JEMEN
 

Basisgegevens
Officiële   landstaal	Arabisch
Hoofdstad	Sanaa
Oppervlakte	527.968 km²
Inwoners	29.488.936   (mei 2019)
Munteenheid	Jemenitische rial   (YER)
Tijdsverschil	+2
Web	.ye
Code.	YAR
Tel.	+957

Geografie en Landschap

Geografie

Jemen ligt in het Midden Oosten. Jemen grenst aan de Arabische Zee, de Golf van Aden en de Rode Zee. Het ligt tussen Saoedi-Arabië en Oman. De oppervlakte van Jemen is 527.970 vierkante kilometer. Jemen is daarmee ongeveer 16 keer zo groot als Nederland.

advertentie

Jemen Satellietfoto _{Foto: Publiek domein}

advertentie

Landschap

Langs de kust ligt een kleine strook land, de Tihama, die aan de westkant begrensd wordt door de hoogste bergen van het land. Deze bergen zijn ruim drieduizend meter hoog en dalen af in een zeer vruchtbaar plateau. In dit hoge gebied kun je nog steeds actieve vulkanen en warme bronnen aantreffen. De grote Arabische woestijn komt in het noorden het land in en loopt door tot aan de zuidkust. Tweederde van Jemen is onbewoond.

Er is een grote variëteit in landschappen. De Tihama, is een woestijnachtige vlakte van twintig bij vijftig kilometer. De hoofdstad Sana'a ligt op een hoogte van 2250 meter, omringd door bergen met actieve vulkanen en geisers. Naar het oosten toe neemt het gebergte af en op duizend meter hoogte begint de Arabische woestijn.

advertentie

Landschap in de buurt van Kawkaban Jemen_{Photo: Bernard Gagnon CC 3.0 Unported no changes made}

Klimaat en Weer

Jemen heeft voornamelijk een woestijnklimaat, maar kent regionaal grote variatie als gevolg van hoogteverschillen. Aan de kust en in het westen is de temperatuur tussen de 20 en 48 graden en val er weinig regen. In de bergen is de temperatuur overdag 20 tot 25 graden, maar in de wintermaanden kan het 's nachts vriezen. Regen valt hier tijdens de moessonmaanden in maart-april en in de zomer.

Planten en Dieren

Planten

Langs de Tihama varieert de flora er zijn mangroves en gras- en struikvlaktes. Aan de voet van de bergen valt meer regen. Daar groeien dan ook acacia's en palmen. Hoog in de bergen groeien tropische planten. Daar bevinden zich ook de tropisch fruitplantages. Op de hoogste bergruggen tref je koffie- en qatvelden (de nationale drugs) aan. Op het plateau groeien sorghumgierst, groenten en specerijen. Verder komen dadelpalm, eucalyptus, jeneverbes, tamarinde, tamarisk en de vijg voor

Dieren

In de woestijngebieden is de kameel het meest voorkomende dier. In de berggebieden leven geiten, schapen, knaagdieren en slangen. Andere in het wild levende dieren zijn de aap, civetkat, haas, hyena, spiesbok, steenbok en het stekelvarken.

Geschiedenis

Vroege geschiedenis

In het pre-islamitische tijdperk bevond zich op de zuidpunt van het Arabische schiereiland een hoogontwikkelde beschaving. Naast geïrrigeerde landbouw, droeg handel (o.a. wierook) bij tot de grote rijkdom in deze streek. Het gezag in dit gebied werd afwisselend uitgeoefend door een groot aantal kleine en grote vorstendommen. De eerste contacten met Europa werden gelegd met de komst van Portugese handelslieden in de 17e eeuw. Al snel vonden ook Nederlandse en Britse schepen hun weg naar de handelssteden Mocha en Aden om koffie en textiel te kopen. Uiteindelijk zou de Britse aanwezigheid in Zuid-Jemen en de Ottomaanse heerschappij over het noorden leiden tot het ontstaan van de aparte identiteiten van beide gebieden.

Zuid- en Noord-Jemen

Zuid-Jemen was voor de Britten van strategisch belang op de handelsroute met India. Na een periode waarin Groot-Brittannië vooral een protectionistische rol vervulde, werd in 1839 de havenstad Aden veroverd en werd de Engelse invloed geleidelijk uitgebreid. Een serie nationalistische opstanden maakte in 1967 een einde aan het Britse gezag en in 1969 werd de Volksdemocratische Republiek Jemen (PDRY) uitgeroepen. Na twee gewapende conflicten met Noord-Jemen (1972 en 1979) en strijd tussen diverse marxistische facties in Aden kwam in 1979 de Yemeni Socialist Party (YSP) aan de macht. Na nieuwe gewelddadige onlusten en een economische recessie begon de YSP halverwege de jaren tachtig aan te sturen op eenwording met het noorden.

Noord-Jemen kende eeuwenlang een conservatieve islamitische bestuursvorm waarin sji'ietische imams als nationale vorsten heersten. Tussen 1919 en 1962 was Noord-Jemen een koninkrijk. Een staatsgreep door hervormingsgezinde jonge officieren maakte hier echter een einde aan. De periode die hierop volgde werd gekenmerkt door strijd tussen royalisten, conservatieve religieuze groepen en republikeinen. In 1978 kregen de republikeinen de overhand en Ali Abdullah Saleh werd benoemd tot president van de Arabische Republiek Jemen. Nadat hij zijn machtspositie had geconsolideerd, raakte hij geïnteresseerd in de hereniging van Jemen.

Republiek Jemen

In mei 1990 gingen Noord- en Zuid-Jemen op in de Republiek Jemen onder leiding van Saleh. Na de eenwording kreeg het land te maken met een moeilijk proces van natievorming. Het werd bovendien economisch gestraft door de internationale gemeenschap vanwege zijn opstelling tijdens de Eerste Golfoorlog. Jemen zat op dat moment als tijdelijk lid in de VN Veiligheidsraad en onthield zich van stemming over Veiligheidsresolutie 687, waarin de internationale gemeenschap de inval van Irak in Koeweit veroordeelde. Tijdens de Golfoorlog van 2003 koos Jemen ervoor zich expliciet bij de internationale gemeenschap aan te sluiten.

De slechte economische situatie leidde tot binnenlandse onlusten en uiteindelijk tot een korte burgeroorlog. Door de overwinning van het noorden werd de door het zuiden beoogde afscheiding voorkomen.

In de jaren 2004 en 2005 zijn er veel gevechten met aanhangers van de geestelijke Hussein al-Houthi in het noorden. In september 2006 wint president Saleh opnieuw de verkiezingen. In 2007 en 2008 zijn er ongeregeldheden met aanhangers van Abdul-Malik al-Houthi in het noorden. In juni 2009 worden 9 buitenlanders ontvoerd, de lichamen van drie van hen worden gevonden.

In juni 2010 plegen aanhangers van Al-Qaida een aanslag op het hoofdkwartier van de veiligheidsdienst in Aden, er vallen tenminste tien slachtoffers. President Saleh raakt in juni 2011 gewond tijdens raketbeschietingen. Hij wordt behandeld in Saoedi-Arabië en keert in september weer terug. Hij treedt terug als president en wordt opgevolgd door Abdrabbuh Mansour Hadi in februari 2012. In 2012 en 2013 worden diverse Al-Qaida kopstukken uitgeschakeld door Amerikaanse Drones. In februari 2014 wordt er toegewerkt naar een nieuwe federatieve staatsvorm als gevolg van politieke ontwikkelingen. In september 2014 nemen Houthi rebellen een groot gedeelte van de hoofdstad Sanaa in. In februari 2015 vlucht president Hadi naar Aden. Een coalitie onder leiding van Saoedi-Arabie bombardeert Houthi stellingen in 2015 en 2016. In april 2016 organiseert de VN gesprekken tussen de strijdende partijen. In 2017 is er een uitbraak van cholera die veel doden maakt onder de burgerbevolking. De oorlog komt in Nederland zichtbaar in beeld doordat documentairemaakster Floortje Dessing in december 2017 een tijdje klem zat tussen de strijdende partijen en daar verslag van deed.

In april 2019 kwam het parlement van Jemen voor het eerst sinds het uitbreken van het conflict in 2014 bijeen in Say'un. In augustus 2019 barstte het geweld los tussen de regering van Hadi en de pro-secessionistische Zuidelijke Overgangsraad (STC) in Zuid-Jemen. In november 2019 ondertekenden de regering van Hadi en de STC een akkoord over machtsdeling om een einde te maken aan de onderlinge gevechten en in december 2020 vormden de ondertekenaars een nieuw kabinet. In 2020 en 2021 gingen de gevechten op de grond in Jemen door toen de Houthi's grondgebied wonnen en ook regelmatig UAV- en raketaanvallen uitvoerden tegen doelen in Saudi-Arabië.

Bevolking

In Jemen wonen 28.036.829 miljoen mensen (2017). De bevolkingsdichtheid is ongeveer 53 inwoners per vierkante kilometer.

• De natuurlijke bevolkingsgroei bedraagt 2,28%. (2017)
• Geboortecijfer per 1000 inwoners is 28.4 (2017)
• Sterftecijfer per 1000 inwoners is 6 (2017)
• De levensverwachting is 65,9 jaar. (mannen 63,7 en vrouwen 68,2 jaar (2017)

De dominante bevolkingsgroep zijn de Arabieren. Er zijn ook kleinere aantallen Afrikanen, Zuid-Aziaten en Europeanen.

Taal

De officiële taal in Jemen is het Arabisch. Toeristen kunnen mondjesmaat met Engels terecht.

Enkele uitspraakregels van het Arabisch:

• -alle letters worden uitgesproken
• -een ‘ betekent dat een letter heel kort uitgesproken wordt
• -de r is een rollende r
• -de y wordt uitgesproken als sj
• -de sh wordt uitgesproken als sj
• -de gh wordt uitgesproken als een brouw-r of Franse r
• -de kh wordt uitgesproken als een hard g
• -de ou wordt uitgesproken als oe

Er bestaat geen vaste Nederlandse schrijfwijze voor Arabische woorden. De namen worden geschreven zoals ze uitgesproken worden. Aqaba kan dus net zogoed als Akaba gespeld worden.

Het Arabische schrift wordt van rechts naar links geschreven en bestaat uit 28 medeklinkers. Klinkers worden niet geschreven en daardoor ontstaan er verschillende Latijnse schrijfwijzen voor één-en-hetzelfde woord. Arabische cijfers worden van links naar rechts geschreven.

Enkele woorden en zinnen:

Nederlands	Arabisch
Een	wahed, vrouwelijk: wahda
Twee	etnen
Drie	talata
Tien	‘ashra
Honderd	meyya
Duizend	‘alf
Zondag	yom el had
Woensdag	yom el ’arba’
Ja	‘aywa
Nee	la’
Zomer	sef
Winter	sheta
Waar is het hotel?	fen el fondok?
Hoe laat is het?	essa’a kam?
Hoe heet u?	‘esm-ak ‘ak? (man)
Hoe heet u?	‘esm-ek ‘eh? (vrouw)
Hebt u wisselgeld?	‘andokom fakka?

Godsdienst

Jemen is een overwegend Islamitisch land (98%). Er zijn ongeveer evenveel Soennieten als Sjiieten. Verder zijn er kleine gemeenschappen Hindoes, Joden en Christenen.

Samenleving

Staatsinrichting

De Republiek Jemen is op 22 mei 1990 ontstaan uit het samengaan van Noord- en Zuid-Jemen. Jemen heeft een democratische bestel met een parlement met 301 rechtstreeks gekozen afgevaardigden. In 1997 vonden voor het eerst parlementsverkiezingen plaats. Momenteel zijn er 21 partijen actief. Sinds de parlementaire verkiezingen van mei 2003 hebben vijf partijen zitting in het parlement: de regerende General People's Congress (GPC, 229 zetels), de conservatief-islamitische Yemeni Congregation for Reform (Islah, 45), de Yemeni Socialist Party (YSP, 7), de Nasiristische Unionisten (3) en de Baath Partij (2). In het parlement zitten verder 14 'onafhankelijken'.

Volgens de grondwet dienen iedere 5 jaar presidentsverkiezingen gehouden te worden. Na in 1994 door het parlement te zijn herkozen, werd de president in september 1999 voor het eerst rechtstreeks door de bevolking herkozen. De verkiezingen van 2004 zijn evenwel uitgesteld tot 2006. Het staatshoofd benoemt de premier, het kabinet en de Consultatieve Raad bestaande uit invloedrijke burgers. De president kan per decreet regeren. Decreten moeten door het parlement worden goedgekeurd, maar de praktijk wijst uit dat ze soms ook zonder parlementaire goedkeuring in werking treden. De Shari'a is de belangrijkste bron van wetgeving, maar heeft in de praktijk vooral betekenis op het gebied van personen- en familierecht. Met de eerste lokale verkiezingen in februari 2001 werd een belangrijke stap gezet op weg naar democratische controle op het gedecentraliseerde overheidsbestuur.

Politiek

Het politieke krachtenveld in Jemen is zeer complex en veranderlijk. Persoonlijke banden en tribale achtergronden spelen een belangrijke rol in het politieke bestel. Noemenswaardige oppositiegroeperingen zonder parlementaire vertegenwoordiging zijn de League of the Sons of Yemen (Rabita - vooral zuidelijke intellectuelen) en El Haq (een religieuze partij, waarvan rebellenleider Al-Houthi lid was). Het Nationale Oppositie Front, sinds de burgeroorlog in ballingschap in Londen, is wat in de vergetelheid geraakt, vooral sinds de in 2003 door de regering afgekondigde amnestie.

Behalve de spanningen tussen de regerings- en oppositiepartijen hebben pogingen om het hervormingspakket van de Wereldbank en het IMF door te voeren geleid tot gewelddadige oppositie en confrontaties met de bevolking. Vooral pogingen tot het afschaffen van subsidies voor enkele basisproducten en dieselolie stuitten op veel verzet. Daarnaast kwam de onvrede van tribale groeperingen met de wijze waarop de regering met hen omgaat, dan wel waarop bepaalde conflicten (niet) worden opgelost, mede tot uiting in geweldsacties zoals het opblazen van oliepijpleidingen, autodiefstallen en ontvoeringen van buitenlanders. De laatste jaren is kidnapping van buitenlanders niet of nauwelijks voorgekomen. Recentelijk is de overheid strenger gaan optreden tegen het dragen van wapens in de steden; de strafmaat voor ontvoeringen is flink verhoogd.

De actuale politieke situatie staat beschreven in het hoofdstuk geschiedenis.

Economie

Jemens economie heeft een duaal karakter, georiënteerd op olie en landbouw. De uitvoer bestaat voor 90 procent uit ruwe olie en olieproducten. Zowel voorraden als exploitatiemogelijkheden van olie blijven evenwel ver achter bij die van de buurlanden; gasvondsten vergen grote investeringen. Naar schatting is een derde tot de helft van de beroepsbevolking werkloos (in feite 'underemployed'), terwijl Jemen een groot gebrek heeft aan ge­schoolde arbeidskrachten. Naast de formele economie bestaat een grote informele economie.

(Sinds de hereniging in 1990 heeft Jemen met een groot aantal tegen­sla­gen te kampen gehad. De beide Golfoorlogen, de lage olieprijs gedurende een flink aantal jaren en de burgeroorlog van 1994 hebben een sterk negatief effect gehad op de economische ontwikkeling. De regering onderkent de economische problemen en onderhandelt met het IMF over een nieuw aanpassingsprogramma. Doelstellingen van de regering zijn reductie van het begrotingstekort, hervormingen op het gebied van handel (deregulering), inkrimping en decentralisering van het overheidsapparaat en privatisering. Het beleid begint op macro-economisch terrein vruchten af te werpen, maar deregulering en privatisering maken weinig voortgang.

Het huidge conflict heet een desastreuse invloed op de economie. Hier wat kerncijfers uit 2017. Het BBP per hoofd van de bevolking is met $2.500 extreem laag. De groei is al jarenang negatief, momneteel zo rond de - 6%. Meer dan de helft van de bevolking leeft onder de armoedegrens.

Vakantie en Bezienswaardigheden

De toeristisch gezien belangrijkste steden in Jemen zijn Sanaa, de hoofdstad, Al Mukalla, Dhamar, Kawkaban, en Mokha. Mokha staat bekend staat als de geboorteplaats van mokka koffie. De prachtige stranden van Al Hudayda betoveren de toeristen door de pure schoonheid. Naast deze plaatsen zijn de meest exotische bestemmingen in Jemen: Shibam, Seiyun, en Tarim, de drie beroemde historische steden van Hadhramaut.

Er zijn een paar dingen die je in gedachten moet houden bij het plannen van een vakantie naar Jemen. Camera's zijn verboden in vele delen van het land. Het wordt beschouwd als zeer beledigend om foto's van een vrouw te maken, zelfs als de fotograaf zelf een vrouw is. Hoffelijkheid en conservatieve kleding worden gewaardeerd. De barre weersomstandigheden moeten in het oog worden gehouden bij het plannen van een reis.

In de afgelopen jaren is het land verscheurd door gewelddadige aanvallen, gewapende hinderlagen, burgeroorlogen, wetteloosheid, en regionale conflicten. De natuurlijke schoonheid van Jemen is een van de grootste attracties van het land. Maar het verontrustende politieke klimaat heeft het noodzakelijk gemaakt om reisadviezen te geven tegen reizen naar Jemen. Het is iets voor de zeer avontuurlijke reizigers.

Klik op de menuknop bovenaan het scherm voor meer informatie

JEMEN LINKS

Advertenties
• Jemen Vliegtickets.nl
• Hotels Jemen
• Tradetracker plaats advertenties en verdien geld
• Boeken, ook tweedehands, over JEMEN bij Bol.com

Nuttige links

Jemen Reisstart (N+E)
Reisinformatie Jemen (N)
Reizendoejezo - Jemen (N)
Telefoongids Yemen