MONGOLIE
 

Basisgegevens
Officiële   landstaal	Mongools
Hoofdstad	Ulaanbaatar
Oppervlakte	1.564.116 km²
Inwoners	3.160.094   (mei 2019)
Munteenheid	tugrik   (MNT)
Tijdsverschil	+6, +7
Web	.mn
Code.	MNG
Tel.	+976

Geografie en Landschap

Geografie

Mongolië ligt in Noord-Azië tussen China en Rusland. Dat zijn tevens de landen waaraan Mongolië grenst. De oppervlakte van Mongolië is 1.565.000 vierkante kilometer. Mongolië is daarmee 45 keer zo groot als Nederland.

advertentie

Mongolië Satellietfoto_{Photo:Publiek domein}

Mongolië is één van de meest hooggelegen landen van de wereld. Het ligt gemiddeld 1580 meter boven de zeespiegel.

advertentie

Landschap

In het midden en noorden van Mongolië liggen veel bergen, de Khangai bergen en de Mongoolse Altai bergen. Ten noordoosten van hoofdstad Oelan Bator ligt de bergketen Khentti Nuruu, dat zijn de hoogste bergen in het oosten van het land. Mongolië heeft veel meren met zout of zoet water. In het zuidelijke en centrale gedeelte ligt een gedeelte van de Gobi-woestijn.

advertentie

Vanf de Bogd Khan kijkt men uit over de hoofdstad Ulaanbator_{Photo:Bogomolov.PL in het publieke domein}

Mongolië heeft veel meren met zout of zoet water. Het meest populaire meer is het Khovsgol Nuur, een zoetwatermeer dat twee procent van de wereldvoorraad zoet water bevat. Dit meer ligt in het uiterste noorden van Mongolië, tegen de grens met Rusland aan.

Klimaat en Weer

Mongolië heeft een continentaal (woestijn) klimaat met scherpe wisselingen per seizoen en tussen dag en nacht. In de winter kunnen de temperaturen dalen tot vijftig graden onder nul in het koude noorden. In de zomer kan het in het zuiden wel veertig graden boven nul worden. Gemiddeld is het in de zomer in Mongolië ongeveer vijftien graden.

Het regenseizoen valt in juli en augustus.

Planten en Dieren

advertentie

Planten

Mongolië bestaat voornamelijk uit grasland, bossen en woestijn. Iets meer dan de helft van het land is bedekt met gras, dat gebruikt wordt om kuddes geiten, schapen en yaks te laten grazen. Een achtste van het land bestaat uit bos, vooral naaldbomen en berken. Een derde van Mongolië bestaat uit woestijn. De woestijnen zijn geen grote zandvlaktes, maar bestaan uit woestijnplantjes. De Gobi-woestijn beslaat een groot deel van het zuiden van Mongolië.

advertentie

Dieren

Er zijn veel wilde dieren in Mongolië, die soms door nomaden getemd in kuddes worden gehouden. Er worden vooral schapen, geiten, kamelen, paarden, yaks en runderen gehouden. Aan de randen van het land kan je af en toe kuddes met rendieren vinden.

Begin 2007 verrichtten het Mongoolse Biologisch Instituut en het Wereld Natuur Fonds een telling van saiga-antilopen, een ernstig bedreigd steppedier van Mongolië en Centraal-Azië. De tellers spotten ca. 1700 saiga's. Na berekeningen concludeerden de onderzoekers dat er zo'n 2800 saiga's in Mongolië moeten leven, een toename van 50% sinds 2006.

Geschiedenis

Mongoolse Rijk

De Mongoolse staat werd in 1203 gevormd onder leiding van Genghis Khan. Diens nazaten veroverden een groot territorium, waarvan de veroveringen door Genghis Khans kleinzoon, Kublai Khan, en de vestiging van de Yuan-dynastie in China (1279-1368) het meest berucht zijn. Het Mongoolse rijk strekte zich uit van Korea tot Hongarije. Het figureert in de verhalen van Marco Polo en andere reizigers uit die tijd als het China van de Mon­golen. Dit imperium stortte echter al na enkele decennia ineen.

Buitengewest van China

Vanaf de zeventiende eeuw werd Mongolië als een buitengewest door China bestuurd. Van 1912 tot 1919 was het een autonome staat onder Russisch protectoraat, en van 1919 tot 1921 wederom een Chinese provincie. In 1921 veroverden sovjettroepen en Mon­goolse soldaten de hoofdstad Ulaanbaatar (toen nog Ulan Bator geheten), en in augustus van dat jaar werd de onafhankelijkheid van Mongolië uitgeroepen. Toen in 1924 de theocratische heerser, de achtste Levende Boeddha, stierf, werd het zoeken naar zijn gereïncarneerde opvolger verboden. Datzelfde jaar werd de Mongoolse Volksrepubliek uitgeroepen: na de Sovjet-Unie de tweede marxis­tisch-leninistische staat ter wereld. De leidende partij was de communistische Mongolian People’s Party (MPP), die in 1925 omgedoopt werd in Mongolian People’s Revolutionary Party (MPRP). Met de komst van Stalin in 1924 nam de sovjetinvloed verder toe. Mongolië ging gebukt onder een waar terreurbewind van de communisten, vooral gericht tegen de boeddhistische monniken, en later tegen de boeddhistische kloosters. Duizenden monniken werden gearresteerd en ter dood gebracht.

Formeel onafhankelijk

Hoewel formeel onafhankelijk, is Mongolië vanaf 1924 politiek en economisch nauw verbonden geweest met de Sovjet-Unie. De economie werd ingericht volgens de beginselen van de centrale planning, en het land werd omgevormd tot grondstoffenleverancier van de Sovjet-Unie. In ruil daarvoor nam Moskou het chronische tekort op de handelsbalans en de begroting voor zijn rekening, en verstrekte op concessionele voor­waarden con­sumptie­goederen en alle brandstof die het land nodig had. Aan deze situatie, die de basis vormde van de Mongoolse staatshuishoud­ing, kwam abrupt een einde, toen begin 1991 de sub­sidiekraan vanuit Moskou werd dichtgedraaid. De Sovjet-Unie beëindigde zowel haar financië le en technische steun, alsook alle exporten op zachte voor­waarden en vroeg vanaf dat moment betaling in harde valuta voor haar uitvoer naar Mongolië. Daaraan was in december 1989 de vorming van de Mongoolse Democratische Unie (MDU) voorafgegaan. Deze politieke beweging kwam voort uit de studentendemonstraties, die in die maand waren begonnen. Daarbij werd een meerpartijendemocratie geëist. Een hongerstaking van elf MDU-aanhangers leidde in maart 1990 tot de val van de communistische regering.

21e eeuw

Op 2 juli 2000 behaalden de voormalige communisten, de Mongolian People’s Revolutionary Party (MPRP), een zeer ruime meerderheid (73 van de 76 zetels) bij de parlementaire verkiezingen. De MPRP profileert zich als sociaal-democratische partij. De nieuwe regering werd op 10 augustus 2000 geïnstalleerd o.l.v. de voorzitter van de MRPP, Nambar Enkhbayar.

Periode Enkhbayar

In december 2000 fuseerden vijf politieke partijen en was de Nieuwe Democratische Partij (NDP) een feit. De invloed van de voormalige communisten en tekenen van onvrede onder de bevolking over de sociale gevolgen van de markteconomische hervormingen resulteerden in mei 1997 in de verkiezing, en in mei 2001 in de herverkiezing, van Natsagiyn Bagabandi (voorzitter van de voormalige Communis­tische Partij) tot president. De presidentsverkiezingen van 22 mei 2005 werden gewonnen door de MPRP-kandidaat Nambaryn Enkhbayar.

Op 27 juni 2004 waren er in Mongolië opnieuw parlementsverkiezingen. In verband met de relatief korte ervaring van het land met vrije verkiezingen, hebben de EU-posten in Mongolië de verkiezingen nauwgezet gevolgd en geëvalueerd (Nota Bene: er werd geen EU-waarnemersmissie samengesteld). Tegen de verwachting in leed de regerende Mongolian People’s Revolutionary Party (MPRP) bij de verkiezingen van 27 juni 2004 een fors verlies. Na de verkiezingen liet de definitieve uitslag nog enige tijd op zich wachten, omdat twee zetels omstreden waren. De uiteindelijke uitslag luidde echter 37 zetels voor de MPRP en 35 zetels voor de Mongolian Democratic Party (MDP), de coalitie van democratische partijen.

Ondanks de grote tegenstellingen en stevige politieke botsingen vormden de twee grote blokken eind september ten slotte toch een coalitieregering, die op 1 oktober 2004 officieel werd gepresenteerd. De premier werd Ts. Elbegdorj (die dat ook in 1998 was), terwijl oud-premier Enkhbayar voorzitter van het parlement werd. Enkhbayar won op 22 mei 2005 de als MPRP-kandidaat de presidentsverkiezingen. De coalitieregering viel op 12 januari 2006 nadat de MPRP het vertrouwen opzegde omdat te weinig aan corruptiebestrijding zou worden gedaan. De als kunstmatig geziene val van de regering leidde tot grote protesten en bezetting van het parlementsgebouw door woedende demonstranten. Op 28 januari trad tussentijds een nieuw kabinet aan, bestaande uit ministers van de MPRP, MDC, Moederland Partij, Volkspartij en de Republikeinse Partij. In april 2006 was het Sukhbaatar Plein te Ulan Bataar het toneel van een aantal grote demonstraties.

Ook vonden hongerstakingen en zelfs een zelfverbranding plaats. De onvrede die werd geuit, richtte zich op de als zeer ongunstig geziene mijnbouwdeal (een investering van tussen de 1,3 en 1,5 Mld USD) met het Canadese Ivanhoe Mines, en de vermeende corruptiepraktijken van de Mongoolse president. Begin september 2006 won de regeringspartij MPRP de tussentijdse (deel)verkiezingen zodat de MPRP met 39 van de 76 zetels momenteel de absolute meerderheid in het parlement bezit. Op 26 oktober 2006 overleefde premier Enkhbold (MPRP) een motie van wantrouwen in het parlement naar aanleiding van het vermeend aannemen van steekpenningen in zijn vorige functie als burgemeester van de hoofdstad bij grootschalige landverkoopprojecten in Ulan Bataar.

Ondanks alle onrust is het de verwachting dat het hervormingsproces doorgaat. Mongolië is op weg naar een volwassen democratie. De hervormingsstrategie is gericht op het bewerkstelligen van macro-economische stabiliteit. Centraal staan: het terugbrengen van de inflatie, terugbrengen van de staatssector en de bevordering van de ontwikkeling van de private sector.

Er zijn toenemende zorgen over de hardnekkige corruptie die vooral het gevolg is van de sterke belangenverstrengeling tussen de politieke, publieke en private sector. Politici bezitten vaak privéondernemingen en hogere ambtenaren zijn vaak lid van de politieke partij van hun minister. Corruptie is vooral sterk aanwezig in de mijnbouw- en landbouwsector. Volgens de Corruption Perceptions Index van Transparency International viel Mongolië van plaats 85 (2005) naar plaats 99 (2006). De nieuwe regering heeft de corruptiebestrijding (wederom) tot overheidsprioriteit gemaakt.

Recente geschiedenis

In november 2007 treed Enkhbold af, hij wordt vervangen door MPRP-leider Sanj Bayar. In juli 2008 roept president Enkhbayar de noodtoestand uit na rellen die ontstonden nadat de oppositie de regering beschuldigde van fraude bij de verkiezingen. In mei 2009 wint de kandidaat van de oppositie Tsakhiagiin Elbegdorj de presidentsverkiezingen met een kleine marge. In oktober 2009 treedt premier Sanjagiin Bayar van de MPRP af wegens gezondheidsredenen. De minister van buitenlandse zaken Sukhbaataryn Batbold volgt hem op. In oktober 2013 wint Tsakhiagiin Elbegdor opnieuw de presidentsverkiezingen. In november 2014 wordt premier Altankhuyag weggestemd door het parlement en opgevolgd door Chimed Saikhanbileg. Bij de parlementsverkiezingen van juni 2016 wint de Mongolian Peoples Party met overmacht. Jargaltuiga Erdenebat is sinds juli de nieuwe premier. in juli 2017 wint zakenman en voormalig martial arts ster Khaltmaa Battugla de presidentsverkiezingen.

Bevolking

In Mongolië wonen 3.068.243 mensen (2017). De bevolkingsdichtheid is de laagste ter wereld en bedraagt ongeveer 2 inwoners per vierkante kilometer.

• De natuurlijke bevolkingsgroei bedraagt 1,18%. (2017)
• Geboortecijfer per 1000 inwoners is 18.9 (2017)
• Sterftecijfer per 1000 inwoners is 6.3 (2017)
• De levensverwachting is 69,9 jaar. (mannen 65,7 en vrouwen 74,4 jaar (2017)

Bevolkingssamenstelling:

Bijna alle Mongolen zijn van authentiek Mongoolse afkomst, en velen van hen zijn nomaden. 81,9 % van de bevolking behoort tot de Khalkha.

Taal

Er worden veel verschillende talen en dialecten gesproken in Mongolië. Khalkha Mongools (90%) is de dominante taal Verder wordt er ondermeer Turks en Russisch gesproken.

Godsdienst

Van de bevolking hangt 96% het Tibetaans Boeddhistisch Lamaisme aan. Verder zijn er aanhangers van de Islam, het Sjamanisme en het Christendom.

Samenleving

Staatsinrichting

In januari 1992 werd een nieuwe grondwet aangenomen, waarin de beginselen werden verankerd van een democratisch en pluralistisch bestel, gebaseerd op markteconomie en privé-bezit. De Mongoolse Volksrepubliek wijzigde haar naam in Mongolië. De nieuwe constitutie voorzag ook in de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, in vrijheid van godsdienst, en het terugbrengen van het parlement tot één Kamer, de met wetgevende macht beklede Grote Staatshural, bestaande uit 76 leden die voor vier jaar worden gekozen. Alle staatsburgers van 18 jaar en ouder zijn stemgerechtigd. De grondwet bepaalt eveneens dat de president rechtstreeks en voor een termijn van vier jaar wordt gekozen. Verkiesbaar is elke staatsburger vanaf 45 jaar, die de voorafgaande vijf jaar in het land heeft gewoond. Gehanteerd wordt een ingewikkelde variant op het districtenstelsel. De uitvoerende macht is verdeeld tussen de president en een premier.

Politiek

Mongolië heeft de afgelopen jaren een opmerkelijke transformatie door gemaakt. Van een satellietstaat van de Sovjet-Unie heeft het land zich in enkele jaren tijd ontwik­keld tot een democratische rechtsstaat, met een dynamische particuliere sector, vrije pers en civil society. De eerste vrije parlementsverkiezingen in 1990 en 1992 werden gewonnen door de voormalige communistische partij MPRP. De verkiezingen in 1996 resulteer­den echter in Mongolië's eerste verkozen niet-communistische regering, de"Democratic Union Coalition". Deze verkie­zingen getuigen van het politieke be­wustwor­dingsproces. Deze positieve ontwikkelingen hebben er in belangrijke mate aan bijgedragen dat de internati­onale donorgemeenschap steun is blijven geven aan het land. De omslag van een communistisch bestel naar een nieuwe, democratische, variant verloopt echter nog steeds moeizaam. Sinds 1996 hebben drie minister-presidenten ontslag genomen, en begin 2000 viel de Democratische Coalitie uiteen.

De actuele politieke situatie staat beschreven in het hoofdstuk geschiedenis.

Economie

Tot in het begin van de jaren negentig kende Mongolië een centraal geleide planeconomie volgens het sovjet model. Het uiteenvallen van de Sovjet-Unie (destijds de belangrijkste handelspartner) resulteerde direct in een terugval van het BNP van dertig procent, en bracht Mongolië in een langdurige economische recessie. Mongolië bevindt zich in een overgangsfase van een door de overheid gestuurde economie naar een meer westers economisch model. In 1997 werd een grootschalig privatiseringsprogramma ingezet, waarmee men hoopte buitenlandse investeringen aan te trekken. Veel geprivatiseerde bedrijven gingen evenwel door mismanagement bankroet, waardoor de werkloosheid toenam. De strenge winters van de afgelopen jaren hadden zware gevolgen voor de nomadenbevolking in Mongolië, en resulteerden in slechte oogsten en sterfte van vee. Veeteelt (runderen, paarden, geiten, schapen, kamelen) en mijnbouw vormen traditioneel de belangrijkste economische activiteiten. De (bescheiden) industriële activiteiten richten zich met name op de exploitatie van koper, kolen, tin, goud en uranium.

Door invoering van een serie economische hervormingen, waaronder het stimuleren van een vrije markteconomie, loon- en prijsliberalisatie en hervormingen van de bank- en energiesector, herstelde de economie zich in zekere mate. De mogelijkheden tot herstel bleven evenwel beperkt, doordat de economische ontwikkeling zeer te lijden had van de financiële crisis in Azië in 1997 en de economische crisis in 1999 in Rusland. De beperkte groei (3,5%) die in deze periode werd gerealiseerd, is met name te danken geweest aan de goede ontwikkelingen in de agrarische (veeteelt) sector. In het algemeen is de economische en sociale situatie niet rooskleurig. Door de economische teruggang dreigt de infrastructuur op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg, drinkwater en telecommunicatie terug te vallen. De kosten van onderhoud van deze voorzieningen zijn hoog en bij gebrek aan overheidsfinanciën worden ze verwaarloosd.

In 2012 groeide het BNP van Mongolië met 12,3% ten opzichte van het jaar ervoor en in 2013 met 11,8%. In de eerste jaren van de 21e eeuw was dit groeipercentage nog maar rond de 1%.

Mongolië behoort met een BNP per hoofd van de bevolking van $ 13.900 per jaar (in 2017) tot de landen met een vrij laag inkomen. Het land kent een smalle economische basis en kent een werkloosheid van ca. 8 % (2017). De relatief open economie van Mongolië is voornamelijk gebaseerd op landbouw en mijnbouw, waarbij de vaak extreme weersomstandigheden het nog extra moeilijk maken om een constante economische groei te creëren. De binnenlandse afzetmarkt is zeer beperkt, terwijl de gebrekkige infrastructuur en beperkte transportmogelijkheden vaak grote belemmeringen vormen voor de productie voor buitenlandse markten. De belangrijkste beleidsdoelstelling van de Mongoolse overheid vormt het bevorderen van economische groei om de armoede te verminderen. Nu leeft nog bijna 30% van de bevolking onder de armoedegrens.

Vakantie en Bezienswaardigheden

Toeristen in Mongolië zullen zich niet snel vervelen. Zo is er de Gobi-woestijn waar je zelfs kunt graven naar eieren die aan dinosaurussen worden toegeschreven. Er zijn ook exotische zeldzame dieren te zien zoals de gemarmerde bunzing en zandplevieren. Kameel rijden is een andere ervaring die toeristen in Mongolië mee kunnen maken. Dit is een zeer spannende ervaring. Met behulp van een professional zal iedereen zijn weg kunnen vinden.

Ulaanbaatar is de hoofdstad van Mongolië en ligt centraal in het land. Ulaanbaatar heeft een aantal zeer aantrekkelijke bezienswaardigheden zoals het Sukhbaatar Plein met een standbeeld van historische betekenis. In Ulanbaatar is ook het populaire Choijin Lama Klooster dat wordt beschouwd als heilige grond door de boeddhisten. Er zijn musea over de geschiedenis van Ulaanbaatar en het Nationaal Museum van Mongoolse Geschiedenis en niet te vergeten de opera voor de muziekliefhebbers.

Bayan Zag staat bekend als de vlammende rotsen. Het is een rudimentair gesteente gevormd door roodbruine afzettingen. Deze toeristische plek kun je het beste vroeg in de ochtend bekijken of vlak voordat de zon onder gaat. Tijdens deze momenten is het effect maximaal en lichten de kliffen op als reusachtige brandende kolen.

Klik op de menuknop bovenaan het scherm voor meer informatie

MONGOLIE LINKS

Advertenties
• Mongolie verre reizen van ANWB
• Mongolie Vliegtickets.nl
• Reizen mongolië en transmongolië express
• Hotels Mongolie
• Djoser Rondreis Mongolie
• Rondreizen Mongolie
• Transport Mongolië - TTS Quality Logistics B.V

Nuttige links

Mongolië Foto's
Mongolië Reisverhalen en Foto's (N)
Mongolië Startnederland (N+E)
Reisinformatie Mongolië (N)
Reizendoejezo – Mongolië (N)
Rondreis Mongolie (N)
Telefoongids Mongolië

Bronnen

Elmar Landeninformatie

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt november 2021
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems