VATICAANSTAD
Samenleving

To read about VATICAN CITY in English - click here

Hotels Trivago

Samenleving

Staatsinrichting

De staat Vaticaanstad ontstond in 1929, met het Verdrag van Lateranen. De Paus is het staatshoofd. De Heilige Stoel (het kantoor van de Paus en dus het centrale bestuursorgaan van de Rooms-katholieke kerk) is een apart orgaan. Beide organen zijn onderworpen aan het internationale recht. Ambassadeurs en Ministers worden geaccrediteerd aan de Heilige Stoel. De Heilige Stoel stuurt diplomatieke vertegenwoordigers (Nuntii) naar meer dan 120 staten en waarnemers en afgevaardigden naar de Verenigde Naties en andere internationale organisaties. De Heilige Stoel is ook lid van enkele internationale organisaties. Beide organen worden verenigd in de persoon van de Paus, de Bisschop van Rome, die tegelijkertijd heerser van de staat en zichtbaar hoofd van de Rooms-katholieke kerk is. De paus wordt beschermd door de Zwitserse Garde.

Vaticaanstad staat onder de tijdelijke jurisdictie van de Paus, die gekozen wordt voor het leven door een conclaaf van het College van Kardinalen. Hij benoemt een Pauselijke Commissie (met aan het hoofd een president), die zorg draagt voor de bestuurlijke taken van Vaticaanstad.

De centrale ’regering’ van de Rooms-katholieke kerk berust bij de Paus en het heilige College van Kardinalen.

advertentie

Politiek

Ter gelegenheid van de Werelddag van de Vrede heeft de Paus op 1 januari jl. een vredesboodschap uitgesproken. Het thema was dit jaar: ’Vergeeft en ontvangt vrede’. De kerkleider wees op de mogelijkheden voor de verschillende godsdiensten in de wereld, zich uit te spreken tegen oorlog. Volgens de Paus hebben regeringen en de internationale gemeenschap de taak om solide structuren tot behoud van vrijheid en veiligheid voor allen in het leven te roepen, die bestand zijn tegen de wervelwinden van de politiek. Als één van de structuren van deze aard die reeds bestaan, noemde de Paus de Verenigde Naties, die een De term Heilige Stoel is de formele benaming van de staatsrechtelijke positie van het Vaticaan en duidt de Paus aan tezamen met het Staatssecretariaat en de verschillende congregaties en pauselijke raden. De Heilige Stoel kan worden beschouwd als het centrale bestuursorgaan van de Rooms-Katholieke kerk.

De Heilige Stoel en Vaticaanstad zijn twee verschillende begrippen. De staat Vaticaanstad ontstond in 1929, met de Verdragen van Lateranen, gesloten tussen de Rooms- Katholieke Kerk en italië. Vaticaanstad is het territorium waarover de Heilige Stoel soevereiniteit heeft en wordt als zodanig ook geleid door de Heilige Stoel. Beide organen worden verenigd in de persoon van de Paus, de Bisschop van Rome, die zowel staatshoofd van Vaticaanstad is als hoofd van de Rooms-Katholieke kerk.

Internationaal-rechtelijk is algemeen erkend dat de Heilige Stoel (in tegenstelling tot Vaticaanstad) rechtspersoonlijkheid bezit. De internationale rechtspersoonlijkheid van de Heilige Stoel is uniek. De Heilige Stoel is ook lid van enkele internationale organisaties (OVSE, UNHCR, IAEA) en waarnemer bij anderen (RvE, VN).

Veel landen hebben een vertegenwoordiging bij de Heilige Stoel. Ambassadeurs en Ministers worden geaccrediteerd bij de Heilige Stoel. De Heilige Stoel stuurt diplomatieke vertegenwoordigers (Nuntii) naar meer dan 120 staten en waarnemers en afgevaardigden naar de Verenigde Naties en andere internationale organisaties. De Heilige Stoel onderhoudt diplomatieke relaties met 173 landen.

Vaticaanstad staat onder jurisdictie van de Paus, die gekozen wordt voor het leven door een conclaaf van het College van Kardinalen. In de Regimini Ecclesiae Universae (soort grondwet) wordt de Paus de volledige wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht toegekend. Een Commissie van Kardinalen met aan het hoofd de kardinaal-staatssecretaris draagt zorg voor de bestuurlijke taken van Vaticaanstad. De centrale 'regering' van de rooms-katholieke kerk berust bij de Paus en het College van Kardinalen. Het Staatssecretariaat is het belangrijkste politieke instituut van de Heilige Stoel. Daarnaast bestaan er congregaties en pauselijke raden. De congregaties zijn naar de diverse vakgebieden ingedeelde uitvoeringsorganen van de pauselijke regering, een soort ministeries.

De standpunten van de Heilige Stoel ten aanzien van maatschappelijke vraagstukken worden regelmatig neergelegd in zogenaamde Encyclieken. Een Encycliek is een brief van de Paus aan de bisschoppen, priesters, diakens, gewijde mensen en gelovige leken waarin de Rooms- Katholieke lijn op een bepaald onderwerp wordt besproken.

In maart 1995 verscheen de Pauselijke Encycliek"Evangelium Vitae", waarin Paus Johannes Paulus II zich met name keerde tegen abortus en hulp bij zelfdoding. Omdat de Rooms-Katholieke kerk stelt dat het meest fundamentele menselijke recht het recht op leven is, maakt de Heilige Stoel onderwerpen als abortus en euthanasie tot speerpunten van de mensenrechtenproblematiek.

Eind 2004 heeft de Pauselijke Raad voor Gerechtigheid & Vrede een compendium gemaakt, genaamd het 'Compendium van de Sociale Leer'. Dit compendium biedt voor Rooms-Katholieken een helder en consistent naslagwerk omtrent posities van de Heilige Stoel. Dit betreft onder meer onderwerpen als oorlog en vrede, massavernietigingswapens, de doodstraf, abortus, homohuwelijk, globalisering en marktdenken, arbeid en mensenrechten. Voorheen gold de encycliek 'Rerum Novarum' uit 1891 als basis hiervoor. Vele encyclieken, pauselijke toespraken en andere kerkelijke documenten later heeft het thema zich ontwikkeld tot een uitgebreid specialisme binnen de katholieke theologie.

De congregatie voor de geloofsleer heeft in augustus 2004 een document gepubliceerd over de rol van de vrouw, in het geschrift"Over de samenwerking van mannen en vrouwen in de Kerk en de Wereld". Hierin wordt beschreven dat de vrouw gerespecteerd moet worden en dat zij op de werkvloer dezelfde rechten moet hebben als mannen, maar dat de verschillen tussen de seksen moeten worden erkend en geprezen.

In november 2005 heeft de Congregatie voor Katholieke Vorming de langverwachte instructie gepubliceerd over de toelating tot de priesteropleiding en de heilige wijdigen van personen met homoseksuele neigingen. De instructie bepaalt dat deze personen onder bepaalde voorwaarden tot het priesterambt in de Rooms-Katholieke kerk kunnen worden toegelaten. 'Actieve' homoseksuelen vallen hier niet onder. Uiteraard geldt dat alle priesters gehouden zijn aan het celibaat.

In januari 2006 verscheen de eerste Encycliek van Paus Benedictus XVI, 'Deus Caritas est' (God is liefde). In een tijd waarin het begrip 'liefde' steeds meer een uitgehold begrip is geworden, tracht de Encycliek een antwoord te geven op de vraag wat liefde of 'caritas' wezenlijk is en welke functie het in het christendom heeft. Deze Encycliek gaat niet zozeer in op moreel-ethische kwesties of sociale actuele problemen maar geeft eerder een theologische reflectie op de liefde. Met de keuze voor een theologisch thema lijkt de Paus duidelijk zijn eigen stempel te willen leggen en hiermee gelovigen aan te willen zetten tot zelfevaluatie.

Economie

De unieke economie van de Heilige Stoel wordt financieel ondersteund door de jaarlijkse contributies van de wereldkerk, Rooms Katholieke stichtingen en de opbrengst van speciale collecties (de verkoop van postzegels, munten, toeristische souvenirs, heffing van entreegelden voor de musea en de verkoop van publicaties) die worden aangeduid als Pieterspenning.

Een belangrijk deel van de inkomsten wordt overigens besteed aan liefdadigheidsprojecten in de derde wereld, kerken in nood, slachtoffers van oorlog of natuurgeweld. Hiernaast wordt de economie ondersteund door inkomsten uit onroerend goed, investeringen en bankieren.

De activiteiten van de Heilige Stoel beslaan vier terreinen. Eén terrein omvat de Romeinse Curie, ofwel de Pauselijke regering, die bestaat uit het Staatssecretariaat, de Congregaties, Raden, Tribunalen, de Synode van Bisschoppen en verscheidene kantoren. Deze vergaren in hun dienstverlenende hoedanigheid geen inkomsten, maar de kosten worden gecompenseerd door de donaties van de wereldkerk. Voorts richt de Heilige Stoel zich op de financiële activiteiten van de verschillende"bedrijven" van de Heilige Stoel, zoals de Vaticaanse Radio, het blad de"Osservatore Romano" en de Vaticaanse televisie. Tevens houdt de Heilige Stoel zich bezig met het beheer van het onroerend goed van de Heilige Stoel en activiteiten uit de media.

advertentie

Nuttige links

Reisinformatie Vaticaanstad (N)
Reizendoejezo – Vaticaanstad (N)
Vaticaanstad Startnederland (N+E)

Bronnen

Elmar Landeninformatie

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles
laatst bijgewerkt maart 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems

VATICAANSTADSamenleving