VATICAANSTAD
 

Basisgegevens
Officiële   landstaal	Italiaans
Hoofdstad	Vaticaanstad
Oppervlakte	0,44 km2
Inwoners	799   (mei 2019)
Munteenheid	euro   (EUR)
Tijdsverschil	+0
Web	.va
Code.	VAT
Tel.	+379

Geografie en Landschap

Vaticaanstad ligt in Zuid-Europa en is een eigen landje in de stad Rome. Het ligt ten westen van de rivier de Tiber en staat onder het gezag van de Paus.

advertentie

Vaticaanstad Kaart_{Photo: Publiek Domein}

Vaticaanstad omvat de Sint Pieter, de Vaticaanse paleizen en Musea en de Vaticaanse tuinen en gebouwen. Het mini-staatje heeft een oppervlakte van 44 hectare en is daarmee het kleinste land ter wereld. De gebouwen van Vaticaanstad worden begrensd door de Middeleeuwse en Renaissance ommuring langs de Viale Vaticano en de zuilengalerij van het Sint- Pietersplein.

advertentie

Gezicht op de tuinen van Vaticaanstad_{Photo: Marek.69 CC 3.0 Unported no changes made}

Klimaat en Weer

Vaticaanstad heeft een mediterraan klimaat met milde regenachtige winters en hete droge zomers.

Planten en Dieren

Vaticaanstad is een stedelijk gebied. Er zijn zwerfhonden, zwerfkatten en duiven verder is er geen noemenswaardig dierenleven. Uiteraard zijn er wel wat bomen in Vaticaanstad. Ondermeer: beuk, ceder, cipres, den, eucalyptus, olijf, palmboom en vijgenboom.

Geschiedenis

Oudheid

Het gebied waar Vaticaanstad zich bevindt stond in de oudheid bekend als de"Vaticaanse heuvels". De Romeinse keizer Caligula bouwde hier zijn privé- circus, een ovaal amfitheater dat het toneel zou worden van de vroege Christelijke martelaren. Op deze locatie bevindt zich ook een ondergrondse necropolis alwaar omstreeks 1940 de vermoedelijke graftombe van de apostel Petrus ontdekt werd (in het evangelie is Petrus de rots waarop het Christendom gebouwd zal worden; vandaar de naam Heilige Stoel; de stoel van St. Petrus).

advertentie

Pauselijke heerschappij

Gedurende een periode van 1000 jaar, ruwweg tot 1870, heersten de Pausen over een vrij groot gebied van het Italiaanse schiereiland, dat zich ongeveer uitstrekte van Bologna tot Napels. Tijdens het proces van eenwording van Italië werd dit gebied, dat de 'Kerkelijke Staten' werd genoemd, geleidelijk door het Koninkrijk geabsorbeerd. Nadat de troepen van Koning Victor Emmanuel in 1870 Rome binnentrokken, trok de Paus zich terug in het Vaticaan.

Vaticaan wordt een staat

In 1929 werden de Verdragen van Lateranen door de Heilige Stoel en de Italiaanse regering getekend, waarbij Italië expliciet de soevereiniteit van de Staat Vaticaanstad erkende, en de Heilige Stoel impliciet het verlies van het overige kerkelijke territoir. Tevens werd er financiële compensatie gegeven voor het verlies van grondgebied. Onderdeel van de Verdragen vormde het Concordaat waarmee het rooms-katholicisme als staatsgodsdienst in Italië werd vastgelegd in de wet.

In 1984 werden onder Premier Bettino Craxi bepaalde provisies van de Verdragen van Lateranen gewijzigd. De belangrijkste wijziging betrof de beëindiging van het rooms-katholicisme als de officiële religie van de Italiaanse Republiek.

Paus Johannes Paulus II

Op zaterdagavond 2 april 2005 overleed Paus Johannes Paulus II op 84 jarige leeftijd. Het overlijden werd bekend gemaakt middels het luiden van de klokken van de Sint Pieter en de aankondiging door Mgr. Sandri, substituut van Staatss ecretaris Kardinaal Soldano. De uitvaartmis vond plaats op vrijdag 8 april op het Sint Pietersplein in aanwezigheid van 200 vorsten/vorstinnen, staatshoofden, regeringsleiders en 300.000 andere aanwezigen.

Onder het Pontificaat van Paus Johannes Paulus II, dat ruim 26 jaar duurde, zijn de diplomatieke betrekkingen met de Heilige Stoel bijna verdubbeld van 85 naar 175 landen.

De Paus werd geroemd om de brugfunctie die hij vervulde tussen de verschillende geloven: hij startte de dialoog met de orthodoxe kerken, met de Joodse kerken alsmede met de niet- Christelijke geloofsgemeenschappen. Daarnaast werd de Poolse Paus bewonderd om de rol die hij heeft vervuld in het bestrijden van het communisme in de jaren '70 en '80 van de 20ste eeuw. Tevens stond de Paus bekend voor zijn grote belangstelling voor de jongeren: de Paus was de initiatiefnemer van de Wereldjongerendagen (WJD). Voor vele landen was Paus Johannes Paulus II niet alleen de leider van een wereldkerk maar ook een wereldleider .

Paus Benedictus XVI

Op dinsdagavond 19 april werd bekendgemaakt dat kardinaal Joseph Ratzinger tot Paus was gekozen. De Paus, die is gekozen in een van de kortste conclaven, heeft de naam Benedictus XVI aangenomen. Hij is de eerste Duitse Paus sinds Victor II (1055-1057). Op 24 april 2005 vond zijn inhuldiging op het Sint Pietersplein plaats. Op 10 juni 2005 in een toespraak voor Afrikaanse bisschoppen, benadrukte de paus dat de traditionele leer van de Kerk, met aandacht voor het christelijk huwelijk, huwelijkstrouw en kuisheid, de enige intrinsiek zekere manier is om de verspreiding van aids te voorkomen. Opzien baarde de paus toen hij in maart 2009, tijdens de vlucht naar Kameroen (waar zijn eerste Afrikareis begon), een vraag beantwoordee aan een Franse journalist over aids. De paus wees er op dat de Katholieke Kerk bijzonder veel doet in de strijd tegen aids en stelde dat “Als de ziel ontbreekt, als Afrikanen elkaar niet helpen, dan kan men deze plaag niet oplossen door condooms uit te delen; integendeel, ze vergroten het probleem." Vervolgens pleitte de paus voor een dubbele aanpak:"het menswaardig maken van de menselijke seksualiteit en een spirituele vernieuwing die leidt tot een nieuwe manier waarop mensen met elkaar omgaan, en echte, werkelijke vriendschap voor mensen die lijden". De uitspraken van de paus leidden bij pressiegroepen tot kritiek. Ze wezen erop dat volgens hen condoomgebruik daadwerkelijk de verspreiding van aids kan tegengaan. Tevens vreesden zij dat de woorden van de paus door mannen als excuus gebruikt zouden kunnen worden om geen condooms meer te gebruiken. Vanuit de medische wereld kwam zowel kritiek op zijn woorden als steunbetuiging voor zijn stellingname. Volgens het medische tijdschrift The Lancet verdraaide hij hiermee wetenschappelijk bewijsmateriaal om de katholieke doctrine te kunnen promoten, terwijl medisch antropoloog Edward Green de paus steunde.

Paus Franciscus

Paus Franciscus, geboren als Jorge Mario Bergoglio (Buenos Aires, 17 december 1936), is sinds 13 maart 2013 de nieuwe paus van de Rooms-katholieke Kerk, als opvolger van Benedictus XVI, die op 28 februari 2013 aftrad wegens gezondheidsproblemen. Hij is de eerste jezuïet die paus werd, de eerste uit Noord/Zuid-Amerika en van het zuidelijk halfrond. Paus Franciscus wordt door de Rooms-katholieke kerk als de 266e paus beschouwd.

Sedisvacatio

De sedisvacatio is de periode tussen de dood van de Paus en de keuze van een nieuwe Paus. Tijdens deze periode is de pauselijke zetel feitelijk onbezet. De Pauskiezers voeren dan gezamenlijk het bewind over de kerk.

Conclaaf

Het conclaaf is de bijeenkomst van kiesgerechtigde kardinalen voor de verkiezing van een nieuwe Paus, die traditiegetrouw achter gesloten deuren plaatsvindt zodat de kardinalen niet beïnvloed kunnen worden door de buitenwereld. Het conclaaf vindt sinds 1878 steevast plaats in de Sixtijnse Kapel en vangt aan tussen de 15e en 20e dag na het overlijden van de Paus. Tijdens het conclaaf vinden verschillende stemrondes plaats en doorgaans kan pas bij een twee-derde meerderheid de nieuwe Paus benoemd worden. Als een kardinaal de vereiste meerderheid heeft, vraagt de deken van het kardinalencollege de gekozene of hij het ambt aanvaardt. Als het antwoord hierop"Accepto" is, is er een nieuwe Paus. De Paus wordt gevraagd een nieuwe, zelf gekozen, naam aan te nemen. Naar de buitenwereld toe volgt er een signaal van witte Rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel, alsmede het luiden van de klokken.

Hierna verschijnt de Paus op het balkon van de Sint-Pieter basiliek. Zijn begeleider spreekt dan de woorden uit: 'Habemus Papam' oftewel, we hebben een Paus. De Paus spreekt vervolgens de apostolische zege"Urbi et Orbi" voor het eerst uit.

Bevolking

Vaticaanstad heeft naar schatting ongeveer 1000 inwoners (juli 2017). Hiervan bezitten ongeveer 400 het Vaticaanse burgerschap. De overigen zijn veelal geestelijken uit alle landen van de wereld, die tijdelijk (of permanent) in Vaticaanstad verblijven.

Taal

In Vaticaanstad zijn Latijn en Italiaans de voertaal. Door de vele inwoners uit de gehele wereld is het mogelijk dat men bijna elke denkbare taal kan horen.

Godsdienst

De inwoners van Vaticaanstad belijden voor 100% het Rooms-katholieke geloof. Zie ook het hoofdstuk godsdienst op de Italiëpagina van Landenweb.

Samenleving

Staatsinrichting

De staat Vaticaanstad ontstond in 1929, met het Verdrag van Lateranen. De Paus is het staatshoofd. De Heilige Stoel (het kantoor van de Paus en dus het centrale bestuursorgaan van de Rooms-katholieke kerk) is een apart orgaan. Beide organen zijn onderworpen aan het internationale recht. Ambassadeurs en Ministers worden geaccrediteerd aan de Heilige Stoel. De Heilige Stoel stuurt diplomatieke vertegenwoordigers (Nuntii) naar meer dan 120 staten en waarnemers en afgevaardigden naar de Verenigde Naties en andere internationale organisaties. De Heilige Stoel is ook lid van enkele internationale organisaties. Beide organen worden verenigd in de persoon van de Paus, de Bisschop van Rome, die tegelijkertijd heerser van de staat en zichtbaar hoofd van de Rooms-katholieke kerk is. De paus wordt beschermd door de Zwitserse Garde.

Vaticaanstad staat onder de tijdelijke jurisdictie van de Paus, die gekozen wordt voor het leven door een conclaaf van het College van Kardinalen. Hij benoemt een Pauselijke Commissie (met aan het hoofd een president), die zorg draagt voor de bestuurlijke taken van Vaticaanstad.

De centrale ’regering’ van de Rooms-katholieke kerk berust bij de Paus en het heilige College van Kardinalen.

Politiek

Ter gelegenheid van de Werelddag van de Vrede heeft de Paus op 1 januari jl. een vredesboodschap uitgesproken. Het thema was dit jaar: ’Vergeeft en ontvangt vrede’. De kerkleider wees op de mogelijkheden voor de verschillende godsdiensten in de wereld, zich uit te spreken tegen oorlog. Volgens de Paus hebben regeringen en de internationale gemeenschap de taak om solide structuren tot behoud van vrijheid en veiligheid voor allen in het leven te roepen, die bestand zijn tegen de wervelwinden van de politiek. Als één van de structuren van deze aard die reeds bestaan, noemde de Paus de Verenigde Naties, die een De term Heilige Stoel is de formele benaming van de staatsrechtelijke positie van het Vaticaan en duidt de Paus aan tezamen met het Staatssecretariaat en de verschillende congregaties en pauselijke raden. De Heilige Stoel kan worden beschouwd als het centrale bestuursorgaan van de Rooms-Katholieke kerk.

De Heilige Stoel en Vaticaanstad zijn twee verschillende begrippen. De staat Vaticaanstad ontstond in 1929, met de Verdragen van Lateranen, gesloten tussen de Rooms- Katholieke Kerk en italië. Vaticaanstad is het territorium waarover de Heilige Stoel soevereiniteit heeft en wordt als zodanig ook geleid door de Heilige Stoel. Beide organen worden verenigd in de persoon van de Paus, de Bisschop van Rome, die zowel staatshoofd van Vaticaanstad is als hoofd van de Rooms-Katholieke kerk.

Internationaal-rechtelijk is algemeen erkend dat de Heilige Stoel (in tegenstelling tot Vaticaanstad) rechtspersoonlijkheid bezit. De internationale rechtspersoonlijkheid van de Heilige Stoel is uniek. De Heilige Stoel is ook lid van enkele internationale organisaties (OVSE, UNHCR, IAEA) en waarnemer bij anderen (RvE, VN).

Veel landen hebben een vertegenwoordiging bij de Heilige Stoel. Ambassadeurs en Ministers worden geaccrediteerd bij de Heilige Stoel. De Heilige Stoel stuurt diplomatieke vertegenwoordigers (Nuntii) naar meer dan 120 staten en waarnemers en afgevaardigden naar de Verenigde Naties en andere internationale organisaties. De Heilige Stoel onderhoudt diplomatieke relaties met 173 landen.

Vaticaanstad staat onder jurisdictie van de Paus, die gekozen wordt voor het leven door een conclaaf van het College van Kardinalen. In de Regimini Ecclesiae Universae (soort grondwet) wordt de Paus de volledige wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht toegekend. Een Commissie van Kardinalen met aan het hoofd de kardinaal-staatssecretaris draagt zorg voor de bestuurlijke taken van Vaticaanstad. De centrale 'regering' van de rooms-katholieke kerk berust bij de Paus en het College van Kardinalen. Het Staatssecretariaat is het belangrijkste politieke instituut van de Heilige Stoel. Daarnaast bestaan er congregaties en pauselijke raden. De congregaties zijn naar de diverse vakgebieden ingedeelde uitvoeringsorganen van de pauselijke regering, een soort ministeries.

De standpunten van de Heilige Stoel ten aanzien van maatschappelijke vraagstukken worden regelmatig neergelegd in zogenaamde Encyclieken. Een Encycliek is een brief van de Paus aan de bisschoppen, priesters, diakens, gewijde mensen en gelovige leken waarin de Rooms- Katholieke lijn op een bepaald onderwerp wordt besproken.

In maart 1995 verscheen de Pauselijke Encycliek"Evangelium Vitae", waarin Paus Johannes Paulus II zich met name keerde tegen abortus en hulp bij zelfdoding. Omdat de Rooms-Katholieke kerk stelt dat het meest fundamentele menselijke recht het recht op leven is, maakt de Heilige Stoel onderwerpen als abortus en euthanasie tot speerpunten van de mensenrechtenproblematiek.

Eind 2004 heeft de Pauselijke Raad voor Gerechtigheid & Vrede een compendium gemaakt, genaamd het 'Compendium van de Sociale Leer'. Dit compendium biedt voor Rooms-Katholieken een helder en consistent naslagwerk omtrent posities van de Heilige Stoel. Dit betreft onder meer onderwerpen als oorlog en vrede, massavernietigingswapens, de doodstraf, abortus, homohuwelijk, globalisering en marktdenken, arbeid en mensenrechten. Voorheen gold de encycliek 'Rerum Novarum' uit 1891 als basis hiervoor. Vele encyclieken, pauselijke toespraken en andere kerkelijke documenten later heeft het thema zich ontwikkeld tot een uitgebreid specialisme binnen de katholieke theologie.

De congregatie voor de geloofsleer heeft in augustus 2004 een document gepubliceerd over de rol van de vrouw, in het geschrift"Over de samenwerking van mannen en vrouwen in de Kerk en de Wereld". Hierin wordt beschreven dat de vrouw gerespecteerd moet worden en dat zij op de werkvloer dezelfde rechten moet hebben als mannen, maar dat de verschillen tussen de seksen moeten worden erkend en geprezen.

In november 2005 heeft de Congregatie voor Katholieke Vorming de langverwachte instructie gepubliceerd over de toelating tot de priesteropleiding en de heilige wijdigen van personen met homoseksuele neigingen. De instructie bepaalt dat deze personen onder bepaalde voorwaarden tot het priesterambt in de Rooms-Katholieke kerk kunnen worden toegelaten. 'Actieve' homoseksuelen vallen hier niet onder. Uiteraard geldt dat alle priesters gehouden zijn aan het celibaat.

In januari 2006 verscheen de eerste Encycliek van Paus Benedictus XVI, 'Deus Caritas est' (God is liefde). In een tijd waarin het begrip 'liefde' steeds meer een uitgehold begrip is geworden, tracht de Encycliek een antwoord te geven op de vraag wat liefde of 'caritas' wezenlijk is en welke functie het in het christendom heeft. Deze Encycliek gaat niet zozeer in op moreel-ethische kwesties of sociale actuele problemen maar geeft eerder een theologische reflectie op de liefde. Met de keuze voor een theologisch thema lijkt de Paus duidelijk zijn eigen stempel te willen leggen en hiermee gelovigen aan te willen zetten tot zelfevaluatie.

Economie

De unieke economie van de Heilige Stoel wordt financieel ondersteund door de jaarlijkse contributies van de wereldkerk, Rooms Katholieke stichtingen en de opbrengst van speciale collecties (de verkoop van postzegels, munten, toeristische souvenirs, heffing van entreegelden voor de musea en de verkoop van publicaties) die worden aangeduid als Pieterspenning.

Een belangrijk deel van de inkomsten wordt overigens besteed aan liefdadigheidsprojecten in de derde wereld, kerken in nood, slachtoffers van oorlog of natuurgeweld. Hiernaast wordt de economie ondersteund door inkomsten uit onroerend goed, investeringen en bankieren.

De activiteiten van de Heilige Stoel beslaan vier terreinen. Eén terrein omvat de Romeinse Curie, ofwel de Pauselijke regering, die bestaat uit het Staatssecretariaat, de Congregaties, Raden, Tribunalen, de Synode van Bisschoppen en verscheidene kantoren. Deze vergaren in hun dienstverlenende hoedanigheid geen inkomsten, maar de kosten worden gecompenseerd door de donaties van de wereldkerk. Voorts richt de Heilige Stoel zich op de financiële activiteiten van de verschillende"bedrijven" van de Heilige Stoel, zoals de Vaticaanse Radio, het blad de"Osservatore Romano" en de Vaticaanse televisie. Tevens houdt de Heilige Stoel zich bezig met het beheer van het onroerend goed van de Heilige Stoel en activiteiten uit de media.

Vakantie en Bezienswaardigheden

Er trekken ieder jaar weer veel geïnteresseerden naar Rome om Vaticaanstad te bezoeken. Het Vaticaan hoort officieel niet bij Rome en Italië; het is een autonome staat binnen de stad. Vaticaanstad is het allerkleinste onafhankelijke land ter wereld en het wordt ook wel liefkozend een dwergstaatje genoemd. Vaticaanstad is in 1929 ontstaan en is het Katholieke machtscentrum van de wereld, het hoofd van Vaticaanstad is dan ook de paus. Vaticaanstad heeft ongeveer 830 inwoners. Dit zijn vooral geestelijken en leden van de Pauselijke Zwitserse Garde (de bewakingseenheid van het Vaticaan). In 1984 is de staat in haar geheel onderdeel geworden van de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Zie verder ook de Rome pagina van Landenweb.

Klik op de menuknop bovenaan het scherm voor meer informatie

VATICAANSTAD LINKS

Advertenties
• Vaticaanstad Vliegtickets.nl
• Autoverhuur Sunny Cars Rome
• Rome Hotels
• Tradetracker plaats advertenties en verdien geld

Nuttige links

Reisinformatie Vaticaanstad (N)
Reizendoejezo – Vaticaanstad (N)
Telefoongids Vaticaanstad
Vaticaanstad Reisstart (N)
Vaticaanstad Startnederland (N+E)

Bronnen

Elmar Landeninformatie

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt september 2021
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems