paar honderd spectaculair geschilderd Bedford vrachtwagens. Honderden meter onder de weg baant de Indus zich een pad langs grijze slib stranden.

Klik op de menuknop bovenaan het scherm voor meer informatie

PAKISTAN LINKS

Advertenties
• Pakistan Vliegtickets.nl
• Hotels Pakistan
• Tradetracker plaats advertenties en verdien geld

Nuttige links

Pakistan Startnederland (N+E)
Reisinformatie Pakistan (N)
Telefoongids Pakistan
Willgoto Pakistan (N)

Bronnen

Elmar Landeninformatie

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt september 2021
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems