ZUID-KOREA
 

Basisgegevens
Officiële   landstaal	Koreaans
Hoofdstad	Seoul
Oppervlakte	99.538 km²
Inwoners	51.315.288   (mei 2019)
Munteenheid	Zuid-Koreaanse won   (KRW)
Tijdsverschil	+9
Web	.kr
Code.	KOR
Tel.	+82

Geografie en Landschap

Geografie

Zuid-Korea ligt in Oost-Azië en beslaat het zuidelijke deel van het Koreaanse schiereiland tussen de baai van Korea en de Chinese zee. Zuid-Korea grenst aan Noord-Korea. De oppervlakte van Zuid-Korea is 98.480 vierkante kilometer. Zuid-Korea is daarmee bijna 3 keer zo groot als Nederland.

advertentie

Zuid-Korea Satellietfoto_{Photo: Publiek domein}

advertentie

Landschap

Een groot gedeelte van Zuid-Korea is bergachtig, vooral aan de oostkust. Het hoogste punt van het gebergte en van Zuid-Korea is de Halla-san (1950 meter), te vinden in de provincie Cheju-do. Het westen en zuiden zijn vlakker. Stranden liggen er in het oosten en het zuidoosten.

advertentie

Halla-san, hoogste berg van Zuid-Korea_{Photo: AndiW in het publieke domein}

De twee belangrijkste rivieren zijn de Naktong (525 km) en de Han (320 km), die doorheen de hoofdstad Seoul vloeit. Allebei vinden ze hun oorsprong in het Taebaek-San Maek gebergte. De Naktong vloeit naar de Straat van Korea, terwijl de Han in het noordwesten uitmondt in de Gele Zee.

Klimaat en Weer

Zuid-Korea heeft een gematigd continentaal klimaat. In de winter, die zich uitstrekt over de maanden november tot en met maart, liggen de temperaturen zo rond de nul graden Celsius. In de hoger gelegen gebieden kunnen de temperaturen dalen tot min vijftien graden en is er volop sneeuw aanwezig. Het zuiden is het warmste en natste gedeelte van Korea. In de zomer zijn moessonregens.

Planten en Dieren

Planten

Het noordelijkste gedeelte van Zuid-Korea is het koudste. In dit gebied vind je vooral veel beuken, berken, sparren, lariksen, eiken en pijnbomen.

Ook verder naar het zuiden domineren bomen het gebied. Door het warmere klimaat in het meest zuidelijke deel van het land is de vegetatie daar erg weelderig. De tuinhibiscus (Hibiscus syriacus) of altheastruik naar zijn oude benaming, is de nationale bloem van Zuid-Korea, de Koreaanse pijnboom is de nationale boom.

Dieren

Het grootste dier is de Aziatische zwarte beer. Deze wordt regelmatig gesignaleerd in de grote nationale parken. De Siberische tijgers die vroeger veel in het land aanwezig waren, zijn er niet meer. Er zijn 379 soorten vogels, hieronder bevinden zich 266 trekvogels. Het nationale dier van Zuid-Korea is de Siberische tijger, de nationale vogel is de ekster.

Geschiedenis

Drie koninkrijken

Korea heeft een lange geschiedenis, waarin het ondanks de geografische ligging, ingeklemd tussen de invloedrijke en machtige buurlanden China en Japan, een geheel eigen identiteit heeft ontwikkeld en behouden.

De eerste Koreaanse staat, Gojoseon (Ko-choson), werd in 108 v.Chr. onder Chinees bestuur gebracht. In de eeuwen daarna werden het Chinese schrift, het confucianisme en de ambtelijke organisatie in Korea geïntroduceerd. De Chinezen werden in 313 n.Chr. verdreven, waarop drie Koreaanse koninkrijken (Silla in het zuidoosten, Baekje in het zuidwesten en Goguryeo in het noorden) tot bloei kwamen. In deze “periode van de drie koninkrijken” deed het Boeddhisme zijn intrede. In de 7e eeuw wist Silla het gehele Koreaanse schiereiland onder haar macht te brengen, een situatie die tot halverwege de 10e eeuw standhield.

Goryeo periode

De opvolger van het Silla-rijk was een koninkrijk genaamd Goryeo (Koryo): deze naam is door Arabische en Europese reizigers verbasterd tot “Korea”. In 1238 vielen de Mongolen Korea binnen en maakten Goryeo een eeuw lang aan hen schatplichtig. Tegen het einde van de 14e eeuw kreeg Korea te maken met de eerste goed georganiseerde Japanse invasies, maar de invasielegers werden al snel tot staan gebracht. Generaal Yi Seong-gye maakte van zijn populariteit als overwinnaar van de Japanners gebruik om in 1392 de troon op te eisen. De door hem gestichte dynastie Joseon (Choson) zou tot aan het begin van de 20e eeuw aan de macht blijven.

Joseon periode

Tijdens de Joseon-periode werd de grondslag gelegd voor veel elementen die het huidige Korea kenmerken. Zo werd in de 15e eeuw een eigen Koreaanse schrift ontworpen, en volgens de geldende confucianistische principes genoot de bureaucratische klasse (“Yangban”) veel invloed. De grootschalige Japanse invasie van 1592 en 1597, die slechts met veel Koreaanse verliezen en met hulp van de Ming-Chinezen konden worden afgeslagen, legden de kiem voor de historische rivaliteit tussen Korea en Japan. In de 17e eeuw raakte Joseon als bondgenoot van de Ming-dynastie betrokken bij de interne Chinese machtsstrijd tegen de opstandige Mantsjoes. Toen de Mantsjoes deze strijd wonnen sloot Korea zich op in een steeds groter isolement. In de 18e eeuw en het begin van de 19e eeuw werden alleen met China contacten onderhouden. De Joseon-koningen en de Yangban trachtten vreemde invloeden, zoals het opkomende Christendom, buiten te houden.

Japans-Russische oorlog en Japanse hegemonie

In 1876 dwong Japan door te dreigen met oorlog de openstelling van Korea af, waarop het land een speelbal werd tussen Japan, China en Rusland, die aan het eind van de 19e eeuw om de macht in Noordoost-Azië wedijverden. De Japans-Russische oorlog (1904-1905) bevestigde uiteindelijk de Japanse hegemonie in de regio. Korea werd vervolgens in 1905 een Japans protectoraat, om in 1910 geheel gekoloniseerd te worden. De Japanners brachten weliswaar economische ontwikkeling (spoorwegen, mijnbouw, industrie), maar maakten zich zeer onbemind door hun pogingen de Koreaanse identiteit uit te wissen, onder meer door het Japans als verplichte taal in het onderwijs in te voeren. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Korea als uitvalsbasis voor de Japanse oorlogvoering gebruikt, en werden veel Koreanen in de oorlogsindustrie tewerkgesteld of als “ troostmeisje” misbruikt. De Japanse capitulatie in 1945 betekende het einde van de kolonisatie, maar over de manier waarop het Koreaans zelfbestuur vorm zou moeten krijgen konden de geallieeerde mogendheden het niet eens worden.

Noord- en Zuid Korea

Vanaf 1945 werd het noorden van het Koreaanse schiereiland tot aan de 38e breedtegraad door de Sovjet-Unie bestuurd, en het zuiden door de Verenigde Staten. In het zuiden werd in 1948 de Republiek Korea opgericht, met als leider Syngman Rhee (Rhee Sung-man).

Korea-oorlog

Het Noord-Koreaanse leger probeerde op 25 juni 1950 via een verrassingsaanval het land te herenigen. Pas vlak voor de zuidelijke havenstad Busan werden de Noord-Koreanen tot stand gebracht door een multilaterale VN-troepenmacht die de Zuid-Koreanen te hulp was gekomen. Toen de VN-macht met een tegenaanval vervolgens het Noorden volledig onder de voet liep, en in november 1950 bijna aan de Chinese grens stond, greep China in. Met massale hulp van het Chinese leger wist Noord-Korea de frontlijn weer naar het zuiden te verplaatsen, en de oorlog geraakte in een impasse. Na drie jaar werd een staakt-het-vuren afgekondigd (27 juli 1953). De scheidslijn tussen Noord en Zuid lag weer min of meer op de 38e breedtegraad, maar de slachtofferaantallen en verwoestingen aan beide zijden waren zeer groot. De beide Korea’s zijn formeel nog altijd in staat van oorlog, want een definitieve vredesregeling is ondanks pogingen daartoe nog altijd niet tot stand gebracht.

Tweede helft van de 20e eeuw

Na de Koreaanse Oorlog zag de toekomst van Zuid-Korea er weinig rooskleurig uit: de oorlog had geleid tot zware menselijke en materiële verliezen, het arme en overwegend agrarische Zuiden was definitief afgesloten van de industriële afzetgebieden in het Noorden, en President Rhee ontpopte zich tot een autoritaire leider die democratische hervormingen tegenhield. Na de dood van President Rhee in 1960, en een kortstondig democratisch intermezzo, werd de macht gegrepen door de militair Park Chung-hee. Ook onder President Park was democratie ver te zoeken, maar wel werd in de jaren ’60 en ’70 voortvarend aan de economische ontwikkeling van het land gewerkt. President Park werd in 1979 vermoord, waarna een nieuw democratisch experiment snel werd afgebroken doordat er weer een militaire dictator opstond, President Chun. De jaren ’80 werden gekenmerkt door een steeds luider wordende roep om democratisering van een steeds welvarender en mondiger wordende bevolking. De internationale druk werd ook steeds groter, mede doordat de aandacht voor Zuid-Korea toenam door de steeds prominentere internationale rol die het land speelde op het economisch vlak. Ook het belang van de Olympische Spelen, die in 1988 in Seoul werden gehouden, dient niet te worden onderschat. De Grondwet werd in 1987 hervormd, en vanaf 1988 vonden onder President Roh Tae-woo uitgebreide democratische hervormingen plaats. In 1992 werd Kim Yong-sam de eerste burgerpresident in bijna dertig jaar. Hij werd in 1998, na de eerste volledige democratische presidentsverkiezingen opgevolgd door Kim Dae-jung, die onder dictator Park nog een politieke gevangene was geweest ten gevolge van zijn activiteit als leider van de vakbeweging.

21e eeuw

Bij de verkiezingen van december 2002 is Roh Moo-hyun, een voormalig advocaat voor burger- en vakbondsrechten, verrassend tot President gekozen. Sinds 25 februari 2003 is Roh Moo-huyn President van Zuid-Korea, waarbij net als onder Kim Dae-jung financieel-economische hervormingen en ontspanning in de relatie met Noord-Korea de belangrijkste doelstellingen zijn.

In oktober 2006 wordt Ban Ki-moon benoemd tot nieuwe secretaris-generaal van de Verenigde Naties.

In februari 2007 starten gesprekken tussen Noord- en Zuid-Korea op het hoogste niveau en in november spreken de premies voor het eerst sinds 15 jaar met elkaar. In december 2007 wint Lee Myung-bak met overmacht de presidentsverkiezingen, in april 2008 gevolgd door winst bij de parlementsverkiezingen. In augustus 2009 overlijdt de ex-premier en Nobelprijs winnaar Kim Dae-jung. In maart 2010 lopen de spanningen tussen de beide Korea's weer op nadat een Zuid-Koreaans oorlogsschip is gezonken nadat het beschoten is. In april besluit Zuid-Korea alle handel met het noorden op te schorten. In juli verliest de regeringspartij bij lokale verkiezingen. In augustus 2010 wijzigt president Lee de regering ingrijpend. In de jaren 2011 en 2012 zijn er voortdurende spanningen tussen de Korea's.

Sinds 25 februari 2013 is Park Geun-hye de 11e president van Zuid-Korea, bovendien de eerste vrouw op die positie en tevens het eerste vrouwelijke staatshoofd in de moderne geschiedenis van Noordoost-Azië. Eind 2013 lijkt de situatie tussen de beide Korea's weer wat meer te ontdooien. In maart 2014 zijn er opnieuw beschietingen over en weer en lopen de spanningen op na nieuwe rakettesten van Noord-Korea. In mei 2014 treedt premier Chung Hong af in de nasleep van de behandeling van de veerbootramp een maand eerder, de opvolger is Ahn Dai-hee voormalig rechter van het Hoofdgerechtshof. Eind 2015 zijn er massaprotesten in Seoul tegen het economisch beleid van de regering. In 2016 zijn er opnieuw spanningen met Noord-Korea vanwege raketlanceringen en kernproeven. In mei 2017 wordt de centrumlinkse kandidaat Moon Jae-in gekozen tot president, hij wil diplomatiek overleg met Noord-Korea. In januari 2018 begint een daadwerkelijke toenadering met Noord-Korea, de bedoeling is dat Noord-Korea mee gaat doen onder dezelfde vlag met de Olympische Spelen in Pyongyang.

Bevolking

In Zuid-Korea wonen 51.181.299 mensen (2017). De bevolkingsdichtheid bedraagt bijna 511 inwoners per vierkante kilometer. De bevolking is raciaal uiterst homogeen en bestaat uit Koreanen. Er is een heel kleine Chinese gemeenschap (20.000).

• De natuurlijke bevolkingsgroei bedraagt 0,48%. (2017)
• Geboortecijfer per 1000 inwoners is 8.3 (2017)
• Sterftecijfer per 1000 inwoners is 6 (2017)
• De levensverwachting is 82,5 jaar. (mannen 79,3 en vrouwen 85,8 jaar (2014)

Taal

In Zuid-Korea wordt Koreaans gesproken. Kinderen leren in grote aantallen Engels op de middelbare school.

Godsdienst

De bevolking van Zuid-Korea hangt de volgende godsdiensten aan: christendom 49%, boeddhisme 47%, confucianisme 3%, overig w.o. sjamanisme en chondoïsme 1%.

Samenleving

Staatsinrichting

Zuid-Korea heeft een presidentieel systeem. De in 1987 voor het laatst gewijzigde grondwet beperkt de macht van de President en kent uitgebreide wetgevende macht toe aan het parlement. De President wordt eens in de vijf jaar voor maximaal één termijn gekozen, het parlement eens in de vier jaar. Het parlement bestaat uit één kamer en minimaal 200 leden. Bij de verkiezingen in april 2000 werden 227 leden direct gekozen in de districten en 46 zetels verdeeld over de partijen op basis van het behaalde aandeel in het totale aantal stemmen. De benoeming van rechters geschiedt door de President, maar moet worden bekrachtigd door het parlement. De vrijheid van vergadering, het habeas corpus recht, het stakingsrecht en het recht van organisatie van vrije vakbonden zijn in de grondwet vastgelegd. De belangrijkste politieke partijen zijn de Grand National Party (GNP, de oppositionele partij in het parlement - 135 zetels), de Millennium Democratic Party (MDP, van president Kim Dae-jung - 118 zetels), de United Liberal Democrats (ULD, van ex-premiers Kim Jong-pil en Park Tae-joon – 15 zetels). Het land is verdeeld in elf bestuurlijke eenheden: 9 provincies en de steden Seoul en Pusan. Het regionale bestuur wordt rechtstreeks verkozen, maar heeft weinig zeggenschap.

Politiek

De parlementaire politiek in Zuid-Korea wordt gekenmerkt door hevige strijd tussen facties, regionale verdeeldheid, boycots van de oppositie, en rechtszaken die over en weer aangespannen worden. Ministers zijn in Zuid-Korea in de regel vaak maar één jaar in functie. Het landschap van politieke partijen heeft zich nog niet definitief uitgekristalliseerd: politieke partijen zijn veelal geformeerd rondom één of meerder sleutelpersonen en bestaan vaak maar een paar jaar, waarna ze verdwijnen of opgaan in nieuwe partijen. Op het moment zijn de belangrijkste partijen de regerende Uri-partij van President Roh en de oppositionele Grand National Party (GNP), geleid door Park Geun-hye, dochter van de in 1979 vermoordde dictator Park Chung-hee.

In het voorjaar van 2004 kon President Roh enkele maanden zijn ambt niet uitoefenen wegens een door de oppositie aanhangig gemaakte afzettingsprocedure. Het Hooggerechtshof verklaarde de zaak echter ongegrond en herstelde President Roh in zijn functie. Deze zaak onderstreept het toenemend belang van het Zuid-Koreaanse Hooggerechtshof als ultieme instantie voor het beslechten van politiek netelige kwesties. Een ander voorbeeld hiervan is het plan van President Roh om de hoofstad te verplaatsen van Seoul naar een plattelandsstad in het zuidwesten, dat in het najaar 2004 door het Hooggerechtshof in strijd met de grondwet werd verklaard, waarop het plan werd ingetrokken. De hoofdstadverplaatsing was een van de verkiezingsbeloften van President Roh, maar de oppositie was fel tegen het plan gekant. Zoals het er nu voor staat zal wel een deel van de administratie op termijn worden overgepaatst naar het zuidwesten. Deze exercitie zal pas over 20 jaar voltooid zijn.

De actuele politieke situatie staat beschreven in het hoofdstuk geschiedenis.

Economie

De economische ontwikkeling van Zuid-Korea heeft zich de afgelopen decennia in een zeldzaam hoog tempo voltrokken. In de jaren ’60 werd een begin gemaakt met de industrialisatie, waarbij de nadruk lag op exportgerichte en arbeidsintensieve lichte industrie. Tegelijkertijd werd de binnenlandse markt afgeschermd met hoge tariefmuren. Vanaf de jaren ’70 heeft ook de zware industrie (scheepsbouw, staal) zich ontwikkeld, in de jaren ’80 en ’90 gevolgd door de high-tech industrie en ontwikkeling van de dienstensector. De Zuid-Koreaanse industriële productie is grotendeels in handen van enorme conglomeraten, ook wel “chaebols” genaamd, waarvan Hyundai, Samsung, Daewoo en LG enkele bekende voorbeelden zijn.

Tot aan het midden van de jaren ’90 beheersten de chaebols de afgeschermde binnenlandse markt vrijwel volledig, en konden zich aldus richten op vergroting van hun wereldmarktaandeel. De financiering van deze expansie werd vooral door Koreaanse banken gedaan, die op hun beurt op grote schaal leenden en belegden in het buitenland.

De financiële crisis van 1997 kwam in Zuid-Korea bijzonder hard aan, en leidde tot een crisis die zich van de bancaire sector uitbreidde naar alle sectoren van de economie. Uiteindelijk kon slechts een IMF-hulppakket van USD 58 miljard het land behoeden voor volledige ineenstorting. Als voorwaarden voor de verstrekking van deze hulp stelde het IMF onder meer dat de chaebols moesten worden afgeslankt, de banken marktgerichter en transparanter moesten worden, en dat de binnenlandse markt moest worden opengesteld voor buitenlandse goederen, diensten en investeringen. Zuid-Korea had de IMF-lening eind 2001 afbetaald. Mede dankzij een strak monetair beleid trad er in 1999 en 2000 een sterk herstel op, met groeipercentages van 9 à 10 procent. Deze groei is de laatste jaren afgevlakt: de Zuid-Koreaanse economie blijft redelijk groeien maar is nog altijd sterk afhankelijk van ontwikkelingen in exportmarkten. Zuid-Korea is daarom bezig vrijhandelsakkoorden af te sluiten met belangrijke handelspartners. Daarnaast wil Zuid-Korea meer profijt gaan trekken van haar geografische ligging. Binnen Noordoost-Azië, een regio die inmiddels 20% van de totale wereldhandel voor zijn rekening neemt, wil het zich profileren als centrum voor de logistieke en financiële dienstverlening in de regio Noordoost-Azië.

In 2004 sloot Zuid-Korea aan bij de economieën met een waarde van meer dan een triljoen dollar. Momenteel (2017) is Zuid-Korea in grootte de veertiende economie van de wereld. De op export gerichte economie van Zuid-Korea werd hard geraakt door wereldwijde economische neergang van 2008, maar herstelde al snel in de jaren daarna, tot een groei van 6,3% in 2010. De VS en Korea sloten een vrijhandelsovereenkomst in 2011 en die trad in werking in maart 2012. In 2012 en 2013 groeide de economie trager ( rond de 2,5%) als gevolg van de slappe markt in de Verenigde Staten, China en de Eurozone. Uitdagingen van de Zuid- Koreaanse economie op de langere termijn zijn een snel vergrijzende bevolking, een inflexibele arbeidsmarkt, de dominantie van grote conglomeraten ( chaebols ) en zware afhankelijkheid van de export ongeveer de helft van het BBP beslaat. In 2017 groeide de economie met 3,1% en was het BNP $ 39.500 per hoofd van de bevolking.

Vakantie en Bezienswaardigheden

De belangrijkste stad om te bezoeken in Zuid-Korea is de hoofdstad Seoul. Enkele van de belangrijkste bezienswaardigheden zijn onder meer het Jongmyo heiligdom, dat is een belangrijk heiligdom voor de Confuciaanse voorouderverering. Het heeft als bijnaam het Parthenon van Azië.

Verder is er nog een mooi paleis het Changdeokung, met schilderachtige Biwon (geheime tuinen). Ook het nationaal museum van Korea is een bezoek waard. Dit museum heeft veel kunstschatten van Korea, zoals antieke meubels, keramiek en schilderijen. Je krijgt in dit museum een goed beeld van de geschiedenis van Korea. Gyeongbokgung is het grootste paleizencomplex van Seoul en ligt in het noorden van Seoul. Het paleis stamt uit 1394 en werd vernietigd tijdens de Japanse invasie. Het paleis werd opnieuw gebouwd in 1867 en was het belangrijkste paleis van de Joseondynastie. Het bestaat uit 330 verschillende gebouwen.

Ook qua natuurschoon is Zuid-Korea een boeiende bestemming. Er zijn drie nationale parken, Odaesan, Seoraksan en Chuwangsan. Het landschap van het Seoraksan National Park, dat is de meest noordelijke van de drie, staat bekend als het mooiste landschap in Korea. Er is ook nog een Maritiem Nationaal Park, dat is Hallyeo in het zuidoosten. Je kunt een cruise maken rond de archipel, die uit meer dan 400 eilanden bestaat.

In het westen van Daegu zie je het Mount Gayasan Nationaal Park. Midden in dat park ligt de Haeinsa-tempel, waar de Tripitaka Koreana bewaard wordt, dat zijn 81.258 houten drukblokken met gegraveerde Boeddhistische geschriften. Deze stammen uit 1252, er is 16 jaar aan gewerkt en ze zijn nog steeds in perfecte staat.

Klik op de menuknop bovenaan het scherm voor meer informatie

ZUID-KOREA LINKS

Advertenties
• Zuid-Korea Vliegtickets.nl
• Rondreis Zuid-Korea Djoser
• Hotels Zuid-Korea

Nuttige links

Reisinformatie Zuid-Korea (N)
Reizendoejezo – Zuid-Korea (N)
Telefoongids Zuid-Korea
Willgoto Zuid-Korea (N)
Zuid-Korea Startnederland (N+E)

Bronnen

Elmar Landeninformatie

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt november 2021
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems