MOZAMBIQUE

Basisgegevens
Officiële landstaal	Portugees
Hoofdstad	Maputo
Oppervlakte	801.590 km²
Inwoners	31.288.323 (mei 2019)
Munteenheid	Metical (MZN)
Tijdsverschil	+1
Web	.mz
Code.	MZB
Tel.	+258

Geografie en Landschap

Geografie

Mozambique ligt in Zuidoost-Afrika en ligt tussen Zuid-Afrika en Tanzania en grenst aan het kanaal van Mozambique. Mozambique grenst aan Malawi, Swaziland, Tanzania, Zambia, Zimbabwe en Zuid-Afrika. De oppervlakte van Mozambique is 801.590 vierkante kilometer. Mozambique is daarmee ongeveer 22 keer zo groot als Nederland.

advertentie

Mozambique Satellietfoto_{Photo:Publiek domein}

advertentie

Landschap

Het landschap bestaat voornamelijk uit vlakke kustgebieden, met in het midden een bergachtig gebied. 44% van het land bestaat uit laagland (lager dan 200 m). Het laagland bestaat in Cabo Delgado en Nampula uit niet meer dan een kustvlakte van ca. 60 km breed maar strekt zich rond de delta van de Zambezi uit tot diep in het binnenland.

De 2655 km lange kust wordt in het noorden gekenmerkt door kliffen en rond de Zambezi-delta (8000km²) door uitgestrekte mangrovemoerassen. In het zuiden zijn de riviermondingen zeldzamer ook hier is er een afwisseling van ondiepten en mangrovemoerassen met een aantal naar het noorden geopende baaien.

Ten zuiden van Ponta Da Barra kenmerkt zich de kust door duinen en lagunes. Het laagland gaat in het binnenland van Noord– en Midden-Mozambique langzaam over in een zacht glooiend plateau dat langzaam oploopt van 200 to 1000 m.

43% van het land bestaat uit een plateau (200-1000 m). Op het plateau liggen enkele markante bergruggen zoals het Gorongosa-gebergte ten zuiden van de Zambezi. Tenslotte is er nog het Malkonde-gebergte in het uiterste noordoosten. In het zuiden is het Lembobo-gebergte tot 1000 m hoog. 13% van het land bestaat uit bergland (1000-1500 m).

advertentie

Prai do Tofo, strand in Zuidoost-Mozambique_{Photo: Erik Cleves Kristensen CC BY 2.0 no changes made}

Klimaat en Weer

Het klimaat in Mozambique is van tropisch in het noorden tot subtropisch in het zuiden van het land. Cyclonen passeren regelmatig het land. De regentijd is van december tot en met april, de meestr kans op fraai vakantieweer heb je tussen mei en oktober.

Planten en Dieren

advertentie

Planten

Mozambique heeft een vegetatie die typerend is voor tropische en subtropische gebieden. Veel voorkomende bomen zijn ondermeer acacia, ebben, mahonie, oelin, palm, rubberboom en apenbroodboom.

Dieren

Mozambique heeft een rijke fauna met onder andere antilopen, buffels, giraffes, krokodillen, neushoorns, nijlpaarden en olifanten.

Geschiedenis

Portugese overheersing

Rond het jaar 500 trokken bantoestammen het huidige Mozambikaanse grondgebied binnen. Aan het begin van het tweede millennium vestigden Arabisch en Swahili sprekende handelaren zich op diverse plaatsen langs de kust. In 1498 ontdekte Vasco da Gama de zeeverbinding tussen de Atlantische en de Indische Oceaan, door het ronden van de Kaap de Goede Hoop. Dit vormde het begin van ontdekkingsreizen van de Portugezen naar India en het Verre Oosten, later gevolgd door Nederlanders en Engelsen. Als steunpunt bouwden de Portugezen forten bij Sofala (nabij het huidige Beira) en op Ilha de Moçambique. Het in het binnenland gelegen koninkrijk Mwanamutapa kon pas in de 17e eeuw onderworpen worden.

De periode tussen de 16e en 19e eeuw wordt gekenmerkt door goudkoorts, slavernij (zowel op plantages als handel) en schermutselingen met Hollandse en Engelse kapers op de kust. Tot het eind van de 18e eeuw maakte het gebied deel uit van het Portugese Estado da India, waarvan Goa aan de westkust van India de hoofdstad was. Nadien werd het een zelfstandige bestuurlijke eenheid onder een Gouverneur Generaal. Vanwege de strategische ligging op de route naar het Verre Oosten hebben Nederlandse vloten begin 17e eeuw tot drie maal toe tevergeefs geprobeerd het Portugese fort op Ilha de Moçambique te veroveren. In 1721 werd een Nederlands fort, Lagoa, gebouwd aan de baai bij het huidige Maputo. Nadat de bezetting ervan gedecimeerd was door tropische ziektes moest, na tien moeilijke jaren dit fort, toen ook wel genaamd fort 'Lijdzaamheid', worden opgegeven.

Onafhankelijkheid

Mozambique werd, na de"anjerrevolutie" in 1974 Portugal op 25 juni 1975 tamelijk abrupt onafhankelijk en wordt sindsdien geregeerd door de tot politieke partij omgevormde bevrijdingsbeweging Frente de Libertação de Moçambique (Frelimo). Frelimo onder leiding van Samora Moises Machel opteerde vanaf de onafhankelijkheid voor een marxistisch-leninistisch beleid. Deze keuze alsmede de steun die Mozambique gaf aan het verzet tegen de blanke minderheidsregeringen in Rhodesië en Zuid-Afrika, leidde eind jaren zeventig tot een confrontatie met beide landen. Met steun van deze twee landen werd de verzetsbeweging Resistência Nacional de Moçambique (Renamo) opgezet. De gewapende strijd met Renamo heeft de ontwikkelingen in het land lange tijd beheerst. Renamo kenmerkte zich door een wreed optreden tegen de burgerbevolking en het vernietigen van infrastructuur. Ruim 1,5 miljoen mensen kwamen bij de burgeroorlog om het leven en ongeveer 5 miljoen vluchtelingen bevonden zich binnen en buiten de grenzen van Mozambique. Pas in 1992 kon in Rome een vredesakkoord worden getekend. Een VN-vredesmacht, genaamd UNOMOZ, werd belast met het toezicht op de uitvoering van het akkoord en had onder meer een belangrijke taak in de demobilisatie, mijnopruiming en voorbereiding van de verkiezingen. Deze vredesoperatie, aanvankelijk voorzien voor de duur van een jaar, werd uiteindelijk pas in oktober 1994 afgerond met de eerste parlementaire en presidentiële verkiezingen.

De in 1986, na het dodelijke ongeval van Samora Machel benoemde President Joaquim Chissano deed afstand van het marxisme-leninisme en sloeg een nieuwe politieke en economische koers in.

21e eeuw

Eind 2004 werd bij de derde democratische verkiezingen van Mozambique, Armando Emílio Guebuza gekozen als opvolger van President Chissano.

In mei 2008 repatrieert de regering veel Mozambicanen die te lijden hebben van etnisch geweld in Zuid-Afrika. President Guebuza wordt in oktober 2009 herkozen. Het Italiaanse energiebedrijf Eni ontdekt een groot gasveld voor de kust van Mozambique in oktober 2011. In 2012 en 2013 zijn er toenemende spanningen tussen de regering en de Renamo, het land is op de rand van een burgeroorlog. In oktober 2014 wint de Frelimo kandidaat Filipe Nyusi de pressidentsverkiezingen. Hij treedt in januari 2015 aan, Renamo boycot de uitslag en wil een parallel parlement vormen. In 2017 vinden er vredesonderhandelingen plaats tussen premier Nyusi en de Renamo leider Dhlakama.

Bevolking

In Mozambique wonen 25.573.706 mensen (2017). De bevolkingsdichtheid is vrij laag en bedraagt ongeveer 33 inwoners per vierkante kilometer.

De natuurlijke bevolkingsgroei bedraagt 2,46%. (2017)
Geboortecijfer per 1000 inwoners is 38.1 (2017)
Sterftecijfer per 1000 inwoners is 11.6 (2017)
De levensverwachting is 53,7 jaar. (mannen 52,9 en vrouwen 54,5 jaar (2017)

Bevolkingssamenstelling:

De bevolking is onderverdeeld in meer dan twintig stammen en inheemse groeperingen.

Taal

Officieel is de taal Portugees verder worden er diverse inheemse talen gesproken.

Godsdienst

Ruim vijftig procent van de bevolking hangt een inheems geloof aan. Ongeveer dertig procent is christen en ongeveer twintig procent is moslim.

Samenleving

Staatsinrichting

De grondwet van 2004 voorziet in een meerpartijenstelsel, bescherming van de fundamentele rechten van de mens en een vrije markteconomie. Zowel het 250 leden tellende parlement als de president worden iedere 5 jaar direct gekozen. De laatste presidents- en parlementsverkiezingen vonden plaats in december 2004. Voor het parlement geldt een kiesdrempel van 5%. De president, die grondwettelijk gezien eenmaal herkiesbaar is, benoemt de premier en de Raad van Ministers.

Politiek

Een verdere stap in de democratische ontwikkeling van Mozambique is gezet in december 2004, toen voor de derde maal sinds de vredesakkoorden van Rome (1992), presidents- en parlementsverkiezingen plaatsvonden. De belangrijkste deelnemende partijen waren regeringspartij Frelimo en oppositiepartij Renamo. Frelimo-kandidaat Armando Guebuza werd, bij de verkiezingen verkozen als opvolger van president Joaquim Chissano en is daarmee het eerste nieuwe staatshoofd voor Mozambique in 18 jaar. Voor het eerst treedt in Mozambique een nieuwe president aan in een tijd van vrede en op basis van de uitslag van verkiezingen. De eerste Frelimo president Mondlane werd immers vermoord en president Machel kwam om bij een vliegtuigongeluk, vrijwel zeker door sabotage. Terugtredend president Joachim Chissano was sinds 1986 aan de macht, eerst als president ten tijde van de éénpartijstaat en later twee maal als gekozen president. Hoewel president Chissano wettelijk de mogelijkheid had om voor een derde termijn als president te gaan, heeft hij hiervan afgezien, mede onder druk van zijn Frelimo partij. Dit kan in een Afrikaanse context bijzonder worden genoemd.

Gezien de voorgeschiedenis en het belang van de verkiezingen voor de jonge democratie alsmede de daadwerkelijke betrokkenheid bij ontwikkeling en goed bestuur in Mozambique waren meerdere internationale waarnemers bij de presidents- en parlementsverkiezingen aanwezig, o.a. de EU Election Observation Mission (EOM), het Carter Centrum, de Electoral Institute for Southern Africa (EISA), de SADC, het SADC Parlementary Forum, de AU, en de Gemeenschap voor Portugees sprekende landen (CPLP). De EU EOM en de Carter Centre waren hierbij verreweg de grootste missies.

Ten aanzien van het beleid van de nieuwe regering heeft President Guebuza aangegeven grotere inzet van alle ministeries en ambtenaren te eisen bij de bestrijding van de armoede en hij benadrukte de noodzaak om de bureaucratie en corruptie te bestrijden. De algemene indruk van de nieuwe regering is dat deze redelijk slagvaardig is en dat de balans positief is. Anderzijds is er ook veel ongeduld, en willen mensen direct verbeteringen zien in hun persoonlijke situatie en niet in"statistieken".

De topprioriteit van de regering is armoedebestrijding, waarbij het accent veel sterker dan voorheen ligt op het districtsniveau. De regering is bereid om verdere stappen te zetten op het gebied van decentralisatie en meer macht en middelen te delegeren naar de districten. Voor het slagen van armoedebestrijdingsbeleid is handhaving van een stevige economische groei een absolute voorwaarde, en hieraan wordt dan ook in de nieuwe PARPA, de Mozambikaanse PRSP, hogere prioriteit toegekend. In lijn hiermee wordt ook door de nieuwe regering veel aandacht gegeven aan beroepsonderwijs, dat uiteindelijk moet bijdragen aan verbetering van de werkgelegenheid, en aan een betere concurrentiepositie. De hervormingsagenda van de regering bevat daarnaast ook een groot aantal kwesties die verbetering in het investeringsklimaat nastreven en aandacht voor noodzaak tot verbetering van financiële dienstverlening vooral op het platteland. De regering vaart duidelijk een meer nationalistische koers dan de vorige regering en neemt sterker een leidende rol in beleidsprocessen, ook in contact met de donoren. Anderzijds is na een jaar Guebuza nog relatief weinig voortgang geboekt met de hervorming van de publieke sector en verbetering van het functioneren van het rechtsstelsel. Voor de huidige politieke situatie zie hoofdstuk geschiedenis.

Economie

Dat Mozambique is gaan behoren tot de armste onder de minst ontwikkelde landen ter wereld is te wijten aan een mengsel van factoren als de schok van de dekolonisatie (bijna het gehele, Portugese, middenkader verliet plotsklaps het land), de ontwrichting in de regio door de internationale boycot en stuiptrekkingen van de apartheidsregimes in Zuid-Afrika en Rhodesie (het huidige Zimbabwe) alsmede de langdurige burgeroorlog. Sinds 1992 kruipt de economie uit het dalen de economische groei is sedertdien bijna ongeëvenaard in de wereld (weliswaar mede bepaald door het extreem lage startniveau). Factoren die ten grondslag liggen aan deze gunstige trend zijn de politieke stabiliteit, de economische hervormingen en de hoge mate van donorsteun. De economisch groei bedroeg in 2017 3,7%. Het per capita BNP van zo'n $1.300 (2017) behoort weliswaar nog tot de laagste ter wereld, maar is toch veel hoger dan in het midden van de jaren negentig. Ook andere economische indicatoren lijken er op te wijzen dat er sprake is van een duurzaam economisch herstel.

De inflatie werd in de laatste jaren substantieel teruggedrongen, tot rond de 4 % in 2013, maar in 2017 is de inflatie weer opgelopen naar 15,3%. Het begrotingsbeleid is erop gericht het begrotingstekort terug te dringen, door de uitgaven terug te dringen en de belastingopbrengsten te verhogen.

Het vertrouwen van buitenlandse particuliere investeerders in Mozambique neemt sterk toe. Recente ontwikkelingen ten aanzien van grote investeringsprojecten zoals de rehabilitatie van de transportcorridors vanuit het 'achterland' van Zuid-Afrika, Zimbabwe en Malawi naar de respectievelijke zeehavens Maputo, Beira en Nacala; de bouw van een aluminiumsmelter (MOZAL), de exploitatie van gasvelden en de aanleg van een pijplijn door het Zuid-Afrikaanse SASOL en de onderhandelingen over een tweetal grote staalfabrieken (in Maputo en Beira) zijn bemoedigende tekenen in dit verband. Mozambique beschikt voorts over een voorraad natuurlijke hulpbronnen, waaronder kolen, hydro-energie, gas en wellicht ook olie waarvoor bij buitenlandse investeerders grote belangstelling bestaat.

De landbouw is en blijft voorlopig echter verreweg de belangrijkste bron van inkomsten en werkgelegenheid. Ruim een kwart van de binnenlandse productie is afkomstig uit de landbouw; circa 75% van de bevolking leeft van de landbouw. Deze vormt tezamen met de visserij tevens de belangrijkste bron voor exportinkomsten.

In het kader van de economische liberalisatie en herstructurering werd een belangrijk deel van de staatsbedrijven en -banken geprivatiseerd en de prijzen geliberaliseerd. De resultaten bleven niet uit en het land werd dan ook als"success story" van het IMF genoemd, alhoewel in de huidige fase van gecompliceerde financiële hervormingen ook problemen worden ontmoet. De nationale begroting wordt grotendeels gefinancierd door buitenlandse donoren. Er worden de nodige inspanningen verricht om de capaciteit tot het innen van belastingen te verhogen. Een ander knelpunt is de gebrekkige infrastructuur, die de marktgerichte exploitatie en afzet van landbouwproducten hindert. Verdere ontwikkeling van de transportroutes is tevens onmisbaar voor Mozambique als distributieland in de regio.

Vakantie en Bezienswaardigheden

De hoofdstad Maputo is een levendige en kosmopolitische stad vol met cafés en jazzpodia. Een van de bekendste gebouwen van Maputo is het treinstation ontworpen door een medewerker van de beroemde Franse ingenieur Alexandre Gustave Eiffel. Het Nationale Museum toont een prachtige collectie Mozambikaanse kunst. De Jumma Masjid Moskee, een van de grootste van het land trekt toeristen door de unieke architectuur van het gebouw. De prachtige botanische tuin heet Jardim Tunduru en is een uitstekende plek om te ontspannen wat vrije tijd door te brengen. De ongerepte stranden van Catembe en Ponta d'Ouro staan bekend om de duik- en surfmogelijkheden. Andere bezienswaardigheden in Maputo zijn onder andere het Nationaal Archief en de markt.

De Quirimba Archipel bestaat uit 32 koraaleilanden voor de kust van Noord-Mozambique. Deze eilanden worden slechts bezocht door een handvol gasten. Er zijn lage koraal kliffen en witte zandstranden bezaaid met schelpen. Je vindt er vlinders, tropische bloemen, apen en vogels. Afgezien van de lokale vissers zijn er geen mensen te zien. Het onderwaterleven is rijk aan vissen, er zijn meer dan 375 vissoorten te zien.

MOZAMBIQUE

Geografie en Landschap

Geografie

Landschap

Klimaat en Weer

Planten en Dieren

Planten

Dieren

Geschiedenis

Portugese overheersing

Onafhankelijkheid

21e eeuw

Bevolking

Taal

Godsdienst

Samenleving

Staatsinrichting

Politiek

Economie

Vakantie en Bezienswaardigheden

Klik op de menuknop bovenaan het scherm voor meer informatie

MOZAMBIQUE LINKS

Nuttige links