GHANA
 

Basisgegevens
Officiële   landstaal	Engels
Hoofdstad	Accra
Oppervlakte	238.533 km²
Inwoners	30.010.220   (mei 2019)
Munteenheid	cedi   (GHS)
Tijdsverschil	+0
Web	.gh
Code.	GHA
Tel.	+233

Geografie en Landschap

Geografie

Ghana ligt in West-Afrika aan de Golf van Guinea, enkele graden ten noorden van de evenaar en bijna recht op de meridiaan van Greenwich. Ghana grenst aan Burkina Faso, Ivoorkust en Togo. De oppervlakte van Ghana is 238.573 vierkante kilometer. Ghana is daarmee ongeveer 7 keer zo groot als Nederland.

advertentie

Ghana Satellietfoto _{Foto: Publiek domein}

advertentie

Landschap

Ghana heeft een flinke variatie aan landschappen. Het zuiden is overwegend groen en er zijn nog stukken regenwoud te vinden. Hoewel veel daarvan plaats heeft moeten maken voor landbouw. Naar het noorden toe wordt het landschap vlakker en open en savanneachtig. Overal langs de kust vind je grotere en kleinere stranden die vaak omzoomd worden door palmbomen.

De hoogste berg is de Mount Afadjato van 880 meter. In het oosten bevindt zich een enorm groot, langgerekt stuwmeer, het Voltameer. Het heeft de vorm van een inlandse delta. De voeding komt grotendeels van de rivieren de Witte Volta en de Oti, beide aftakkingen van de Niger, en de Zwarte Volta, die ontspringt in het noorden van Burkina Faso; het water stroomt vanuit het meer via de Akosombo Dam en de rivier de Volta naar zee.

advertentie

Mount Afadjato, Ghana_{Photo: Krzysztof Gajos in het publieke domein}

Klimaat en Weer

Het klimaat van Ghana is tropisch. Warm en betrekkelijk droog aan de zuidoost kust, heet en vochtig in het zuidwesten en heet en droog in het noorden. De regentijd duurt van juni tot en met september. In de praktijk betekent dat om de één of twee dagen meestal tegen de avond een flinke plensbui die zo'n twee uur duurt.

Planten en Dieren

advertentie

Planten

Ghana kent onnoemelijk veel verschillende plantensoorten, de plantenwereld ligt ten grondslag aan een bloeiende inheemse kruidengeneeskunst. Veel voorkomende soorten zijn de abachi, acacia, apebroodboom, cacao, kokospalm, mahonie, oda en de lontarpalm.

advertentie

Dieren

Door heel Ghana verspreid zijn een aantal natuurreservaten te vinden, waarvan Mole National Parc het bekendste en het best ontsloten is. Groot wild is er volop te vinden. Bekende diersoorten zijn de aap, antilope, buffel, leeuw, nijlpaard, olifant en de panter.

Geschiedenis

De geschiedenis van Ghana is beter gedocumenteerd dan die van de meeste andere Afrikaanse landen, vanwege het belang van het land in regionale en internationale handelsstromen. De grootste etnische groep in Ghana, de Akan, domineert de samenleving al sedert de veertiende eeuw. Rond 1700 werd het Ashanti koninkrijk gesticht. Dit koninkrijk kende een hoge organisatiegraad en een sterk leger, dat de handel in goud en slaven controleerde.

Langs de kust, door de Portugezen en later de Nederlanders aangemerkt als de Goudkust, ontstonden handelsnederzettingen en forten. De Britten arriveerden in de achttiende eeuw in Ghana, in eerste instantie alleen om te handelen. Als gevolg van de Frans-Britse rivaliteit in de regio vielen de Britten in 1874 echter het Ashanti koninkrijk binnen en riepen de Goudkust uit tot een Britse kolonie.

De eerste politieke bewegingen die opkwamen werden geleid door hoog opgeleide elites. In 1951 werden de eerste constitutionele verkiezingen voor een nationale regering gehouden, onder het gezag van de Britse kolonisator. In 1957 verwierf Ghana als eerste Afrikaans land beneden de Sahara de volledige onafhankelijkheid. Het land werd geleid door Kwame Nkrumah, één van de grootste voorvechters van het Pan-Afrikaanse ideaal. In 1960 werd de Republiek uitgeroepen met Nkrumah als president. Zijn beleid, op socialistische leest geschoeid, begon echter steeds meer autoritaire trekken te vertonen, hetgeen resulteerde in een geweldloze militaire machtsovername in 1966. Tot 1981 kwamen, al dan niet met geweld gepaard gaande, machtsovernames geregeld voor. Militaire en burgerregimes wisselden elkaar af.

In 1981 nam de jonge en populaire Flight Luitenant Jerry Rawlings de macht over. Hij stelde zichzelf aan het hoofd van een Provisional National Defence Council (PNDC) en regeerde per decreet. Tijdens zijn eerste regeringsjaren legde hij met zijn militaire regime de basis voor economisch herstel, maar begin jaren negentig won de westersgezinde stroming binnen de PNDC gaandeweg terrein en er werden besprekingen met het IMF en de Wereldbank geopend. In 1992 werd een democratische grondwet (gebaseerd op de grondwet van de Verenigde Staten) per referendum goedgekeurd en werden presidentsverkiezingen gehouden. Rawlings van het National Democratic Congress (NDC) won de verkiezingen met ruime voorsprong (58%). Hij werd hiermee de eerste gekozen president sinds de onafhankelijkheid. De parlementsverkiezingen, die eveneens in 1992 plaats hadden, werden door de oppositie geboycot. Het parlement bestond als gevolg hiervan voornamelijk uit aanhangers van Rawlings. In 1996 werden opnieuw presidents- en parlementsverkiezingen gehouden, waarbij Rawlings (57,5%) en het NDC wederom als winnaar uit de bus kwamen.

De zittende president Rawlings kon zich niet meer verkiesbaar stellen voor de presidents- en parlementsverkiezingen van december 2000. Belangrijkste kandidaten waren John Atta Mills van de regeringspartij NDC en John Agyekum Kufuor van de belangrijkste oppositiepartij New Patriotic Party (NPP). Ghana staat reeds geruime tijd te boek als één van de weinige stabiele landen in de instabiele regio West-Afrika en er was beide partijen dan ook veel aan gelegen deze status te behouden. Tijdens de voorspoedig verlopen presidents- en parlementsverkiezingen in december 2000, heeft Ghana deze positie bevestigd en is een grote stap in het democratiseringsproces gezet. De oppositiepartij van Kufuor is overtuigend als winnaar uit de bus gekomen.

Op 7 december 2004 werden wederom presidents- en parlementsverkiezingen gehouden. De verkiezingen verliepen op een klein incident na zeer ordelijk en rustig. De internationale gemeenschap, waaronder de EU, bestempelden de verkiezingen als democratisch en transparant. Met recht is Ghana een voorbeeld van succesvolle democratisering voor de rest van Afrika. Het nieuwe parlement bestaat uit 230 leden, waarvan 128 leden van de regerende partij (NPP), 94 van de grootste oppositiepartij (NDC), 4 PNC, 3 CPP en 1 onafhankelijk lid.

President Kufuor werd op 7 januari 2005, in het bijzijn van vele Afrikaanse Staatshoofden en (westerse) regeringsvertegenwoordigers beëdigd.

Tijdens het partijcongres van de NDC in december 2005 besloot een van de meest vooraanstaande leden van deze partij, Obed Asamoah, om op te stappen en zijn eigen partij op te richten, Democratic Freedom Party (DFP).

In maart 2007 viert Ghana de vijftigjarige onafhankelijkheid. In december 2007 maakt president Kufuor bekend dat er gigantische olievoorraden zijn ontdekt en dat zijn land een Afrikaanse"tiger" zal worden.

In december 2008 worden er weer presidentsverkiezingen gehouden. De kandidaat van de oppositie, John Atta Mills, wordt de nieuwe president. In juli 2009 bezoekt Barack Obama Ghana. In juli 2012 overlijdt president Mills, hij wordt eerst tijdelijk opgevolgd door John Mahama.

Mahama wint in december 2012 de verkiezingen. De oppositie trekt de overwinning in twijfel, maar het hooggerechtshof verklaart in augustus 2013 dat de overwinning geldig is. in december 2016 wint oppositiekandidaat Nana Akufo-Addo de presidentsverkiezingen. In januari 2017 volgt hij de verslagen Mahama op als president.

Bevolking

In Ghana wonen 27,5 miljoen mensen (2017). De bevolkingsdichtheid bedraagt ongeveer 115 inwoners per vierkante kilometer.

• De natuurlijke bevolkingsgroei bedraagt 2,17%. (2017)
• Geboortecijfer per 1000 inwoners is 30.5 (2017)
• Sterftecijfer per 1000 inwoners is 7 (2017)
• De levensverwachting is 67 jaar. (mannen 64,5 en vrouwen 69,6 jaar (2017)

De bevolking van Ghana bestaat voor 98,5 % uit zwarte afrikanen. de belangrijkste stammen zijn: Akan 47.5%, Moshi-Dagomba 16,6%, Ewe 13,9%, Ga 7,4%, Gurma 5,7%. Europeanen en overigen vormen 1,5 % van de bevolking

Taal

Engels is de officiële taal van Ghana. Verder wordt er veel Akan, Moshi-Dagomba, Ewe en Ga gesproken en verschillende andere inheemse talen.

Godsdienst

In het noorden van Ghana leven moslims(16%) en het zuiden is Christelijk (63%). Verder zijn er aanhangers van inheemse godsdiensten (9%) en 6 % hangt een andere godsdienst aan.

Samenleving

advertentie

Staatsinrichting

De huidige grondwet, die de basis vormt voor de vierde republiek, is sinds 1992 van kracht. De uitvoerende macht ligt bij de president, die direct wordt gekozen voor een periode van vier jaar. De president kan één keer worden herkozen. De president is tevens opperbevelhebber van de militaire eenheden. De vice-president wordt benoemd door de president, evenals de ministerraad.

De wetgevende macht bestaat uit een parlement met 230 leden, die rechtstreeks worden gekozen voor een periode van vier jaar. De grondwet voorziet in een staatsraad, bestaande uit 25 regionale vertegenwoordigers en door de president benoemde leden, en een Nationale Veiligheidsraad van 20 leden, waarvan de vice-president voorzitter is. Beide organen hebben een adviserende functie ten aanzien van de president.

Politiek

De grondwet bepaalt dat een president slechts twee termijnen mag vervullen. Rawlings mocht zich derhalve niet meer voor een derde termijn voor de verkiezingen van december 2000 verkiesbaar stellen. In de aanloop naar de verkiezingen speelde de herkomst bij de keuze van een running mate een belangrijke rol. Waren de presidentskandidaten van het NDC en de NPP afkomstig uit het overwegend christelijke zuiden van Ghana, hun kandidaten voor het vice-presidentschap waren afkomstig uit het voornamelijk islamitische noorden van Ghana.

Na de winst van de oppositiepartij van Kufuor heeft oud-president Rawlings de macht probleemloos overgedragen. De huidige binnenlandse politieke situatie is vrij stabiel; het behoud van deze politieke stabiliteit zal afhangen van de manier waarop president Kufuor in staat is een ‘positive change’ (zijn belangrijkste verkiezingsbelofte) waar te maken voor de gemiddelde Ghanese burger. Ook zal veel afhangen van de koers die de huidige oppositiepartij (NDC) zal varen en hoe met de voormalige NDC-leider Rawlings wordt omgegaan.

Op 28 maart 2002 werd de Yaa-Naa, Paramount Chief van één van de Dagomba-stammen in Noord Ghana, en 27 van zijn volgelingen, vermoord. De moord vond plaats in de stad Yendi, in Noord-Oost Ghana. Daarop volgde een periode van onrust in Yendi en omgeving. Onmiddellijk na de moord is de noodtoestand in het Dagbon-gebied ingesteld en sindsdien is het relatief rustig in het noorden. De regering lijkt de situatie momenteel redelijk onder controle te hebben. Het conflict tussen de twee clans van de Dagomba-stam (de Andani en de Abudu) betreft een reeds uit de Nkrumah-periode (jaren zestig) daterend geschil. Dit geschil is ook met partijpolitiek verweven en het heeft zo’n vier jaar geduurd voor het geschil over de begrafenisprocedure werd opgelost. Afgelopen april is de Yaa-Naa begraven en is een regent uit de Andani-clan aangewezen om tijdelijk waar te nemen. De crisis is daarmee voorlopig opgelost, maar zeker nog niet voorbij.

De actuele politieke situatie staat beschreven in het hoofdstuk geschiedenis.

Economie

De Ghanese economie steunde met name op de landbouw: landbouw draagt voor een kleine 20% bij aan het BNP (2017). Goud, cacao en hout zijn de meest belangrijke exportproducten. De Ghanese economie is extreem gevoelig voor droogte, plagen en internationale prijsfluctuaties. Zo was Ghana in de jaren ’60 van de vorige eeuw de grootste cacao producent ter wereld. Ivoorkust nam echter de leidende positie over nadat de cacao teelt door plantenziektes en inefficiëntie geplaagd werd. De twee grote havens van Ghana, Takoradi in het westen en Tema bij Accra, drijven nog steeds voor een groot deel op de overslag van cacao.

Ghana kampt eveneens met energietekorten, hetgeen in 1998 nog tot een acute crisis leidde, als gevolg waarvan zowel industrieën als huishoudens op rantsoen gesteld werden. In 1999 en 2000 zorgden sterk gedaalde wereldmarktprijzen voor cacao en goud voor tegenvallende overheidsinkomsten. Daarnaast hadden de gestegen prijzen van olie-importen een forse stijging van de overheidsuitgaven tot gevolg. Deze combinatie van factoren leidde tot een sterk verslechterde betalingsbalans in 2000 en 2001. De laatste jaren kan Ghana weer profiteren van de stijging in cacaoprijzen.

Ghana kent een lange geschiedenis van structurele aanpassing. Ten tijde van de onafhankelijkheid waren de economische perspectieven voor Ghana gunstig; het land kende een relatief hoge levens­standaard. De regering van Nkrumah streefde naar snelle industrialisatie gefinancierd door de staat met exportinkomsten. Ontoereikende planning en een daling van de wereldmarktprijs voor cacao gooiden echter roet in het eten. Een oplopend begrotingstekort was het gevolg. Tekorten werden opgevangen door het eigen bancaire systeem, hetgeen leidde tot een overgewaardeerde cedi, tekorten aan deviezen, hoge inflatie en daarmee afname van productie. Niet alleen had dit ver­nieti­gende gevolgen voor de exportsector (had Ghana begin jaren '70 nog een derde van de wereldmarkt voor cacao in handen, in 1990 was dit aandeel tot 13% ge­daald), ook de bevoorrading van de binnenlandse markten kwam onder zware druk te staan. Zo was het in de loop van de jaren '70 nodig voedselim­porten te verviervoudigen.

Het economisch mismanagement hield aan tot halverwege de jaren tachtig. Om de neerwaartse spiraal te doorbreken lanceerde de regering Rawlings, in overleg met de We­reldbank en het IMF, in 1983 het Economic Recovery Programme (ERP), waarin een begin werd gemaakt met het stimuleren van direct productieve activiteiten en de ex­port­sector, liberalisering van de wisselkoers, herstel van de monetaire en fiscale discipline en aanmoediging van particu­liere besparingen en investeringen. De eerste voorzichtige successen van dit programma werden vanaf 1986 verder verdiept en geconsolideerd door twee fasen van een structureel aanpassingsprogramma (SAP) en aanpassingsprogramma's in de finan­ciële, particuliere en landbouwsector, alle in samenwerking met Wereldbank en IMF.

Ghana heeft, enkele perioden van terugval uitgezonderd, een goede reputatie opgebouwd in het uitvoeren van deze aanpas­singsprogramma's; in het algemeen wordt redelijk de hand gehouden aan de gestel­de doelen en tijdslimieten. Verworvenheden zijn de volledige liberalisatie van handel en wisselkoers, hervormingen in de fiscale, monetaire, financiële en publieke sectoren en privatisering van staatsonderne­mingen. Hierdoor kende het BNP in de periode 1986-1993 een gemiddelde reële groei van 4,7% per jaar en nam de inflatie af van 122% in 1983 tot 40% in 1987 en 10% in 1992.

In de aanloop naar democratische verkiezingen (in 1992 en 1996) liep het hervormingsproces vertraging op. De overheidsuitgaven (m.n. salarissen in de publieke sector) stegen aanzienlijk. De begrotingstekorten die hieruit voortvloeiden, werden monetair gefinancierd met als gevolg toenemende inflatie die opliep tot meer dan 60%.

1997 was een keerpunt: de Ghanese overheid nam het hervormingsprogramma wederom met verve ter hand. 1998 liet positieve resultaten zien, ondanks de energiecrisis die het land teisterde. In dit jaar werden verschillende structurele hervormingen doorgevoerd: zo werden de tarieven voor elektriciteit en water sterk verhoogd, werd BTW (van 10%) ingevoerd, werd een Medium-Term Expenditure Framework (MTEF) aangenomen en de Ghana Oil Company te koop aangeboden. De strategie voor 1999 en 2000 was er vervolgens op gericht de macro-economische stabiliteit die in 1998 werd gerealiseerd, te consolideren en tegelijkertijd de structurele hervormingen (gericht op reële groei en armoedebestrijding) door te zetten. Prioriteit ging uit naar liberalisatie van de cacao en energie sectoren, versnelde privatisering van staatsbedrijven, versterking van het bancaire systeem, uitvoeren van hervormingen binnen de publieke sector en verdere handelsliberalisatie. Het zat Ghana in 1999 echter niet mee: het land onderging een handelsbalanscrisis door de sterk gedaalde wereldmarktprijzen voor cacao en goud en de gestegen olieprijzen. De overheid liep hierdoor belangrijke inkomsten uit export mis en was meer geld kwijt aan importen.

Hoewel Ghana vorderingen maakte in het macro-economisch hervormingsprogramma in 2001, duurde de slechte economische situatie voort tot eind 2001. De regering van Kufuor was genoodzaakt bij haar aantreden in 2001 een aantal onpopulaire maatregelen te treffen om lang uitgestelde, maar nodige, prijsverhogingen door te kunnen voeren. Zo zijn de brandstof- en waterprijzen fors verhoogd in 2001 (+60%). Ook heeft de regering Kufuor in februari 2003 nogmaals de brandstofprijzen aangepast waardoor de benzineprijzen die maand met 90% zijn gestegen.

Zowel de Wereldbank als het IMF ondersteunen de Ghanese regering in haar pogingen de benodigde fiscale, monetaire en structurele maatregelen te nemen om het aanpassingsprogramma van Ghana ‘on track’ te houden.

Voor economische groei en armoedevermindering is de zware schuldenlast van Ghana een kritische factor. De totale buitenlandse schuld bedroeg in 2002 US$ 7,2 miljard. Ghana heeft begin 2001 besloten zich aan te sluiten bij het HIPC-initiatief (Heavily Indebted Poor Countries). Dit initiatief richt zich op de kwijtschelding van de buitenlandse schuld.

Begin 2003 is de laatste hand gelegd aan de definitieve PRSP (Poverty Reduction Strategy Paper), het nationale armoedebestrijdingsplan van de regering. In Ghana heet dit plan de Ghana Poverty Reduction Strategy (GPRS) en geeft de prioriteiten weer van de Ghanese regering in haar strijd tegen de armoede in het land. Tevens dient dit plan als leidraad voor de ontwikkelingsprogramma’s van de donorlanden, de Wereldbank en het IMF. Eind april 2003 is het document voorgelegd aan de bestuurders van de Wereldbank en het IMF, die een adviserende rol hebben gespeeld. Hiermee is een belangrijke stap gezet naar een verdere schuldverlichting van het HIPC-initiatief. Inmiddels is het vervolg, het GPRS II, over de jaren 2006-2009 in november 2005 gepubliceerd.

In het laatste decennium doet Ghana het behoorlijk goed met fikse groeipercentages. In 2011 was er een recordgroei van 15%, in 2012 en 2013 gevolgd door een groei van 7,9 %. In 2017 bedroeg de groei 8.4% Het BBP per hoofd van de bevolking bedroeg in 2017 $ 4.700 per jaar.

Vakantie en Bezienswaardigheden

Ghana heeft geen grote natuurlijke visitekaartjes zoals de Victoria watervallen of de Kilimanjaro, maar Ghana heeft wel honderden kilometers kust met mooie stranden, zoals die in Busua & Dixcove. Er zijn ruïnes van Europese forten, zoals Cape Coast Castle. Ze bieden een aangrijpende herinneringen van het belang van het land als een tussenstation voor Afrikaanse slaven. Accra is de commerciële en culturele motor van het land en Kumasi is de traditionele thuisbasis van de Ashanti en is beroemd om zijn ambachten. In de Volta regio in het oosten met de indrukwekkende Akosombo dam, kun je nog steeds substantiële stukken bos vinden langs de grens met Togo. Het Noorden biedt mogelijkheden om wild van dichtbij te bekijken in uitgestrekte gebieden aan de grens met Burkina Faso.

Klik op de menuknop bovenaan het scherm voor meer informatie

GHANA LINKS

Advertenties
• Rondreis Ghana, Togo en Benin
• Ghana Vliegtickets.nl
• Hotels Ghana
• Vakantieveilingen bied mee op de beste deals
• Accra Vliegtickets Tix.nl

Nuttige links

Ghana Reisstart (N+E)
Ghana Startnederland (N+E)
Reisinformatie Ghana (N)
Reizendoejezo - Ghana (N)
Rondreis Ghana (N)
Startpagina Ghana (N)
Telefoongids Ghana
Willgoto Ghana (N)

Bronnen

Elmar Landeninformatie

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt augustus 2021
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems