SLOWAKIJE
Economie
Economie
To read about SLOVAKIA in English - click here
| ANWB vakantie boeken Slowakije |
Steden SLOWAKIJE
| Bratislava |
Economie
Algemeen
Tot 1990 kende Slowakije een socialistisch economisch stelsel, waarvan de productiemiddelen staatseigendom of collectief eigendom waren. Vanaf 1990 werd een privatisering van met name de grotere ondernemingen op gang gebracht. De privatisering was in Slowakije aanvankelijk echter weinig succesvol.
Een andere maatregel was het vrijgeven van de prijzen met als gevolg een sterk stijgende inflatie. De handel met de voormalige COMECON-landen liep sterk terug en bovendien daalde de aardolie-import uit de Sovjet-Unie met meer dan 25%, zodat Slowakije zijn aardolie voortaan op de veel duurdere wereldmarkt moest betrekken.
Slowakije was van oudsher een arm landbouwgebied, maar na de Tweede Wereldoorlog is er een grote zware industrie in het land opgebouwd, o.a. rond Košice. Vooral de wapenindustrie, met de stad Martin als centrum, had een belangrijke betekenis voor de economie, maar na de 'fluwelen revolutie' in 1989 stortte de wapenindustrie, waarin 10% van de Slowaakse beroepsbevolking werkzaam was, in, mede doordat de Tsjecho-Slowaakse regering in 1991 de wapenexport opschortte. De Slowaakse industrie, die zeer verweven is met die van het buurland Tsjechië, heeft zeer te lijden gehad van de economische recessie en de ineenstorting van de Sovjetmarkt.
Na een periode van relatieve stagnatie in de vroege en midden jaren negentig hielpen hervormingen van de belastingen, gezondheidszorg, pensioenen en het socialezekerheidsstelsel Slowakije om in 2004 tot de EU toe te treden. In januari 2009 kreeg Slowakije de Euro als munt. De privatiseringen zijn bijna voltooid, de bancaire sector is vrijwel geheel in buitenlandse handen en de regering heeft buitenlandse investeringen vergemakkelijkt. Buitenlandse directe investeringen, vooral in de automobiel en elektronica zorgden voor veel economische groei tot 2008. Goedkope geschoolde arbeidskrachten, lage belastingen, geen dividendbelasting, een relatief liberale arbeidswetgeving en een gunstige geografische ligging zijn de belangrijkste voordelen van Slowakije voor buitenlandse investeerders. Vanaf 2009 kreeg ook Slowakije te maken met de gevolgen van de kredietcrisis. Corruptie en langzame geschillenbeslechting blijven belangrijke factoren die de economische groei beperken. De economische groei is in 2017 3,4%. Het BNP per hoofd van de bevolking bedroeg in dat jaar $ 33.100.
| advertentie |
|
|
Landbouw, veeteelt en bosbouw
De landbouw is goed voor ca. 3,8% van het bbp en stelt 3,9% van de bevolking te werk. Dit ondanks de grote ommekeer, die sinds 1989 bezig is, maar in Slowakije trager verloopt dan in Tsjechië. Tot 1989 behoorde 95% van de exploitabele grond aan de staatsbedrijven, die zwaar gesubsidieerd werden maar ten minste 98% van de binnenlandse behoefte konden dekken. Sindsdien moet grond teruggegeven worden aan de oorspronkelijke eigenaar, wordt de subsidiepolitiek hervormd en moet de gehele landbouw zich aanpassen aan de vrijemarkteconomie. De voornaamste opbrengsten van de akkers zijn graan, suikerbieten, aardappelen en oliehoudende gewassen.
Het gaat op dit moment niet slecht met de Slowaakse landbouw. In de Slowaakse landbouw zijn ca. 1400 bedrijven en meer dan 20.000 kleine zelfstandigen actief. Het gemiddelde loon in de landbouw is nog steeds erg laag vergeleken met andere sectoren.
Van de import van landbouwproducten is ca. 50% afkomstig uit de Europese Unie, met name uit Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk, Italië en Nederland. Belangrijke exportproducten van Nederland naar Slowakije zijn residuen van de voedingsmiddelenindustrie, snijbloemen, planten en zaden.
De veeteelt strekt zich weliswaar uit tot koeien en schapen, maar de klemtoon ligt toch op varkens en kippen.
Met een bosoppervlakte van 1,9 miljoen ha (38% van het gehele land) is Slowakije een van de bosrijkste landen van Europa. Daarvan wordt 1,5 miljoen ha geëxploiteerd. Sinds 1990 is het eigendom teruggegeven aan de oorspronkelijke bezitters, in andere gevallen herverkaveld onder steden, gemeenten en de kerken.
Ongeveer 500 bedrijven zijn actief in de houtbewerking. De grote hoeveelheid resten en afval uit de houtbewerkingsindustrie en landbouw maakt biomassa de grootste potentiële bron van alternatieve energie.
| advertentie |
|
|
Mijnbouw en energievoorziening
De meeste grondstoffen moeten worden ingevoerd. Gewonnen worden koper, lood, zout en aardolie en verder zijn ijzererts, zilver, tin en bruinkool aanwezig. Het mijnbouwcentrum ligt in het Slowaakse Ertsgebergte, waar men ijzererts, koper en magnesiet naar boven haalt.
Slowakije is voor ca. 80% van zijn energiebehoefte afhankelijk van invoer, met name uit Rusland. De prijzen die nu betaald moeten worden liggen op het niveau van de wereldmarkt, waardoor de prijs voor de consumenten steeds verder stijgt.
Het merendeel van de energie wordt opgewekt in kolencentrales, maar grote betekenis hebben ook waterkracht- en kerncentrales.
De belangrijkste bronnen voor het opwekken van elektriciteit zijn kernenergie (ca. 50%), fossiele brandstoffen (ca. 30%) en waterkracht (20%). Met name waterkracht is een lucratieve binnenlandse bron. De centrale Gabcikovo aan de Donau is de grootste producent van hydro-elektriciteit. Meer dan 85% van de elektriciteit wordt opgewekt door het staatsbedrijf Slovenské Elektrárne, dat geprivatiseerd gaat worden. Regionale distributeurs worden overgenomen door buitenlandse investeerders.
De belangrijkste binnenlandse energiebron is (bruin)kool. De kolenreserves worden geschat op ca. 190 miljoen ton. Hoewel de kosten voor de winning van bruinkool eigenlijk te hoog zijn en het gebruik van bruinkool zeer milieuvervuilend is, gaat men vanwege de grote werkgelegenheid (ca. 10.000 werknemers) toch door met de levering van bruinkool aan energieproducenten.
Voor aardgas is men bijna volledig afhankelijk van Russische import. Verder speelt Slowakije wel een zeer belangrijke rol in de doorvoer van Russisch gas naar buurlanden en West-Europese landen.
Net als de voorraad aardgas zijn ook de aardolievoorraden niet voldoende om aan de binnenlandse vraag te voldoen. Slowakije importeert veel olie uit Rusland en is verder een belangrijk doorvoerland van Russische olie naar West-Europa en mediterrane landen.
Slowakije heeft twee kerncentrales: Mochovce en Jaslovske Bohunice. Zij zorgden voor ongeveer 50% van de elektriciteit, die bovendien erg goedkoop is. Door de veroudering van de centrales zijn investeringen in modernisering erg noodzakelijk.
Geothermische energie heeft goede perspectieven in Slowakije dankzij de 26 warmwaterbronnen van hoge kwaliteit. De productie van waterkracht zou nog kunnen toenemen door de uitbreiding van meer kleinschalige waterenergievoorzieningen van de huidige 5% tot 10-15%.
| advertentie |
|
|
Industrie
De industrie zorgt voor 35 % van het BNP (2017) en 22,7% van de bevolking is werkzaam in deze sector. De chemische industrie is belangrijk voor Slowakije. De meeste mensen werken bij de productie van basischemicaliën, chemische producten en vezels. De productiebedrijven van rubber en plastic zijn veel kleinschaliger. Veel bedrijven hebben geen specialisme en bieden een breed scala aan producten. Er is een sterke vraag naar moderne machines en productietechnologie. Binnenlandse machineproducten voor deze sector zijn echter schaars, waardoor 75 tot 80% van de machines wordt geïmporteerd.
Met het uiteenvallen van de Oostblokmarkt en de jaren van de transformatie van de economie had de elektronica-industrie het zwaar te verduren. Met behulp van buitenlandse investeringen is er sinds enige jaren weer een toename van de groei, de opbrengst en de omzet. Het resultaat van deze ontwikkeling was wel dat de elektronicasector de meeste bedrijven had met een aanzienlijk aandeel buitenlands kapitaal.
De back-bone van de Slowaakse elektronica-industrie bestaat uit de productie van elektronische machines en apparatuur, daarna televisies, geleiders en meetapparatuur. Ook de import van elektronica (uit met name Tsjechië en Duitsland) neemt nog jaarlijks toe. De belangrijkste importproducten zijn computers, controleapparatuur, elektromotoren, transformatoren, elektrische apparatuur voor motoren en andere transportmiddelen, geïsoleerde draden en kabels, en meet-, controle- en testapparatuur.
De sterkste industriële sector van Slowakije is de machine-industrie. De productie hiervan bedraagt ongeveer een kwart van de totale industriële productie. In deze sector zijn meer dan 500 bedrijven met meer dan 25 werknemers actief met in totaal ca. 100.000 werknemers. De huidige groei is voornamelijk te danken aan de gunstige ontwikkeling van de automobielindustrie.
Machines en machineonderdelen vormen ook een belangrijk deel van de geïmporteerde industriële producten. De belangrijkste importproducten zijn met name auto-onderdelen en verder motoren en turbines, meet-, controle en navigatieapparatuur, productiemachines, lagers en koppelingen, verbindingsmateriaal, kettingen en metalen veren, sloten, metalen constructies en verwarmings- en koelapparatuur. Ook voor tweedehands machines is in Slowakije nog een markt te vinden. De belangrijkste importlanden zijn Italië, Oostenrijk, Frankrijk, Duitsland en Tsjechië.
Een van de snelst groeiende sectoren van de Slowaakse economie is de automobielindustrie, en nu al goed voor meer dan 20% van de industriële productie. De best verkochte merken waren Skoda, Renault en Volkswagen.
Net als andere sectoren heeft ook de bouwindustrie een grote herstructurering ondergaan. Grote staatsondernemingen vielen uit elkaar in een groot aantal kleine bedrijven (ca. 4500) en eenmanszaken (ca. 37.000). Voor de lange termijn is het enorme tekort aan goede woningen voor de Slowaakse bouwindustrie gunstig. Privé-woningbezit wordt de overheid via subsidies gestimuleerd en steeds meer banken bieden hypotheken aan. Ook voor de bouw van winkelcentra, hypermarkten en supermarkten wordt de komende jaren groei verwacht, evenals de bouw van autosnelwegen en andere transportprojecten. Ook renovatie en modernisering (o.a. isolatie) van woningen zal veel werk en werkgelegenheid opleveren voor bedrijven.
| advertentie |
|
Handel
De Slowaakse handelsbalans is stabiel in 2017. Er werd voor $81 miljard geëxporteerd en voor $ 80 miljard geïmporteerd. De Slowaakse exportmarkt verplaatste zich na 1993 van Oost naar West, met de landen van de Europese Unie als belangrijkste handelspartners. De handel met Tsjechië neemt nog steeds een belangrijke plaats in en neemt nog steeds in waarde toe. In 2017 waren de voornaamste importpartners Duitsland, Tsjechië, Rusland en Oostenrij en Hongarije. De belangrijkste exportpartners waren Duitsland, Tsjechië, Polen, Hongarije en Oostenrijk.
De Slowaakse import bestaat op dit moment vooral uit machines, vervoersmaterieel, halffabricaten, textiel en basismetalen. De belangrijkste uitvoerproducten zijn vervoersmaterieel, machines en halffabricaten en basismetalen.
| advertentie |
|
|
Dienstensector
Net zoals in de meeste landen wordt de dienstensector steeds belangrijker voor de Slowaakse economie, en is nu al goed voor 61,2% van het BNP (2017).
Sinds 1 januari 1993 is de Nationale Bank van Slowakije actief als onafhankelijke centrale bank. Door de privatisering van de Slowaakse banksector zijn buitenlandse banken op de markt gekomen en hebben buitenlandse investeerders bijna de gehele banksector in handen.
De grootste banken zijn: Všeobecná Úverová Banka (in 2001 gekocht door de Italiaanse IntesaBci), Slovenská Sporitel’na (in 2001 gekocht door de Oostenrijkse Die Erste Bank) en Ivesticná a Rozvojová Banka. De overige banken zijn veel kleiner en de bekendste daarvan is de Tatrabank, die in handen is van de Oostenrijkse Raiffeisen Zentralbank.
Leasen is sinds 2000 erg populair geworden, met name financiële leasing waarbij er een optie tot kopen aan het einde van de contractperiode geldt. In Slowakije wordt leasen als een alternatieve manier van financieren beschouwd, waardoor kleine en middelgrote bedrijven toch de mogelijkheid hebben om bijvoorbeeld nieuwe machines in huis te halen.
| advertentie |
|
|
ICT-sector en e-business
De uitgaven aan informatie- en communicatie technologie (ICT) stijgen in Slowakije sterk. De informatie-technologiesector biedt veel werkgelegenheid. De uitgaven aan software stijgen spectaculair.
De Slowaakse telecommunicatiesector maakt een sterke ontwikkeling door. Slowakije heeft een alternatief telecommunicatienetwerk in de vorm van een glasvezelnetwerk. Het netwerk ligt langs gasleidingen in Slowakije, en wordt veelal gebruikt voor datatransmissie en door de energiebedrijven verhuurd aan internetbedrijven en aan een buitenlands telecombedrijf.
Elektronisch zakendoen in Slowakije bestaat zowel uit “business to business” als “business to consumer”. Het laatste segment is sterker ontwikkeld dan het eerste segment.
Verkeer
Het totale wegennet telt ongeveer 25.000 km, waarvan een klein deel autosnelweg. Deze leidt van de hoofdstad naar de Tsjechische grens en naar het noorden. Nieuw zijn autosnelwegen naar Polen alsook een deel van de verbinding Wenen-Boedapest. Het wegennet verkeert in een relatief goede staat en er worden enkele honderden kilometers extra autobaan aangelegd. Onder andere gefinancierd door het EU Phare-programma. De prioriteit wordt gelegd bij die wegen die aansluiten bij het Europese wegennet. De Slowaakse wegtransporteurs winnen aandeel in het internationale vervoer.
Dit gaat echter wel ten koste van milieuvriendelijker vervoersmogelijkheden. De spoorwegen zijn verlieslijdend en verouderd, maar nog steeds een belangrijk vervoersmiddel voor zowel passagiers als voor goederen. Het Slowaakse spoor is bijna 3700 kilometer lang, waarvan ca. 1500 kilometer geëlektrificeerd.
Het internationale luchtverkeer wordt voornamelijk op 40 km van Bratislava op het vliegveld van Wenen, Schwechat, afgehandeld. Men schat dat ca. 75% van de goederen uit Slowakije bestemd voor luchttransport via het Weense vliegveld worden vervoerd. Ook het personenvervoer naar en van Slowakije maakt veel gebruik van Schwechat.
Vooral voor binnenlandse luchtverbindingen zijn enkele privé-ondernemingen actief vanaf vijf luchthavens, namelijk Bratislava, Piest’any, Banska Bystrica, Košice en Presov.
Slowakije heeft drie havens aan de Donau, Bratislava, Sturovo en Komárno. Door de voltooiing van het Rijn-Main-Donau heeft Slowakije toegang tot de Europese waterwegen en zijn de havens zelfs vanuit Nederland te bereiken.
SLOWAKIJE LINKS
Advertenties
• Hotels Trivago
• ANWB vakantie boeken Slowakije
• Slowakije met de Trein
• Djoser Rondreis Slowakije
• Bratislava Hotels
• Autoverhuur Sunny Cars Slowakije
• Transport Slowakije - TTS Quality Logistics B.V
• Boeken, ook tweedehands, over SLOWAKIJE bij Bol.com
Nuttige links
Campersite Slowakije (N)Dieren in Oost Europa (N)
Lies en Teijes Reiswebsite (N)
Reisinformatie Slowakije (N)
Reisverslag Slowakije (N)
Slowakije 2 Link België (N+E)
Bronnen
Lacika, J. / Tatras
Bolchazy-Carducci Publishers, Inc
Meyer, M. / Tsjechië, Slowakije
ANWB
Samuhel, S. / Mountain walks in the High Tatra
Rother
Wilson, N. / Czech & Slovak Republics
Lonely Planet
CIA - World Factbook
BBC - Country Profiles
laatst bijgewerkt maart 2024Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems