GAMBIA
 

Basisgegevens
Officiële   landstaal	Engels
Hoofdstad	Banjul
Oppervlakte	11.295 km²
Inwoners	2.219.275   (mei 2019)
Munteenheid	dalasi   (GMD)
Tijdsverschil	+1
Web	.gm
Code.	GMB
Tel.	+220

To read about GAMBIA in English - click here

Geografie en Landschap

Geografie

Gambia (officieel: Republic of The Gambia) ligt op de uiterste westpunt van Afrika aan de Atlantische Oceaan. Gambia is met een oppervlakte van 11.295 km2 het kleinste land op het Afrikaanse vasteland. Gambia is iets groter dan Noord-Brabant en Gelderland samen.

advertentie

Satellietfoto Gambia

_{Photo: publiek domein}

Van oost naar west meet Gambia ongeveer 320 km. Van noord naar zuid varieert de breedte van 20 tot 50 km. Gambia wordt aan drie kanten ingesloten door Senegal.

Landschap

Het landschap is licht glooiend met wat heuveltjes. Het hoogste punt bedraagt ongeveer 40 meter, en Gambia is daarmee nog platter dan Nederland. Dwars door het land loopt de goed bevaarbare rivier de Gambia.

De Gambia-rivier voert het hele jaar door water. Langs de kust liggen vele zandstranden. De delta van de Gambia-rivier is vrij moerassig met een mangrovebegroeiing. Het noorden van Gambia heeft een parklandsavannelandschap met lange grassen, grote struiken en wat bomen. Ten zuiden van de Gambia-rivier begint de bossavanne, grasland met groepen bomen.

advertentie

Gambia rivier ten oosten van Georgetown, Gambia

_{Photo:Mathiasv, CC Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

Klimaat en Weer

Gambia heeft een subtropisch klimaat met een droog en een nat seizoen. Het droge seizoen duurt van ongeveer half oktober tot ongeveer half juni. Het komt vaak voor dat er dan in deze periode echt geen druppel regen valt. Maart tot en met mei zijn de zonnigste maanden, met gemiddeld 10 uur zon per dag.

De noordoostelijke wind (Harmattan) waait in die maanden vanuit de Sahara en kan in plaats van regen ook wel eens zand brengen. De temperatuur kan aan het einde van de droge tijd tot tegen de 40°C oplopen. Door de warmte ontstaan er regelmatig windhozen die Tonkolong genoemd worden.

advertentie

Gambia in het regenseizoen_{photo: Jurgen from Netherlands, CC Attribution 2.0 Generic no changes made}

De luchtvochtigheid kan in de droge periode wel dalen tot 25%. De natte periode duurt van ongeveer half juni tot half oktober. Juli, augustus en september zijn de natste maanden in Gambia. De helft van alle regen valt in augustus. De regen valt meestal in buien, ’s nachts en ’s morgens. Het regent echter in de natte periode lang niet altijd, gemiddeld op zo’n twaalf dagen per maand.

In de hoofdstad Banjul, gelegen aan de kust, valt jaarlijks ongeveer 1400 mm regen. In Georgetown, gelegen in het binnenland, valt ongeveer 1050 mm regen per jaar. De hoogste luchtvochtigheid, tot wel 95%, wordt in augustus gemeten. De watertemperatuur van de Atlantische Oceaan varieert van 20 tot 27 °C.

Planten en Dieren

Planten

Gambia kent een grote verscheidenheid aan vegetatie. In 1980 had Gambia nog ongeveer 50.000 ha bos. Acht jaar later nog maar 10.000 ha. De laatste tien jaar zijn er wel enkele herbebossingprojecten gestart. Verschillende soorten palmen komen voor in Gambia, met name de kokospalm.

Opvallend is de katoen- of kapokboom die meer dan 50 meter hoog kan worden. De kapok die uit de zaden komt, wordt gebruikt als vulling voor matrassen en kussens. De kolaboom levert de grondstof voor de frisdrank cola. De mahonieboom levert het mooie maar zeer dure mahoniehout op. Door het vele kappen komt deze boomsoort nog maar weinig voor in Gambia. In de wat vochtigere gebieden komen bamboebossen voor. Van bamboe worden schuttingen, meubels en diverse gebruiksvoorwerpen gemaakt. Mangrovebossen komen voor in de rivierdelta’s en kunnen ver landinwaarts reiken.

advertentie

Kapokboom_{photo: Alejandro Bayer Tamayo, CC Attribution-Share Alike 2.0 Generic no changes made}

In de droge streken komen acacia’s en de meest karakteristieke boom van Afrika voor: de baobab of apenbroodboom. De baobab wordt ongeveer 20 meter hoog en kan meer dan 1000 jaar oud worden. De boom speelt een rol in talloze Afrikaanse mythen en legenden. De schors, de vruchten, de bladeren, het hout, bijna alles van deze boom wordt door de bevolking gebruikt.

In het nattere zuiden groeien mango-, cashew, en citrusbomen. Voor fraaie kleuren zorgen kerststerren, lelies, wilde orchideeën, oleanders, hibiscus en bougainvillea. De kinineplant levert sap dat o.a. beschermt tegen malaria. Het olifantsgras is een zeer hoge grassoort en wordt door de boerenbevolking als onkruid beschouwd.

advertentie

Baobab_{photo: Atamari, Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

Dieren

Gambia is een vogelparadijs voor de vogelliefhebber. Er werden tot nu toe ongeveer 450 verschillende soorten geteld, en nog steeds worden nieuwe soorten ontdekt. Zo werd in 1995 voor het eerst de slangenetende lachende valk waargenomen. Sommige soorten komen alleen in Gambia voor. Er vinden in Gambia dan ook geen gewone safari’s plaats, maar vogelsafari's.

Grote vogels zijn onder andere de maraboe, gieren, lepelaars, kraanvogels, arenden, uilen en de opmerkelijke grondneushoornvogels. Grote zoogdieren zijn vrijwel allemaal uitgestorven. Giraffen, leeuwen, buffels, grote antilopen, men zoekt ze tevergeefs. Diep landinwaarts komen nog wel nijlpaarden en krokodillen in de Gambia-rivier voor. Verschillende kleine apensoorten zoals de fluweelaap en de huzaaraap komen overal voor. Chimpansees leven alleen nog in het Baboon Island National park.Verder zijn er nog kleine antilopensoorten, aardvarkens en wrattenzwijnen.

advertentie

zuidelijke hoornraaf of zuidelijke grondneushoornvogel_{photo: Bernard DUPONT from FRANCE, CC Share Alike 2.0 Generic no changes made}

Zowel op het land als in het water komen slangen voor, sommige zijn zeer giftig. Reuzenhagedissen en kameleons komen ook regelmatig voor. In de Gambia-rivier leven verschillende zeldzame vissoorten zoals de gitaarvis, de kikkervis, de longvis en de modderkruiper. Doordat het water van de Gambia-rivier zo’n 150 tot 180 kilometer landinwaarts zout of brak is, zijn er in de rivier zelfs dolfijnen waar te nemen.

Gitaarvis in de Gambia rivier_{photo: Johan Fredriksson, CC Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

In de kustwateren van Gambia komen onder andere zeeschildpadden, roggen, zeeslangen, krabben, haaien, inktvissen, zwaardvissen en tonijnen voor. De bijna uitgestorven zeekoe is nog af en toe te zien bij riviermondingen. In de mangrovemoerassen leven o.a. diverse krabbensoorten, veel watervogels en slijkspringers. Mangroveoesters groeien aan de wortels van de mangrovebomen.

Gambia heeft zes nationale parken en reservaten die samen 3,7% van het Gambiaanse grondgebied beslaan.

Kolongding ingang van het Kiang West National Park_{photo: Bjørn Christian Tørrissen, CC Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

Geschiedenis

De geschreven geschiedenis van Gambia begint pas in de 15e eeuw, als de Portugezen een handelspost op een eiland in de Gambia-rivier stichten. Van vóór die tijd is weinig bekend. Ongeveer 500 jaar v. Chr. maakt de Carthaagse admiraal Hanno voor het eerst melding van de Gambia-rivier. In 445 v. Chr. voer de beroemde Griekse geschiedschrijver Herodotus een stukje de Gambia-rivier op.

Reisbestemmingen van de Carthaagse ontdekkeingsreiziger Hanno_{afbeelding: Xerxes2k, CC Attribution-Share Alike 2.5 Generic no changes made}

Een onbekend volk liet omstreeks 700 na Chr. stenen achter die in de vorm van cirkels zijn geplaatst. Deze stenen cirkels zijn te vinden nabij Wassu, aan de zuidkant van de Gambia-rivier. Vreemd genoeg liggen alle andere gevonden cirkels ten noorden van de rivier.

In die tijd trokken de Arabieren door de Sahara en veroverden langzamerhand Noord-Afrika. Berbers werden naar het zuiden gedreven en op hun beurt werden de Wolof en de Mandinka gedwongen zuidwaarts te trekken, o.a. naar het gebied van het huidige Gambia. Er begonnen zich volkeren en stammen te vormen die rond 1100 werden veroverd door het koninkrijk Ghana, toen gesitueerd op de plaats van het huidige Mali en Mauritanië. Hierna vielen Berberstammen Gambia binnen, en met hen kwam de islam.

Afrikaanse koninkrijken in de oudheid en de Middeleeuwen, waaronder het koninkrijk Ghana_{afbeelding: Kulttuurinavigaattori, CC Attribution-Share Alike 4.0 International no changes made}

Aan het begin van de 14e eeuw viel de keizer van Mali binnen en weer werd Gambia veroverd. Ook de keizer was een afstammeling van Berbers. Gedurende de 16e eeuw ontstonden er handelsbetrekkingen tussen in Gambia wonende Berbers en stammen uit het grensgebied van Mali en Nigeria.

Er ontstonden weer nieuwe stammen, Songhai genaamd. Ondertussen kwamen de blanken in Afrika aan en de Berbers trokken zich terug naar Mali vanuit het gebied van de Gambia-rivier. Hierna ontstonden onderlinge twisten bij het Songhai-volk en de Songhai vormden daardoor een gemakkelijke prooi voor de Spanjaarden en Portugezen. Het waren Spaanse en Portugese moslims, uit Europa verdreven door christelijke troepen, die voor de kust van Gambia verschenen.

Songhai-rijk_{afbeelding: Roke~commonswiki, CC Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

In 1456 voeren de Portugezen op initiatief van Hendrik de Zeevaarder de Gambia-rivier op. Op een eiland in de rivier werd een handelspost, Ilha de San André, ingericht en de Portugezen heersten over het hele gebied langs de rivier. Vanaf 1501 werden de eerste slaven verkocht naar met name Spanje. De Britten pakten het groot aan en het eerste grote slaventransport dateert van 1562 naar Groot-Brittannië. Meteen daarna begonnen de slaventransporten naar Amerika en het Caraïbisch gebied. Men schat dat tussen 1501 en 1856, het jaar waarin Amerika de slavernij afschafte, ruim 12.000.000 slaven vanuit Gambia naar Amerika werden getransporteerd. Dit gebeurde onder mensonterende omstandigheden en waarschijnlijk stierf meer dan de helft van de slaven tijdens de reis. Eind zeventiende eeuw waren er in het Senegambiaanse gebied meer dan tien forten en posten voor de slavenhandel.

Gambia en de slavenhandel kwamen uitgebreid aan bod in de bestseller van schrijver Alex Haley, “Roots”. Ook de televisieserie die naar aanleiding van het boek werd gemaakt maakte veel indruk.

Schrijver Alex Haley en zijn boek 'Roots'_{photo: University of Texas at Arlington Photograph Collection, CC 4.0 International no changes}

In 1651 liet de Duitse hertog Courland het eerste fort op het Ilha de San André bouwen. In 1661 werd Ilha de San André door de Britten bezet en ze bouwden een nieuw fort dat Fort James genoemd werd, naar de Engelse koning James II. De Britten kwamen echter veelvuldig in conflict met vijandige stammen en met Franse soldaten. In 1681 stichtten de Fransen op de noordelijke oever van de Gambia-rivier een enclave, Albadarr of Albreda genaamd.

Na een grote brand in 1686 verlieten de Fransen Albadarr. In 1689 werd het weer veroverd door de Britten en in 1695 eisten de Fransen het gebied weer op en verwoestten Fort James. Ook aan het begin van de achttiende eeuw was het steeds stuivertje wisselen wat Fort James betrof. En uiteindelijk is gedurende de 300 jaar durende bezetting het eiland minstens 10 keer van eigenaar verwisseld.

Kaart Gambia(rivier) uit 1732_{afbeelding: Stephencdickson, CCAttribution-Share Alike 4.0 International no changes made}

Het verdrag van Parijs in 1763 leek uitkomst te bieden. Gambia zou Brits worden, terwijl de Fransen in Albadarr mochten blijven. Nu werden de Britten echter weer verdreven door inboorlingen en grepen de Fransen weer hun kans. In 1779 werd het eiland door de Fransen bezet maar uiteindelijk werd Gambia in 1783 door het verdrag van Versailles toegekend aan de Britten, en buurland Senegal was voor de Fransen. De grenzen van het gebied stonden echter nog lang niet vast. Deze werden pas in 1884 vastgesteld tijdens de Conferentie van Berlijn. Vanaf 1920 werd Gambia een Brits protectoraat.

In de twintigste eeuw stortte het Britse wereldrijk langzaam ineen en zaten er voor Gambia grote veranderingen aan te komen. Aan het begin van de jaren zestig stichtte David Jawara de People’s Progressive Party. Deze partij won in 1962 de verkiezingen en werd grootste partij in het pas opgerichte Gambiaanse parlement. Op 18 februari 1965 werd Gambia onafhankelijk, zij het nog onder de vlag van het Britse Gemenebest als onafhankelijk lid. Jawara werd de eerste premier van Gambia. In 1967 werd er door Gambia en Senegal een samenwerkingsverdrag ondertekend dat er toe moest leiden dat de beide landen als één land , Senegambia, verder zouden gaan.

In 1976 werden de grenzen tussen beide landen opnieuw vastgesteld en tussen 1982 en 1989 vormden ze een statenbond. Dat verdrag werd in 1989 weer opgezegd omdat Senegal vond dat Gambia zich niet snel genoeg ontwikkelde. Gambia besloot toen om zelfstandig te blijven.

Pas in 1970 werd Gambia volledig zelfstandig met Jawara als eerste president. Gambia was de laatste Britse kolonie in Afrika die onafhankelijk werd. In 1980 en 1981 werden er samenzweringen tegen Jawara ontdekt, en krijgsmacht (200 man) en politie (700 man) werden uitgebreid. Enige tijd later werd de krijgsmacht weer uitgebreid en dat leidde uiteindelijk in 1994 tot een staatsgreep door luitenant YahYa Jammeh, die overigens zonder bloedvergieten tot stand kwam.

President Jawara van Gambia ontmoet koningin Juliana_{photo: Rob Croes / Anefo in het publieke domein}

Men beschuldigde Jawara van corruptie. Ook profiteerde de gewone bevolking te weinig van de toenemende inkomsten uit de toeristenindustrie. Jawara vluchtte naar Senegal. Jammeh vormde een militaire regering maar beloofde wel de democratie te herstellen en schreef verkiezingen uit voor juli 1996. Ondertussen leed de economie veel schade door alle gebeurtenissen. Met name Engeland en de Scandinavische landen adviseerden toeristen om niet naar Gambia af te reizen. Pas eind 1995 kwam het toerisme weer wat op gang.

In de jaren 1996 en 1997 werd de parlementaire democratie weer “hersteld” met een nieuwe grondwet, werd Jammeh als nieuwe president gekozen en vonden er algemene verkiezingen plaats. De nieuwe partij van Jammeh won, onder protesten van zijn tegenstrevers, met 56% van de stemmen. Ook het buitenland was het niet eens met het verloop van de verkiezingen. Toch bleef Jammeh populair onder de gewone bevolking. Jammeh op zijn beurt kondigde vergaande plannen aan met betrekking tot de infrastructuur en de economie. Ook werd er een nieuwe vlieghaven gebouwd en werd beloofd dat er ziekenhuizen en scholen in het binnenland gebouwd zouden worden.

Yahya Jammeh, president van Gambia_{photo: JohnArmagh, CC Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

Eind 1997 publiceerde het tijdschrift The New African een artikel over miljoenen dollars aan ontwikkelingshulp die op buitenlandse bankrekeningen terecht zouden zijn gekomen. Ook zou met de mensenrechten gesold worden. Ondanks deze negatieve publiciteit lijkt het er op dat Jammeh op dit moment de enige is die Gambia de broodnodige stabiliteit kan bieden. Mede onder druk van de buitenlandse donoren vonden in 1996 presidents- en in 1997 parlementaire verkiezingen plaats. Jammeh won met 56% van de stemmen en werd op 18 oktober 1996 als President geïnstalleerd.

Bij de presidentsverkiezingen van 18 oktober 2001 werd Jammeh met 53% van de uitgebrachte stemmen herkozen. Zijn belangrijkste opponent, Ousainou Darboe, kreeg 32% van de kiezers achter zich. Hoewel zich in de aanloop naar deze verkiezingen verschillende gewelddadige en intimiderende incidenten richting de oppositie hebben voorgedaan, zijn de verkiezingen ordelijk verlopen, en werden ze door waarnemers als vrij en eerlijk bestempeld. Op 1 juni 2002 keerde de in 1994 afgezette ex-president Sir Dawda Jawara terug in Gambia na een periode van 8 jaar ballingschap in het Verenigd Koninkrijk. De terugkeer was mogelijk na een door Jammeh verleende amnestie.

Ousainou Darboe, vice-president en minister onder president Barrow_{photo: Foreign and Commonwealth Office, CC Attribution 2.0 Generic no changes made}

Door de vele wisselingen van ministers en staatssecretarissen, alsook bijvoorbeeld de chef defensiestaf, politiechef, chef veiligheidsdienst en centrale bankdirecteur, houdt hij weinig medestanders over. In oktober 2005 werd voormalig minister van Binnenlandse Zaken, Samba Bah, gearresteerd wegens economische misdrijven, spionage en terrorisme. Ook de voorzitter van de verkiezingscommissie, aangesteld om de presidents-, parlements- en gemeenteraadsverkiezingen te organiseren moest het ontgelden en werd begin juli 2005 uit zijn functie ontheven. Vertrouwen dat ministers en overheidsfunctionarissen hebben in de president en het functioneren van de overheid is daardoor klein en beslissingen worden enkel op niveau van de president genomen. Tot op heden heeft de oppositie nog geen gezamenlijke tegenkandidaat weten te presenteren. Als de oppositie hierin alsnog slaagt, is er een grote kans op politieke instabiliteit in de aanloop naar de presidentiële verkiezingen (zoals eerder gebeurd is in de aanloop naar de verkiezingen in 2001). Tijdens by-elections in september 2005 werden drie van de vier te winnen parlementszetels door de oppositiecoalitie National Alliance for Democracy and Development (NADD) in de wacht gesleept.

In september 2006 werd president Yahya Jammeh (41 jaar) herkozen als president. Hij kreeg in 47 van de 48 kiesdistricten de meeste stemmen. In januari 2007 wint zijn partij ook de parlementsverkiezingen. In mei 2008 trekt Jammeh de aandacht met de uitspraak dat hij elke homoseksueel in Gambia wil onthoofden, hij wordt fel bekritiseerd door de internationale homobeweging. In september 2009 dreigt Jammeh mensenrechten activisten te doden. In november 2011 wint president Jammeh de presidentsverkiezingen en gaat op voor een volgende termijn. In oktober 2013 verlaat Gambia de Commonwealth, volgens Jammeh vanwege de neokoloniale structuur van de organisatie. In december 2014 plegen militairen een mislukte coup tijdens een buitenlandse reis van president Jammeh.

In januari 2015 volgen veel arrestaties van zowel militairen als burgers. President Jammeh roept uit dat Gambia een Islamitische republiek is. Hij zegt dat hij hiermee wil afrekenen met het koloniale verleden. In de zomer van 2016 zijn er aanvallen van de regering op de oppositie voorafgaand aan de presidentsverkiezingen van 2016. Oppositieleider Ebrima Solo Kurumah overlijdt in detentie, Amnesty International onderzoekt deze zaak. In december 2016 verliest Jammeh de presidentsverkiezingen van de oppositiekandidaat Adama Barrow.

Adama arrow, president van Gambia_{photo: Chatham House, CC Attribution 2.0 Generic no changes made}

In januari 2017 ruimt hij definitief het veld na dreiging van naburige staten met ingrijpen, hij verlaat het land. Bij de parlementsverkiezingen van april 2017 wint de Verenigde Democratische Partij de absolute meerderheid en maakt zo een einde aan de macht van de partij van ex-president Jammeh.

Bevolking

Gambia telde in 2017 2.051.5363 inwoners. De bevolkingsdichtheid is ongeveer 181 inwoners per km2 en Gambia staat daarmee op de vierde plaats van dichtstbevolkte landen van Afrika. De meeste Gambianen wonen in de kuststreek, waar ook de grote steden liggen. De meeste inwoners wonen in de hoofdstad Banjul (504.000 mensen) en Banjul is daarmee een van de kleinste hoofdsteden van Afrika. Omdat het op een eiland ligt kan Banjul eigenlijk niet veel groter worden. De trek naar de steden is groot; in 2017 woonde 60% van de bevolking in steden. Het geboortecijfer ligt hoog; per 1000 inwoners worden er 29.4 kinderen geboren. De zuigelingensterfte is ook hoog; 60 van de 1000 kinderen sterft in het eerste levensjaar.

De bevolkingsopbouw van Gambia is volstrekt niet te vergelijken met de West-Europese; kinderen en jongeren tot en met 14 jaar maken 37% van de bevolking uit. De gemiddelde levensverwachting is 65,1 jaar (vrouwen 67,5 mannen 62,8 jaar). (2017)

De bevolking van Gambia is afkomstig van vele volkeren, ieder met hun eigen cultuur en taal. Deze stammen komen niet alleen in Gambia voor, maar in praktisch alle West-Afrikaanse landen. Er leven in Gambia ongeveer vijftien verschillende stammen die ca. 30 verschillende talen spreken.

Ontwikkeling bevolking Gambia_{image: Michael Jester in het publike domein}

De belangrijkste stammen zijn: De Mandinka leven in Gambia, Senegal, Guinee, Guinee-Bissau, Mali en Nigeria. Het is de grootste bevolkingsgroep, ongeveer 34% van de bevolking.

Mandinka dans_{foto: shaunamullally, Creative Commons Attribution 2.0 Generic no changes made}

De Fula leiden een zwervend bestaan. Ze hebben een opvallend lichte huidskleur, zodat hun oorsprong zeer waarschijnlijk niet in Afrika ligt, maar dat ze afstammen van de Arabieren. Er worden binnen de Fula-stam negen sterk verschillende dialecten gesproken. Achttien procent van de Gambiaanse bevolking behoort tot de Fula.

De Wolof hebben altijd in Afrika geleefd en kwamen uit het gebied van de Sahara. Het waren handelaren zodat het Wolof als taal altijd een belangrijke plaats heeft ingenomen. De meeste Wolof wonen op dit moment in Gambia en Senegal. Zestien procent van de Gambianen behoort tot de Wolof-stam.

Van de Jola is historisch gezien weinig bekend. Toch wonen ze al heel lang langs vrijwel de gehele Atlantische kust van West-Afrika. Kenmerkend voor de Jola is de vorming van “clans”, families die zelfstandig binnen een stam gevestigd zijn. Tien procent van de Gambiaanse bevolking behoort tot de Jola-stam.

Jola dansers_{photo: shaunamullally, CC Attribution 2.0 Generic no changes made}

Een kleine, maar belangrijke groep zijn ongeveer 1000 Libanezen die veel bakkerijen, restaurants en een belangrijk deel van de voedingsmiddelenimport in handen hebben.

Voorts leven er nog ongeveer 25.000 Senegalezen, voornamelijk als arbeidskrachten. Een aparte groep vormen de Aku, afstammelingen van teruggekeerde slaven en bevrijde slaven. De Aku zijn over het algemeen christenen en hebben vaak een Engelse achternaam.

Taal

Engels is de officiële taal in Gambia, met name bij de overheid, het onderwijs, de rechtspraak en natuurlijk in de toeristencentra. Ruim de helft van de Gambianen spreekt naast de eigen stamtaal ook het Engels. Ook in de binnenlanden kan men over het algemeen goed met Engels terecht. Typerend is dat de officiële naam niet Gambia is, maar The Gambia. Ook de Gambia-rivier wordt altijd River Gambia genoemd.

De belangrijkste stamtaal is het Mandinka. Deze taal wordt ook veel gebruikt als mensen van verschillende stammen met elkaar spreken. Vooral in de steden heeft ook het Wolof deze functie. Verder zijn het Fula, het Serahuli en het Jola nog belangrijke stamtalen. Ook het Frans wordt veelvuldig als handels- en omgangstaal gebruikt. Met name in de toeristencentra waar veel Franssprekende Senegalezen werken.

Gebieden in West-Afrika waar Mandinka gesproken wordt_{image:Coleman Donaldson CC Attribution-Share Alike 4.0 International no changes made}

Godsdienst

Gambia is een grotendeels islamitisch land. Rond de 90% van de bevolking is islamiet. Ongeveer 10% van de bevolking behoort tot de rooms-katholieke of de anglicaanse kerk. Verder zijn er nog kleine groepjes methodisten en Zevendedagadventisten.

Mosque in Faji Kunda, The Gambia_{photo: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

Het animisme is als formeel geloof verdwenen. Het animisme is een oergeloof waarbij men gelooft dat alle aardse dingen zoals bomen, dieren of zelfs stenen, een eigen spirituele kracht bezitten. Toch leeft het nog in zekere mate voort, zelfs onder de moslims en de christenen. Ook bijgeloof speelt nog een rol.

Omdat volgens de islam mannen maximaal vier vrouwen mogen hebben, komt met name in het binnenland polygamie nog regelmatig voor. In de steden is dit veel en veel minder het geval.

Anglican church in the capital Banjul_{photo: Atamari, Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

Samenleving

Staatsinrichting

Gambia is sinds 26 april 1970 een republiek met als staatshoofd een president die tevens regeringsleider is. Gambia kent één kamer (National Assembly) met 45 leden die voor vijf jaar door het volk gekozen worden. Dat zijn er evenveel als er administratieve gebieden (45) zijn. De National Assembly wordt verder uitgebreid met acht leden die geen stemrecht hebben: de minister van justitie, een voorzitter, een plaatsvervangend voorzitter en vijf plaatsvervangende leden. Ook zitten er nog vijf districtshoofden (Chiefs) in de National Assembly.

In 1964 werden er voor de eerste keer algemene verkiezingen gehouden. De verkiezingen worden net als in Engeland volgens eens districtenstelsel gehouden. Gambia is bestuurlijk ingedeeld in zes “divisions” (provincies). Deze zijn weer onderverdeeld in 45 districten. Voor de actuele politieke situatie zie hoofdstuk geschiedenis.

Administrative divisions in The Gambia_{image: TUBS, Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

Onderwijs

Iets meer dan een kwart van de bevolking heeft een school afgemaakt. Een veel groter percentage kan lezen en schrijven. Er bestaat geen leerplicht, en het geeft ook niet wanneer kinderen voor het eerst naar school gaan. Meestal op vijf- of zesjarige leeftijd. Een vervolgopleiding wordt maar door 25% van de kinderen op het platteland gevolgd. Het zes jaar durende lager onderwijs is gratis. Het is verplicht om een schooluniform te dragen, waarvan de kosten betaald moeten worden door de ouders. Er zijn zowel particuliere scholen als scholen gefinancierd door de overheid. Op de veelal islamitische scholen wordt de koran onderwezen, en daarom is het volgen van lessen Arabisch verplicht.

Rode Kruis school in Gambia_{photo: Lars Curfs (Grashoofd), CC Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

In het binnenland komen nog missiescholen voor. De middelbare en hogere scholen berekenen hun kosten volledig door aan de ouders. Het middelbaar onderwijs valt uiteen in drie jaar “junior secondary school”. Daarna kan men dan nog verder op de “senior secondary school”.

De hogere opleidingen duren gemiddeld vijf jaar. Hoger in het geval van Gambia betekent administratieve training en technisch secundair onderwijs. HBO-cursussen en universitair onderwijs zijn mogelijk sinds 1999. De Universiteit van Gambia werd opgericht door een wet van de Nationale Vergadering van Gambia in maart 1999. De inwerkingtreding, die een gewaagde stap was om een lang bestaande wens van de bevolking van Gambia te vervullen Gambia en om te reageren op een aantal jaren van pleidooi voor een universiteit in en buiten het land, maakte een einde aan jaren van besluiteloosheid over de universitaire kwestie.

Logo University of The Gambia_{photo: Gatherinformation, CC Attribution-Share Alike 4.0 International no changes made}

Hoewel het aantal scholen snel groeit, is er nog een chronisch tekort. Er zijn ruim 200 scholen voor lager onderwijs. Ongeveer 70.000 kinderen volgen dit onderwijs. Er zijn 25 middelbare scholen en 10 scholen voor hoger onderwijs. Slechts 15.000 scholieren volgen middelbaar onderwijs en nog minder, 1500 leerlingen, volgen hoger onderwijs.

Economie

De economie van Gambia behoort tot de zwakkere in de wereld. Het BBP per hoofd van de bevolking was in 2017 $2.600. De economie van Gambia is voornamelijk een agrarische. Belangrijkste exportproducten vormen nog steeds pinda’s en pindaproducten als pindaolie en veevoer. Deze monocultuur betekent dat Gambia sterk afhankelijk is van de pindaprijzen op de wereldmarkt en daardoor heeft de economie een wankele basis. Met steun van voornamelijk Britse ontwikkelingsgelden wordt geprobeerd de productiemethoden te verbeteren en de verbouw van andere gewassen te stimuleren. De nadruk ligt op de ontwikkeling van de landbouw en irrigatie van de moerassen rond de Gambia-rivier.

Pinda's zijn nog steeds een belangrijk landbouwproduct voor Gambia_{photo: Peter van der Sluijs, CC Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

Er worden verder nog kleine hoeveelheden specerijen, papaja’s, mango’s, katoen, gierst, bananen en palmboomproducten geëxporteerd. De meeste landbouwproducten zoals granen worden echter voor binnenlands gebruik geteeld. Belangrijke handelspartners wat de uitvoer betreft zijn voor Gambia Guinee-Bissau, Groot-Brittannië, Nederland, Frankrijk, Mali en Senegal (ook smokkelhandel). De totale export bedroeg in 2017 $72,9 miljoen. Andere belangrijke exportproducten zijn vis en visproducten, met name gedroogde vis, die voor het grootste gedeelte naar landen in de regio gaan.

Veel goederen en producten worden geïmporteerd, met name voedings- en genotmiddelen. Verder o.a. machines, oliën en vetten, chemische producten en textiel. Belangrijke handelspartners wat de invoer betreft zijn China, Groot-Brittannië, Nederland, Frankrijk, Duitsland, Hongkong, België en Senegal. De totale import bedroeg in 2017 $377 miljoen.

Gambia export products_{image: Alexander Simoes, Cesar Hidalgo, et. al. CC 3.0 Unported no changes made}

De meeste werkende mensen in Gambia hebben twee bronnen van inkomsten. Ten eerste een officiële baan en ten tweede inkomsten uit de verkoop van met name zelf geteelde landbouwproducten. Bijna 500.000 mensen verdienen aan de markthandel en 150.000 daarvan hebben een bedrijfje of winkeltje.

De industrie stelt nog niet veel voor in Gambia. Er is wat verwerkende industrie van landbouwproducten en er zijn wat emballagefabrieken.

In Gambia leeft bijna de helft van de bevolking onder de armoedegrens wat betekent dat ze niet in staat zijn om in hun eerste levensbehoeften te voorzien.

Voor de zeevaart is alleen de haven Banjul aan de monding van de Gambia-rivier van belang; de rivier is vooral belangrijk voor de binnenvaart. Van de wegen (2386 km in totaal) is 750 km het hele jaar door te berijden. Er lopen twee routes van west naar oost door Gambia. Een ervan loopt ten noorden van de Gambia-rivier en is onverhard. De andere route loopt ten zuiden van de Gambia-rivier en is verhard. De enige luchthaven van betekenis is Yundum, vlakbij Banjul.

Banjul International Airport, Gambia_{photo: Sal73x at it.wikipedia, CC Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

Vakantie en Bezienswaardigheden

25% van het nationaal inkomen is op dit moment afkomstig van de toeristenindustrie. Met name de kuststrook wordt steeds verder ontwikkeld ten behoeve van het toerisme. Het toerisme begon in het midden van de jaren zestig op gang te komen. Gambia is uitgegroeid tot een populaire toeristenbestemming vooral in de winter.

restaurant aan het strand, Gambia_{photo: Tjeerd Wiersma, Creative Commons Attribution 2.0 Generic no changes made}

De hoofdstad Banjul is zeker een bezoek waard. Er is een kleurrijke markt de Albert markt. Deze markt heeft alles wat je kunt verwachten van een traditionele Afrikaanse markt. Van batik stoffen en handtassen in de stalletjes tot piramides van citrusvruchten die gevaarlijk balanceren op de stoep. Het is een geweldige plek om te genieten van de sfeer en om een koopje op te pikken. Wees niet bang om te onderhandelen als de prijs te hoog is.

Albert market in the captital Banjul, Gambia_{photo: Eastpics, Creative Commons Attribution 3.0 Unported no changes made}

Het nationaal museum is het belangrijkste museum waarover Gambia beschikt met een breed scala aan historische en archeologische voorwerpen over het volk en het gebied, met inbegrip van de periode van de Britse koloniale overheersing. Het museum stamt uit 1982 en is een belangrijke culturele attractie en heeft ook een aantal foto's en kaarten in haar collectie.

Nationaal Museum van Gambia in de hoofdstad Banjul_{photo: Atamari, Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

Gambia wordt vooral bezocht vanwege de mooie stranden en het gelijkmatige klimaat. Een ding dat iedereen moet doen tijdens hun vakantie is een reis op de rivier de Gambia. Regelmatig vervoeren schepen en scheepjes passagiers stroomopwaarts, waar je kunt genieten van de bezienswaardigheden en geluiden van meer dan 300 verschillende soorten wilde dieren. Veel bezoekers kiezen om te varen in de traditionele platbodems, die lokaal bekend staan als 'pirogues'.

Pirogues, platte vissersboten van Gambia_{photo: Nsoderblom, CC Attribution-Share Alike 4.0 International no changes made}

Ervaren gidsen leiden je door prachtige mangroven, rijstvelden en moerassen en wijzen op verschillende vogels zoals flamingo's en pelikanen. Er is ook de kans om antilopen, bavianen, nijlpaarden, wrattenzwijnen en mogelijk zelfs dolfijnen te zien.

Abuko Nature Reserve, reservaat in Gambia_{photo: Atamari, Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

Klik op de menuknop bovenaan het scherm voor meer informatie

GAMBIA LINKS

Advertenties
• Gambia Tui Reizen
• Gambia Vliegtickets.nl
• Vakantie Gambia
• Vakantieveilingen bied mee op de beste deals
• Banjul Vliegtickets Tix.nl
• Hotels Gambia

Nuttige links

Africa Explorer (N)
Gambia Reisstart (N+E)
Lies & Teije's Reiswebsite (N+E)
Reisinformatie Gambia (N)
Rondreis Gambia (N)
Startpagina Gambia (N)

Bronnen

Derksen, G. / Gambia, Senegal

Gottmer

Hesseling, G. / Senegal/Gambia : mensen, politiek, economie, cultuur

Koninklijk Instituut voor de Tropen

Waard, P. de / Reishandboek Gambia

Elmar

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt juli 2021
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems