ZAMBIA
Planten en Dieren
Planten en Dieren
To read about ZAMBIA in English - click here
| 12 Vakanties naar Zambia |
Planten en Dieren
Planten
De plantengroei in het grootste deel van het land bestaat uit savanne: grasland met een vaak zeer gevarieerde en complexe flora, inclusief kleine bomen, doornig struikgewas, cactussen en klimplanten.
Zambia’s belangrijkste vegetatiezones zijn vrij duidelijk te onderscheiden. Hieronder volgt een overzicht:
Miombo-savanne
Ca. 65% van Zambia, met name de hoger gelegen delen met wat meer regenval, is bedekt met het zogenaamde miombo-savanne. Dit vegetatietype bestaat voornamelijk uit loofverliezende bomen van de Brachystegia-soort; een andere naam voor dit type vegetatie is dan ook Brachystegia-savanne. Sommige gedeeltes zijn wat dichter bebost, andere delen wat minder, maar grote aaneengesloten bossen vindt men hier niet. Tussen de bomen groeit lang gras en andere planten.
Mopane of droge savanne
In de droge, warme valleien bestaat de vegetatie uit mopane-savanne. Belangrijkste bomen vormen hier de tot tien meter hoge Colophospermum mopane.
Ook de baobab groeit in deze streken, o.a. in de nationale parken Lower Zambezi en South Luangwa. De baobab of apenbroodboom heeft een bolvormige stam die als een soort spons gebruikt wordt voor de opslag van water en koolhydraten. De grootste exemplaren, die op Madagaskar voorkomen, kunnen wel 100.000 liter water bevatten.
Munga-savanne
Tussen de miombo- en de mopane-savanne liggen kleine stukken munga-savanne, met name in Zuid-Zambia. Belangrijkste soorten hier, zijn diverse acacia’s, vaak in de vorm van kleine struiken maar soms ook bomen tot tien meter hoog.
Dambo’s
Een dambo is een komvormig stuk grasland, vaak een open plek in het bos, met een vochtig klimaat door regenwater of door grondwater. Sommige dambo’s zijn slechts een paar meter breed, andere zijn zo groot als een voetbalveld.
Mukusi-bossen
De mukusi of Zambezi-teak is een keiharde boomsoort. Er zijn nog enkele bosjes te vinden van deze boomsoort, met name in West-Zambia, ten noordwesten van de stad Livingstone.
Rivierwouden
Langs de oevers van de meeste rivieren komt een dicht bosgebied voor, met voornamelijk winterdoorn, ebbenboom en de niet te missen worstenboom, wat tevens de national boom van Zambia is. De worstboom behoort tot de Kigelia pinnata-familie en deze familie bestaat uit bomen, struiken en klimplanten.
Al deze planten dragen worstvormig fruit, soms één meter lang en tien kilo zwaar. De bomen kunnen meer dan 20 meter hoog worden en ook de bloemen zijn extreem groot.
Regenwouden
In het noordwesten liggen verspreid bij meren en in rivierdalen tropische regenwouden, overblijfselen van de grote regenwouden in Angola en de Democratische Republiek Congo. In de Copperbelt is veel bos aangeplant.
Moerasland
In de buurt van het Mweru- en het Bangweulumeer hebben zich uitgebreide moerassen gevormd, met sterk wisselende waterstanden. Aansluitend op de moerassen zijn uitgestrekte graslanden te vinden.
Dieren
Algemeen
De savannefauna wordt gekenmerkt door grote planteneters als Afrikaaanse olifant (met name in het nationale park South Luangwa), puntlipneushoorn, steppezebra, wrattenzwijn, buffel, talrijke antilopen, en roofdieren als leeuw, panter en gevlekte hyena. De dierenwereld in Zambia lijkt veel op de fauna van Oost-Afrika, hoewel ook heel veel Zuid-Afrikaanse elementen nog voorkomen. Giraffen komen alleen in het uiterste westen en in het oosten voor.
In totaal zijn ongeveer 225 soorten zoogdieren en meer dan 750 vogelsoorten in Zambia bekend. De vrij schaarse bossen behoren tot verschillende typen en herbergen een vaak zeer karakteristieke dierenwereld. Enkele Centraal-Afrikaanse bosvormen met o.a. apen komen in het noordwesten voor.
| advertentie |
|
|
Zoogdieren
De belangrijkste nationale parken van Zambia worden gedomineerd door grote rivieren, en hier komen dan ook grote aantallen krokodillen en nijlpaarden voor. Ook grote kuddes olifanten en Afrikaanse buffels (de enige authentieke Afrikaanse rundersoort) zijn hier te vinden. In de bossen en op de grote grasvlakten grazen grote kuddes zebra’s (Burchell’s en Crawshay’s zebra), impala’s en bijvoorbeeld puku’s, een antilopensoort die vooral in Zambia nog voorkomt.
In de ‘bush’, het struikgewas, komen waterbokken (gewone waterbok en Defassa waterbok) en bosbokken voor, samen met kleine antilopen als duikers en klipspringers. Antilopensoorten als de roan (grote antilopensoort die niet veel meer in zuidelijk Afrika voorkomt, maar nog wel vrij veel in Zambia), de oribi en de suni worden allemaal in hun voortbestaan bedreigd door de afname van het grasland. De Afrikaanse savanne herbergt 70 verschillende soorten antilopen.
Waar veel grazers leven, zijn ook veel roofdieren aanwezig, zoals leeuwen, luipaarden (nationale dier van Zambia), hyena’s en jachtluipaarden (cheetah’s). Wilde honden waren op een gegeven moment bijna uitgestorven in Zambia, maar worden tegenwoordig weer steeds meer gezien. Wilde honden komen verder nog maar in vijf landen voor.
Zwarte neushoorns hebben het echter niet gered; door stropersactiviteiten zijn deze dieren in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw uitgestorven. Enkele witte neushoorns zijn nog te vinden in het Game Park in de buurt van de Victoria-watervallen.
In contrast hiermee staan de gigantisch aantallen lechwe-antilopen. Op de graslanden in buurt van het Bangweulu-meer komen nog veel zwarte lechwe’s voor, een relatief onbekende ondersoort. In West-Zambia is nog een endemische soort te vinden, de Kafue-lechwe.
Kasanka National Park en Bangweulu Wetlands zijn de beste plaatsen om sitatungas te zien, een antilopensoort die vaak in de buurt van moerassen te vinden is. De sitatungas voeden zich terwijl ze in het water staan van ongeveer een meter diep.
Afrika’s grootste antiloop, de elandantiloop heeft geschroefde hoorns van ca. 65 cm. en de mannetjes hebben een schofthoogte van 150-180 centimeter. Ze leven vaak in groepjes 6-12 dieren, maar er zijn ook kuddes van enkele duizenden exemplaren gezien. De grote koedoe is het nationale dier van Zambia.
In de nationale parken South Luangwa en Lower Zambezi zijn giraffes te zien, en Zambia heeft weer een eigen soort, de Thornicroft-giraffe. Dit geldt ook voor het wildebeest, waarvan het Cookson-wildebeest met name te vinden is in Liuwa Plain, een afgelegen graslandgebied in West-Zambia.
Dieren die nauwelijks nog buiten de nationale parken te zien zijn, zijn o.a. de honingdas, de pangolin of geschubde miereneter, verschillende soorten mangoesten en het aardvarken.
Bijzonder zijn de grote en kleine galago’s of ‘bushbabies’. Het zijn nachtdieren die overdag rusten in holle bomen of dicht gebladerte. Ze leven van insecten, bloemen, stuifmeel, honing, zaden en vruchten. Ze kunnen 14 jaar oud worden. Ze behoren tot de lori-achtigen. De grote galago leeft vooral in de Oost-Zambiaanse bossen; de kleine galago komt in het hele land voor.
Een veel voorkomende apensoort is de groene meerkat. Deze soort leeft in groepen van ca. 20 of meer exemplaren en is meestal te vinden in de buurt van water.
Ook bavianen komen veel voor in Zambia. Ze verkiezen vooral bergachtige of bosrijke gebieden. Bavianen vormen troepen van meer dan 100 dieren met een duidelijke hiërarchie.
| advertentie |
|
|
Vogels
Meer dan 750 vogelsoorten zijn er geconstateerd in Zambia, dus een perfect land voor vogelaars en ornithologen. De beste tijd om vogels te bekijken is in het regenseizoen, van november tot en met april. De beste plaatsen om vogels te bekijken zijn de nationale parken.
Bedreigde vogels zijn de Egyptische gier, de Kaapse gier, de bateleur-arend, de schoenbekooievaar, de lelkraanvogel en de Afrikaanse schaarbek. De nationale vogel van Zambia is de Afrikaanse zeearend.
Onderstaand een overzicht van verschillende Zambiaanse vogelgebieden:
Zambezi Valley
De Batoka Gorge staat bekend om zijn vele roofvogelsoorten, waaronder de vleermuishavik, crowned eagle, visarend en de zeldzame Taita-valk. In het Kariba-meer komen grote aantallen Afrikaanse visarenden voor en in de natte periodes is de Afrikaanse pitta een bijzondere verschijning. Achter de Kariba-dam zijn Afrikaanse schaarbek, Pel’s visuil en Livingstone-vliegenvanger specialiteiten van de Lower Zambezi.
Luangwa Valley
Ongeveer dezelfde soorten als in de Zambezi Valley, meer dan 400 soorten zijn hier gesignaleerd. Bijzonder zijn de zwermen regenboogkleurige Lilian’s lovebirds en de duizenden karmijnrode bijeneters die nestelen in de oevers van de rivier. In het regenseizoen waden er vele reigers, ooievaars en zilverreigers door de uitgestrekte ondiepe lagunes.
Kafue River
In het Lochinvar National Park leven duizenden watervogels, o.a. fluiteenden en zwarte reigers. Koperstaartspoorkoekoek, velduil en sprinkhaanvink zijn andere bijzondere bewoners.
Zambia kent maar één endemische vogelsoort, de Chaplin’s baardvogel, en ook deze soort komt hier nog voor.
Het Kafue National Park herbergt lelkraanvogels, zwartwang dwergpapegaai en Boehm’s bijeneters, zadelrugooievaars en grondneushoornvogels of zuidelijke hoornraven.
Bangweulu Wetlands
Bijzondere verschijningen zijn de moeras-tsjagra en de bizar uitziende schoenbekooievaar.
Kasanka National Park
Dit in Noord-Zambia gelegen nationale park herbergt een aantal bijzondere soorten: ijsvogels, Ross-lourie, dwerggans en vele soorten reigers en honingzuigers.
The Far North West
Dit afgelegen oord bij de grens met Angola en de Democratische Republiek Congo is een waar vogelparadijs en hier komen vogelsoorten voor die nergens anders in Zambia voorkomen, waaronder thrush-”lijster”, witgevlekte-“flufftails”, graszangers en zwarte en rosse zwaluwen.
Nyika National Park & the North East
Dit nauwelijks bezochte deel van Noord-Zambia herbergt trogons, Angola-zwaluw, Sharpe’s akalat in de bossen en in het open grasland de bedreigde lelkraanvogels, Denham’s trap, roodvleugelfrankolijn, malachiethoningzuiger en halsbandhoningzuiger.
| advertentie |
|
|
Reptielen
Het voornaamste reptiel van Zambia is de Nijlkrokodil, die wel zes meter lang kan worden. Hoewel behoorlijk in aantal gereduceerd door de jacht en verwoesting van zijn leefgebied, komen ze nog op grote schaal voor.
In geheel Zambia komen veel soorten hagedissen voor. De grootste is een varanensoort, die 1,5 meter groot kunnen worden en in de buurt van waterpoelen leven. Kameleons en gekko’s komen ook veel voor, tot in de hotelkamers toe.
Zambia kent ook veel slangensoorten, zowel giftige als ongevaarlijke soorten. De grootste slang is de python, die meer dan 5 meter lang kan worden.
| advertentie |
|
Gevaarlijke insecten
De tseetseevlieg is één van Afrika’s dodelijke ziektedragende insecten. De vlieg voedt zich met bloed van mensen en vee en is drager van de dodelijke Trypanosomiasis, ofwel slaapziekte.
De malariamug Anopheles brengt de besmettelijke Plasmodium-parasiet over. De koorts die dat kan opleveren kan eveneens dodelijk zijn.
Nationale parken en wildreservaten
Zambia kent een uitgebreid netwerk van nationale parken (19) en wildreservaten. De natuurbescherming is redelijk georganiseerd, maar kampt met stroperij en financiële problemen; bovendien komt het safaritoerisme maar moeizaam op gang. Het bekendst zijn het Kafue National Park en de reservaten in het dal van de Luangwarivier.
De Luangwa Valley behoort tot de rijkste Big Five-gebieden (olifant, neushoorn, buffel, leeuw en luipaard) van Afrika. Nergens komen zoveel dieren voor als in dit gebied, naast de Big Five ook grote krokodillen en veel vogelsoorten.
ZAMBIA LINKS
Advertenties
• Rondreis Zambia Djoser
• Vliegen naar Zambia
• Hotels Trivago
• Rondreizen Zambia
• Hotels Zambia
• Boeken, ook tweedehands, over ZAMBIA bij Bol.com
Nuttige links
Dieren in Zambia (N)Imena: Hulp aan Zambia( N+E)
Reisfoto's Zambia
Reisinformatie Zambia (N)
Reisverslag Zambia (N)
Rondreis Zambia (N)
Startpagina Zambia (N)
Zambia informatie - Reizendoejezo (N)
Zambia Start België (N)
Bronnen
Else, D. / Zambia
Lonely Planet
Posthumus, B. / Zambia : mensen, politiek, economie, cultuur
Koninklijk Instituut voor de Tropen / Novib
Zuidoost-Afrika
The Reader’s Digest
CIA - World Factbook
BBC - Country Profiles
laatst bijgewerkt maart 2024Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems