GUYANA
 

Basisgegevens
Officiële   landstaal	Engels
Hoofdstad	Georgetown
Oppervlakte	214.969 km²
Inwoners	785.908   (mei 2019)
Munteenheid	Guyaanse dollar   (GYD)
Tijdsverschil	-5
Web	.gy
Code.	GYA
Tel.	+592

To read about GUYANA in English - click here

Geografie en Landschap

Geografie

Guyana ligt in het noorden van Zuid-Amerika. Guyana grenst in het oosten aan Suriname. De grensrivier de Corantijn wordt door Suriname en Guyana betwist. In het zuiden en zuidwesten is Brazilië de buurstaat. En in het noordwesten grenst Guyana aan Venezuela. In het noorden heeft Guyana ongeveer 600 km kustlijn langs de Atlantische Oceaan. De oppervlakte van Guyana is bijna 215.000 vierkante kilometer. Guyana is daarmee ruim zes keer zo groot als Nederland.

advertentie

Guyana Satellietfoto

_{foto: NASA in het publieke domein}

Landschap

Het grootste deel van het land, in het midden en zuiden, bestaat uit regenwoud. In het westen en zuiden liggen bergketens. Mount Roriama is de hoogste berg van Guyana, maar ligt voor het grootste deel in Venezuela en Brazilië; de hoogste berg die in zijn geheel in Guyana ligt is de Appakaima.

advertentie

Landschap Guyana

_{no changes made Foto:Bernard Dupont Creative Commons Attribution-Share Alike 2.0 Generic}

Langs de Atlantische Oceaan ligt een vruchtbare, 15-65 km brede kustvlakte. Deze vlakte ligt gedeeltelijk onder het wateroppervlak, daarom zijn er langs de kust dijken gebouwd. De rivieren zijn erg belangrijk voor Guyana. Ze zijn een goed alternatief voor de slechte wegen. Tot 100 à 150 km zijn ze landinwaarts te bevaren voor grote schepen. Verder landinwaarts wordt het verval te groot. De Potaro is een van de belangrijkste rivieren, andere rivieren zijn de Essequibo, de langste rivier van Guyana, de Demerara, de Corantijn en de Berbice. De rivieren ontspringen allemaal in de bergen van het zuiden en westen en komen uit in de Atlantische Oceaan.

Zeer bijzonder is de Kaiateur waterval die neerstort in de Potaro rivier en ligt in het Kaieteur National Park in Essequibo. Het is de hoogste 'single drop' waterval ter wereld met een totale hoogte van 251 meter, en daarmee hoger dan de Niagara Falls op de grens van Canada en de Verenigde Staten en de Victoria Falls op de grens van Zambia en Zimbabwe. Per seconde verdwijnt er 663 m3 water over de rand van de waterval.

Klimaat en Weer

advertentie

Stortbui Guyana

_{no changes made Foto:Bernard Dupont Attribution-ShareAlike 2.0 Generic (CC BY-SA 2.0)}

Guyana heeft een tropisch klimaat. Dit betekent dat de invloed van seizoenen erg beperkt is. De gemiddelde jaartemperatuur is 27 ºC. Uiteraard ligt de temperatuur in de bergen op grotere hoogten lager. Tussen oktober en mei is het ietsje koeler. Langs de kust wordt de hitte getemperd door een koele aanlandige wind vanaf de Atlantische Oceaan. Er valt het hele jaar neerslag. Van mei tot augustus en van half november tot half januari regent het overvloedig.

Planten en dieren

Planten

advertentie

Dyuana Regenwoud

_{Foto:Loriski Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

Ongeveer driekwart van het land is bedekt met regenwoud. Veel voorkomende planten, bomen of gewassen zijn: balata, banaan, groenhart, kokospalm, mango, mora, palm en rijst

Dieren

Guyana Jaguar

_{Foto:Marcusobal https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en no changes made}

De koning van het regenwoud is de jaguar. Dit dier heeft geen natuurlijke vijanden en voedt zich met zoogdieren zoals apen, miereneters en tapirs. De jaguar komt terug in het wapen van het land en wordt door de bevolking beschouwd als het nationale dier.

In de rivieren van het land, die de enige verbinding vormen met de binnenlanden, zwemmen otters en de grootste zoetwatervis die bestaat, de arapaima. Zij zijn weer voedsel voor de zwarte kaaiman.

Er leven 700 verschillende soorten tropische vogels. Inheems zijn verschillende soorten papegaaien zoals de ara.

Geschiedenis

Kaart Guyana 1649

_{Foto:publiek domein}

Voor de komst van de Europeanen werd het gebied van het huidige Guyana bevolkt door twee indianenstammen, de Cariben en de Arawakken. Zij noemden het land 'Guiana'. Nederlanders vestigden zich aan het eind van de 16e eeuw. In 1763 werd een grote slavenopstand geleid door de slaaf Cuffy, die hierdoor de status van nationale held kreeg. In 1796 kwam het gebied onder Brits bewind en vanaf het Congres van Wenen (in 1815) maakte het officieel deel uit van Engeland. In 1831 werd het gebied benoemd tot de kolonie 'Brits Guiana'. Drie jaar later werd de slavernij afgeschaft en huurden de Britten goedkope werkkrachten in afkomstig uit India, China en Portugal om op de plantages te werken. Veel van de voormalige slaven trokken naar de stad en vormden grotendeels de huidige stedelijke bevolking. De Indiase bevolking bleef op het platteland.

In 1953 intervenieerden Britse troepen in 'Brits Guiana', omdat het Verenigd Koninkrijk vreesde dat het echtpaar Jagan en de door hen opgerichte politieke partij, de People's Progressive Party (PPP), van Guyana een communistische staat zouden maken. Sinds de opsplitsing van de PPP in 1955 is de Guyaanse politiek meer op etniciteit gebaseerd dan op ideologie.

In 1966 werd Guyana onafhankelijk. Op 23 februari 1970 werd de Republiek uitgeroepen, de dag van de slavenopstand van Cuffy. Vanaf de onafhankelijkheid tot aan zijn dood in 1985 was Forbes Burnham president van het land. Hij regeerde op een autocratische wijze. Na zijn dood werd Hugh Desmond Hoyte president. Hij vormde het politieke systeem om van staatssocialisme en eenpartijstelsel naar een systeem met een markteconomie en persvrijheid. In 1992 werd Cheddi Jagan president. Na zijn overlijden in 1997 volgde zijn echtgenote Janet Jagan hem op. In 1999 werd zij vervangen door de voormalige minister van Financiën, Bharrat Jagdeo. Er werden nauwelijks veranderingen in het regering sbeleid doorgevoerd door de nieuwe president.

Bij de verkiezingen van maart 2001, gemonitord door een internationale delegatie onder leiding van Jimmy Carter, won de PPP/Civic van Jagdeo. Op 31 maart 2001 werd hij als president geïnaugureerd. Na de verkiezingen ontstond grote politieke onrust welke samenviel met een golf van criminaliteit; dit hield Guyana in haar greep tot aan mei 2003.

In 2004 wordt de politiek gedomineerd door onenigheid over veronderstelde banden tussen de politie, de minister van Binnenlandse Zaken Ronald Gajraj en een death squad, dat al sinds 2002 actief zou zijn. Gajraj heeft aangeboden om op te stappen, wat de spanningen tussen de regerende PPP/Civic en de PNC/Reform zou kunnen doen afnemen. Echter de nationale verkiezingen in de eerste helft van 2006 beginnen de politiek al weer te overheersen. Doordat de etnische loyaliteiten zeer diepgeworteld zijn blijft de huidige president de grote favoriet en is de kans groot dat hij voor de vierde opeenvolgende keer de verkiezingen zal winnen.

Bharrat Jagdeo Guyana

_{no changes made Foto:Wilson Dias Attribution 3.0 Brazil (CC BY 3.0 BR)}

In augustus 2006 wint president Bharrat Jagdeo een nieuwe termijn van vijf jaar. In september 2007 beslecht een VN tribunaal een conflict over een olierijk gedeelte voor de kust tussen Guyana en Suriname. Beide landen krijgen een gedeelte. In oktober 2008 sluit Jagdeo na een eerder conflict een handelsovereenkomst met de EU. In november 2011 wint Donald Ramotar de presidentsverkiezingen, maar zijn partij verliest de absolute meerderheid in het parlement. In mei 2015 wint ex-generaal David Granger de presidentsverkiezingen en brengt zo een einde aan 23 jaar PPP dominantie.

Bevolking

Guyana School Parade

_{Foto:amenderson2 Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0) no changes made}

In Guyana wonen 737.718 mensen (2017). De bevolkingsdichtheid bedraagt ongeveer 3,5 inwoners per vierkante kilometer.

De natuurlijke bevolkingsgroei bedraagt 0,32%. (2017)

Geboortecijfer per 1000 inwoners is 15.4 (2017)

Sterftecijfer per 1000 inwoners is 7.4 (2017)

De levensverwachting is 68,6 jaar. (mannen 65,6 en vrouwen 71,8 jaar (2017)

Van de bevolking is 39,5% van Indiase en 29,5% van Afro-Caraibische afkomst. De overige bevolkingsgroepen zijn: mulatten en mestiezen (samen 20%), indianen (10,5%), overigen (0,5%).

Taal

De officiële taal in Guyana is Engels. Verder wordt er creools, Hindi, Urdu, Portugees en Indianentalen (o.a. Arawak)gesproken.

Godsdienst

De helft van de inwoners van Guyana hangt een Christelijke godsdienst aan. 35% van de bevolking is Hindu en 10 % Moslim.

Samenleving

Staatsinrichting

Er is een Parlement dat bestaat uit één kamer met 65 leden, waarvan 53 direct worden verkozen en 12 worden gekozen uit regionale besturen. De ambtsperiode voor de leden van het Parlement is vijf jaar. De hoogste juridische instelling is het Hof van Beroep.

Parlementsgebouw Guyana

_{Foto:David Stanley Creative Commons Attribution 2.0 Generic no changes made}

Daarnaast is er nog lokaal bestuur. Guyana is verdeeld in tien districten (Barima-Waini, Cuyuni-Mazaruni, Demerara-Mahaica, East Berbice-Corentyne, Essequibo Islands-West Demerara, Mahaica-Berbice, Pomeroon-Supenaam, Potaro-Siparuni, Upper Demerara-Berbice, Upper Takutu-Upper Essequibo). Deze districten hebben elk een eigen bestuursorgaan, de Regionaal Democratische Raad. Deze wordt gekozen voor een periode van vijf jaar en vier maanden, maar kan indien gewenst worden ontslagen door de president.

Politiek

Sinds 1970 is Guyana een republiek, met de president als hoogste autoriteit. De president wordt benoemd uit de partij die met de verkiezingen de meeste stemmen heeft gekregen. Hij mag al naar gelang de Nationale Vergadering aanhouden of vervangen.

Het vervangen van de president behoeft meer moeite. De president mag alleen ontslagen worden uit zijn ambt als hij ziek is, de grondwet schendt, of als hem wangedrag ten laste kan worden gebracht.

In Guyana heerst nog steeds politieke onrust ondanks de institutionele verbeteringen van het afgelopen decennium. Lange tijd werd de verkiezingsuitslag van december 1997 bestreden door de oppositiepartij PNC (waar voornamelijk Afro-Guyanezen lid van zijn) en ook de nieuwe verkiezingsuitslag heeft aanleiding gegeven tot een nieuwe uitbarsting van geweld.

Etnische conflicten spelen al sinds de jaren zestig een belangrijke rol in de Guyaneze maatschappij. Bij rassenrellen werd veel geweld gepleegd en voor miljoenen dollars aan materiële schade aangericht.

In februari 2002 ontstonden opnieuw etnische ongeregeldheden als gevolg van de ontsnapping uit de gevangenis van de Afro-Guyanees Andrew Douglas. De Afro-Guyanezen in het land voelen zich politiek en economisch achtergesteld in de voornamelijk Indo-Guyanees georiënteerde maatschappij, waardoor Douglas inmiddels een volksheld voor de Afro-Guyanesen is geworden. Sinds zijn ontsnapping hebben ten minste tien Indo-Guyanesen de dood gevonden en zijn een aantal politiefunctionarissen vermoord. De president staat machteloos, omdat de Afro-Guyanesen Douglas massaal steun verlenen. De moord op twee Afro-Guyanese protestanten door de politie in datzelfde jaar heeft het etnische conflict weer op scherp gezet. Verschillende malen braken er etnisch geïnspireerde gewelddadige onlusten uit, met name in en rond het plaatsje Buxton. In Juli 2002 liep het geweld hoog op tijdens de 23ste CARICOM-vergadering in Georgetown. In 2003 wist de regering van Guyana door middel van inzet van politie en het leger de rust te herstellen. Volgens sommigen in Guyana zou de regering daarbij gebruik hebben gemaakt van doodseskaders, die de aanstichters van de onlusten uit de weg zouden hebben geruimd. Bewijs hiervoor ontbreekt vooralsnog. Zeker is echter dat het optreden van leger en politie met veel geweld gepaard is gegaan.

De stijgende handel in, en gebruik van drugs wordt als andere oorzaak voor het toenemende geweld gezien. De regering heeft in samenwerking met de 'Inter-American Drug Abuse Control Commission' van de OAS een zogenaamd 'National Drugs Strategy Master Plan' geformuleerd met vijf hoofdoelstellingen: voorraadreductie; vraagreductie; controlemaatregelen; institutionele herstructurering; en een evaluatiefunctie. Daarnaast is er een 'National Anti-Narcotic Commission' ingesteld die de genoemde doelstellingen moet uitvoeren. Ondanks deze ambitieuze plannen om drugshandel en -gebruik te bestrijden, nemen beiden alleen maar toe. Vanwege de economische, politieke en maatschappelijke situatie en het onvermogen van Guyana om de drugs buiten de grenzen te houden, komt er veel cocaïne het land binnen. Er bestaat onvoldoende samenwerking en vertrouwen tussen de Customs Anti-Narcotics Unit (CANU) en de politie. Daarnaast wordt op grote schaal geld, afkomstig uit de drugshandel, wapen- en mensenhandel en corruptie en fraude, witgewassen. Door de politieke instabiliteit, de inefficiënte regering, een interne veiligheidscrisis en een gebrek aan middelen kan Guyana deze situatie moeilijk onder controle brengen. Veel Indo-Guyanesen hebben bezwaar tegen de etnische samenstelling van politie en leger en achten hervormingen noodzakelijk.

De actuele politieke situatie is beschreven in het hoofdstuk geschiedenis.

Economie

In 1989 heeft de toenmalige president samen met de Wereldbank en het IMF een economisch herstelprogramma opgezet, wat de rol van de regering in de economie flink heeft doen afnemen, buitenlandse investeringen heeft aangetrokken, de regering van achterstallige schulden heeft verlost en waarbij 15 van de 41 staatsinstellingen zijn verkocht. Hierdoor is de economie in de jaren negentig sterk gegroeid met de mijnbouwsector als belangrijkste motor van de groei. Sinds 1998 stagneert de economie als gevolg van voortdurende politieke onzekerheid, dalende investeringen in de private sector, een teleurstellende groei in de mijnbouw- en landbouwsectoren, en doordat Guyana weinig succes heeft met het ontwikkelen van nieuwe industrieën. In 2003 kromp de economie met 0,6%. De productie van rijst en bauxiet steeg weliswaar, maar de suiker- en goudproductie daalde. De financiële dienstensector is een groeisector. Guyana Telephone and Telegraph, de enige aanbieder van telecommunicatie, blijft ook groeien.

Hoewel schuldenverplichtingen worden verlicht in het kader van Guyana's kwalificatie voor E-HIPC (het initiatief van Wereldbank/IMF voor 'Enhanced Heavily Indebted Poor Countries'), blijft de buitenlandse schuld hoog. Met de vrijgekomen fondsen van de recent overeengekomen schuldenverlichting wil de regering investeringen in de infrastructuur stimuleren en de maatschappelijke uitgaven verhogen ten behoeve van armoedeverlichting.

Export Guyana

_{Foto:R. Haussmann, Cesar Hidalgo, et.al. Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes}

Het IMF ondersteunt samen met de Wereldbank strategieën die door Guyana worden uitgewerkt in een zogenaamd 'Poverty Reduction Strategy Paper' (PRSP). Dit wordt door de regering ontwikkeld in samenspraak met de burgers (inclusief de armen) en andere ontwikkelingspartners. Het PRSP beschrijft het macro-economische, structurele en maatschappelijk beleid over een periode van drie jaar. Voor de komende periode worden structurele hervormingen en fiscale verbeteringen verwacht in Guyana. Ontwikkelingshulpprogramma's worden voortgezet, voornamelijk met steun van de EU en de Inter-American Development Bank.

De handel met de EU wordt op dit moment gesteund door middel van speciale tarieven. Guyana en andere Caribische landen vrezen dat ze met openstelling van de EU-markt voor rijst niet meer in staat zullen zijn om te concurreren met Aziatische landen. Hetzelfde geldt voor de productie van rum, die sterk lijdt onder het aanbod van kwalitatief goede alcohol uit Azië.

Guyana doet het de laatste jaren heel behoorlijk op economisch gebied met in de jaren 2010,2011 en 2013 groeipercentages van rond de 5%. Guyana profiteert van de goede prijs van goud, dat het belangrijkste exportproduct is geworden. Desondanks leeft een groot gedeelte van de bevolking onder de armoedegrens. Het BBP per hoofd van de bevolking bedraagt $8.100 per jaar (2017).

Vakantie en bezienswaardigheden

Guyana heeft zowel regenwouden, stranden, savannes als rivieren. Het land trekt avontuurlijk ingestelde toeristen die willen kamperen, vissen of trektochten maken om met wat geluk zelfs een jaguar te spotten.

Kaieteur Watervallen Guyana

_{Foto:Bill Cameron Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported no changes made}

Een bezoek aan Kaieteur watervallen in het Kaieteur National Park is een hoogtepunt bij elk bezoek aan Guyana. De watervallen liggen aan de rivier de Potaro en horen thuis in het rijtje Iguazú, Niagara en Victoria. Het nationale park ligt op een plateau en is een van de oudste en meest afgelegen gebieden ter wereld. Je vind er geologische formaties zich in een bio-divers regenwoud. Er zijn tal van stranden in Guyana, onder meer Almond Beach, Shell Beach en Saxacalli Beach. Er zijn regenwouden in Iwokrama en de Pakaraima bergen.

Markt Georgetown Guyana

_{Foto:MM Creative Commons Attribution-Share Alike 2.0 Generic no changes made}

19e-eeuwse houten huizen op palen en charmante groene boulevards langs lijnen van oude Nederlandse grachten gelegd geven de hoofdstad Georgetown een uniek karakter. Enkele van de meer indrukwekkende houten gebouwen uit het koloniale verleden zijn onder meer het stadhuis, de St George's kathedraal en het justitiepaleis. De botanische tuinen en de dierentuin, die op een terrein van 49 hectare liggen, hebben een mooie collectie palmen, orchideeën en lotus lelies. Ook een bezoek waard zijn het Museum van natuurlijke geschiedenis, dat alle aspecten van het leven en cultuur bevat en het Walter Roth Antropologisch Museum. Breng vooral ook een bezoek aan de levendige markt.

Klik op de menuknop bovenaan het scherm voor meer informatie

GUYANA LINKS

Advertenties
• Guyana Vliegtickets.nl
• Rondreis Guyana Djoser
• Vakantieveilingen bied mee op de beste deals
• Hotels Guyana
• Guyana Vliegtickets Tix.nl

Nuttige links

Guyana Startnederland (N)
Reisinformatie Guyana (N)
Reizendoejezo - Guyana (N)
Telefoongids Guyana (N)

Bronnen

Elmar Landeninformatie

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt april 2021
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems